Horlama kişinin kendisinden çok partnerini zorlayan bir tablo… Ancak hafife almamak gerekiyor çünkü bu yüzden çiftler ayrı odalarda yatmak zorunda kalabiliyor. Bir adım öteye geçildiğinde ise hastalığın adı “uyku apnesi” oluyor ve erkeğin kalp sağlığından cinsel fonksiyonlarına kadar her türlü fiziksel fonksiyonunu etkiliyor. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Bahadır Baykal’a horlama ve uyku apnesi hakkında her şeyi sorduk.
HORLAMAK BİR HASTALIK MI?
Uykuda nefes kesilmesinin olmadığı horlama kişiye herhangi bir zarar vermez. Eğer horlamayla birlikte uykusuzluk, güne sarkan sersemlik hissi, yorgunluk, konsantrasyon kaybı gibi şikayetler varsa bir hastalık olarak görülmeli. Basit horlamanın tedavisi nedene yönelik oluyor. Kilo verme, sigara ve alkolü bırakma, egzersiz ve yüksek yastıkla yatma gibi basit önlemler başlangıçta denenebilir. Ama burun tıkanıklığı ya da yumuşak damak-dil kökünden kaynaklanan bir sorun varsa bunu mutlaka ayrı olarak ele almak ve tedavi etmek gerekiyor.
UYKU APNESİ NEDİR? GENÇLERDE DE GÖRÜLÜYOR MÜ?
Uyku apnesi, uykuda soluk durması demek. Nefes durmaları gece boyunca sık olarak tekrarlayabiliyor. Gençlerde yüzde dört oranında görülürken, bu oran 60 yaş üstündekilerde yüzde 28’lere ulaşıyor. Özellikle büyük dil, yüksek sert damak, sarkık yumuşak damak, uzun küçük dil, küçük ve geride çene yapısı, büyük bademcikler, burun etleri gibi sorunlar hastalığa zemin hazırlıyor.
UYKU APNESİNİN 8 İŞARETİ
- Gece horladığınız, nefes alamadığınız söyleniyorsa,
- Gece erken yatsanız bile sabah yorgun kalkıyorsanız,
- Gün içerisinde aşırı yorgunluk hissediyorsanız,
- Otomobil kullanırken uykunuz geliyorsa,
- Kilo vermekte zorlanıyorsanız,
- Cinsel isteksizlik yaşıyorsanız,
- Okul ya da işte konsantrasyon sorunları yaşıyorsanız,
Depresif ruh haliniz varsa hekime başvurmanız gerekiyor.
HORLAMA VE UYKU APNESİ BEDENİ NASIL ETKİLİYOR?
Uyku kalitesi bozuluyor. Kişi sabahları dinlenmiş kalkamıyor. Kendini yorgun ve halsiz hissediyor. Gün içinde fırsat buldukça uyuklamalar yaşanıyor. Sabah şiddetli ağız kuruluğu ve baş ağrısı, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık, gece terlemeleri ve cinsel istekte azalma ile iktidarsızlık belirtilerden bazıları. Bunların dışında kalp ve beyin gibi hayati organlara daha az oksijen gitmesine bağlı olarak kalp krizi ve özellikle gece gelişen inme riski artıyor. Ayrıca uykudaki nefes durmaları sırasında veya sonunda kalp atımında düzensizlikler hatta ilerlemiş olgularda kısa süreli durmalar, nabız hızında ve kan basıncında yükselmeler olabiliyor.
UYKU APNESİ TEŞHİSİ NASIL KONUYOR?
Eğer uyku apnesinden şüpheleniliyorsa tanının kesinleştirilmesi ve hastalığın şiddetinin belirlenmesi için uyku testi şart. Uyku laboratuvarında tüm gece uyku incelemesi yapılmalı ve birçok parametre kaydedilerek değerlendirilmeli. Uyku laboratuvarında hastanın ne zaman uyanık, ne zaman uykuda olduğu, uykunun hangi dönemlerinde bulunduğu ve bunların gece içindeki oranları belirleniyor. Bunun için elektroensefalografi, göz hareketleri, ayrıca çene ve bacaklardan kas aktivitesi kayıtları, solunum olaylarının belirlenebilmesi için de ağız-burun solunumu, göğüs ve karnın solunum hareketleri, kan parsiyel oksijen basıncı, kalp atımı gibi birçok parametre, baş ve vücuda yerleştirilen elektrod, kemer ve diğer sensörlerle kaydediliyor.
CERRAHİ TEDAVİ NE ZAMAN ÖNERİLİYOR? NASIL UYGULANIYOR?
Cerrahi tedavinin başarısı doğru hastada doğru ameliyatı yaptığınız zaman var. Eğer burunda ileri derecede tıkanıklık varsa; burun kemiği eğriliği ve burun eti büyümesi ameliyatla düzeltilmeli. Dil kökü ve yumuşak damak problemi olanlarda daha dikkatli bir yaklaşım gerekiyor. Cerrahi yöntemler arasında en sık uygulananı UPPP ameliyatı. Bu ameliyat ile bademcikler, küçük dil ve yumuşak damak başta olmak üzere üst solunum yolundaki yumuşak doku fazlalıklarını azaltmayı ve dokuları gerginleştirmeyi amaçlıyoruz. Bu yöntem her zaman kesin sonuç vermeyebilir, yıllar sonra horlama ve apne tekrar ortaya çıkabilir. Bu nedenle seçilmiş hastalarda yapılması daha uygun oluyor. Bunların yanı sıra dili askıya alma, dil köküne radyofrekans uygulaması ve çene ilerletme ameliyatları da uygun hastalarda uygulanabiliyor.
KİŞİNİN UYKU APNESİNE KARŞI ALABİLECEĞİ KİŞİSEL ÖNLEMLER VAR MI?
Öncelikle kişinin sosyal alışkanlıkları kontrol altına alınmalı, sigara ve alkol kesinlikle bırakılmalı. Gece hafif yiyecekler yenilmeli, un ve şekerden uzak durulmalı, eğer obezite varsa kilo verilmeli. Düzenli olarak yürüyüş, yüzme ve egzersiz yapılmalı.
UYKU APNESİNİN CİNSEL FONKSİYONLARA ETKİSİ VAR MI?
Uyku apnesi cinsel fonksiyonları olumsuz etkiliyor, uykusuz, yorgun ve konsantrasyonu bozulmuş bir vücut zaten cinsel performans olarak yeterli olamıyor. Ayrıca cinsel organlara giden kan oksijen miktarı düşük olduğu için yeteri kadar temiz olmuyor.
Uyku apnesi tedavi edilmezse…
Uyku apnesi olan bir kişide kandaki oksijen miktarı normale göre azalıyor. Zaten uykusuzluk ve yorgunluk yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Bunun dışında kalp-dolaşım sistemi ve beyinle ilgili hayati önem taşıyan bölgelere temiz kan gitmiyor. Bu da kalp krizinden ani felce, hipertansiyondan cinsel fonksiyon bozukluğuna hatta obeziteye kadar pek çok hastalığın oluşumunu tetikliyor. Bu yüzden eğer varsa uyku apnesi tanısının gecikmeden konulması ve mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor.
UYKU APNESİNE KARŞI 8 ETKİLİ ÖNLEM
KİLO VERİN
Uyku apnesinin en büyük sebebi, fazla kilo! Kilo alımı horlamayı artırıyor ve bir süre sonra uykuda nefes kesilmesine yol açıyor. Fazla kilo ile horlama ve uyku apnesi arasında çok ciddi bir ilişki olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Dilaver Özturan “Kilo aldıkça horlama artar. Ancak kişi istemesine rağmen kilo veremiyorsa ya da çok inatla kilo verip çok kısa sürede o kiloyu geri alıyorsa bunun altında da mutlaka apne hastalığı aranmalıdır” diyor.
BURUN VE BOĞAZINIZI KONTROL ETTİRİN
Burun ve boğazda tıkanıklık yapan sebepler (burun kıkırdak eğriliği, burun etleri büyüklüğü, burun polipleri, iri bademcik ve geniz eti) varsa bunların mutlaka düzeltilmesi, tedavi edilmesi gerekiyor. Küçük cerrahilerle solunum yolunu açmak hem sağlık açısından hem de uyku kalitesi açısından büyük fayda sağlıyor. Burnu kapalı kişiler uyurken ağızlarını açmak zorunda kaldıkları için dil arkaya kaçıyor. Aynı zamanda ağız açık uyumak uyku kalitesini bozan en önemli faktörlerden biri. Bu nedenle mutlaka KBB hekimine muayene olun.
YORGUN BİR ŞEKİLDE YATAĞA YATMAYIN
O gün aşırı yoğun bir gün geçirmişseniz ve çok yorgunsanız yatağa o halde gitmeyin. Çünkü yorgunluk nedeniyle kaslar fazla gevşiyor ve bütün gece horlamaya neden olabiliyor. Bu nedenle eğer çok yorgunsanız, uyku öncesinde yarım saat- bir saat kadar koltuğunuzda oturun, dinlenin, sonra uyumaya çalışın.
ALKOL TÜKETMEYİN
Alkol kullanımı horlamayı tetikliyor. Özellikle uyku saatine yakın midede alkol olmaması gerekiyor. Alkolün tüm kasları gevşettiği için horlamaya neden olduğunu belirten Prof. Dr. Dilaver Özturan, buna ‘fizyolojik horlama’ denildiğini belirtiyor. Özellikle geç saatte alkol almak sorunu çok daha artırıyor.
GEÇ VAKİTTE YEMEK YEMEYİN
Uyku ve vücut sağlığı için uyku ile yemek arasında 4-5 saat olması gerekiyor. Geç saatte yemek yemek uyku apnesi ve horlamayı tetiklediği için gece yatmadan hemen önce yemek yemekten kaçının. Yemeğin ardından gece boyunca meyve, kuru yemiş, tatlı tüketme alışkanlığının da bırakılması gerekiyor. Ayrıca geç saatte kahve, çay, bitki çayı, alkol ve gazlı içecek de tüketmeyin.
SPOR YAPIN
Sporla sadece ekstremite (kol ve bacak) sağlığı korunmuyor aynı zamanda tüm vücut kasları esneklik kazanıyor. Kasların esnekliğini kaybetmesi halinde boğazın kendi kendini tıkayacak hale geldiğine işaret eden Prof. Dr. Dilaver Özturan, “Spor yapan kişilerde apneye daha az rastlanır. Tabi apnesi olan kişiler bu rahatsızlıktan dolayı daha pasif hale geliyor. Ancak bu kısır döngünün kırılması önemli. Gündelik yaşamda mutlaka diyet, spor ve kilo kontrolü olmalıdır” diye konuşuyor.
İLAÇLARINIZI DOĞRU ZAMANDA ALIN
Uyku ilaçları horlamayı artırdığı için apne sorunu olan kişilere önerilmiyor. Bu ilaçlar nedeniyle apne sıklığının arttığını ve hayati sorunlar yaşanabildiğini dile getiren Prof. Dr. Dilaver Özturan, “Uyku ve alerji ilaçları da alkol etkisi yapıyor. Bu yüzden alerji ilaçları gece alınmamalı; mutlaka gündüz ve sabahtan alınmalı” diyor.
YASTIĞINIZ VE YATAĞINIZ SAĞLIKLI OLSUN
Kendinize uygun yastık seçmenizde fayda var. Sırt üstü yattığınızda horlama oluyorsa mutlaka yan yatma alışkanlığını kazanın. Bu alışkanlığı edinme sürecinde pijamanızın sırt kısmına tenis topu dikebilirsiniz zira çok eski ve çok işe yarayan bir yöntem.
