15 saniyede anjiyo, çakmak boyunda kalpler

Robot cerrahisi, cepte taşınan yapay kalpler, küçük deliklerden yapılan büyük operasyonlar, 15 saniyede çekilen anjiyo ve daha niceleri…Kalp ve damar hastalıklarının tedavisinde son yıllarda büyük gelişme var. İşte kalp ve damar hastalıklarının tedavisindeki yeni gelişmeler

Kalp-damar hastalıkları, tüm dünyada başlıca ölüm nedeni. İstatistiklere göre, her sene 17 milyon kişi kalp krizinden yaşamını yitiriyor. Türkiye’de ise nüfusun yüzde 20’si koroner kalp hastalıkları tehdidi altında. Ölümlerin yarısının sebebi de bu hastalıklar. Türkiye bu oranla Avrupa ülkeleri arasında kalp hastalıklarına bağlı ölümlerde erkeklerde beşinci, kadınlarda ise birinci sırada yer alıyor. Son 25 senede kalp hastalıklarına bağlı ölümler giderek artış gösteriyor. Araştırmalar önlem alınmazsa 2020 yılında bu sayının 300 bine ulaşacağını gösteriyor. Hayvansal ve doymuş yağlardan zengin beslenme alışkanlığı kalp hastalıklarını tetikliyor. Sigara tüketimi de ölümlerin başlıca sebeplerinden. Hızlı şehirleşmenin getirdiği fiziksel olarak hareketsiz, egzersizden uzak, spor alışkanlığı olmayan bir yaşam tarzıyla ruhsal stresin getirdiği bir takım baskılar da kalp hastalıklarını hızlandırıyor. Bu kadar kara bir tablodan sonra işin iyi tarafını da söyleyelim: Kalp hastalığı riskini çok da zor olmayan, etkili yöntemlerle önlemek mümkün. Bilim dünyası bu konuda her gün yeni bir ilerleme kaydediyor. Örneğin artık çoğu operasyon; göğüs kafesi açılmadan küçük bir delikten yapılıyor, yeni ilaçlar ve cepte taşınan yapay kalpler organ nakli bekleyen hastaların ömrüne ömür katıyor. Biz de kalp damar hastalıklarında ‘rken tanı’yöntemlerini ve tedavideki son gelişmeleri uzmanlara sorduk.br>
Kalp damar hastalıklarına neler yol açıyor?
İlerleyen yaş, cinsiyet, sigara, şişmanlık, aşırı alkol tüketimi, hareketsiz bir yaşam, yüksek kolesterol ve hipartansiyon, diyabet, ve kalıtım, kalp damar hastalıklarının başlıca nedenlerinden. Bütün riskleri önlemek mümkün olmas da bazılarının önüne geçilebiliyor. Örneğin kolesterol, kan basıncı ve kan şekeri değerleri düşürülüp, size sağlıklı yaşamın kuralları benimsetilerek kalbinizi korumanız sağlanabiliyor. Ancak bunun için öncelikle kalp sağlığınızı tehdit eden faktörler tespit edilmeli.

Bu hastalıklardan korunmak için hangi erken tanı yöntemlerinden yararlanılıyor?
Acıbadem Hastanesi Kadıköy Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Sinan Dağdelen, günümüzde ‘ramingham Skorlaması’olarak isimlendirilen risk değerlendirme sistemiyle, 10 yıl içinde kalp krizi geçirme riskinizin olup olmadığının önceden tespit edilebildiğini belirtiyor. Test sonucuna göre de size özel koruyucu tedavi programı öneriliyor. Dr. Dağdelen, testle ilgili şunları söylüyor: ”Eskiden tıp dünyasında kalp hastalıklarında sadece tedaviye yönelik çalışmalar yapılıyordu. Ancak 1980’i yıllardan sonra bu düşünce değişti ve koruyucu tedavinin önemi gündeme geldi. Kalp hastalıklarına ya da kalp krizine yakalanma riskini belirleyen yeni bir yöntem geliştirildi: ”Famingham Skorlaması” Bu risk değerlendirme sisteminin tahlil ve doktor muayenesi olmak üzere iki ayağı var. Framingham Skorlaması’nda bazı laboratuvar ve klinik bilgileriniz bir arada değerlendiriliyor. 10 yıl içinde kalp krizine ya da kalp damar hastalığına yakalanma riskiniz hesaplanıyor.”

Bu skorlamada ne tür tetkiklerden yararlanılıyor?
Doç. Dr. Sinan Dağdelen, Framingham Skorlaması’nın ilk aşamasını doktor muayenesinin oluşturduğunu belirtiyor. Yaşınız, cinsiyetiniz, kilonuz, kalıtımsal özellikleriniz, sigara içip içmediğiniz, yüksek tansiyonunuzun olup olmadığı, egzersiz yapıp yapmadığınız, yeme alışkanlıklarınız ve diğer sistemik hastalıkların varlığı araştırılıyor. Doktorunuz aynı zamanda kalp ritminizin normal olup olmadığı da muayene sonucu tespit ediyor. Ardından bir dizi tahliller uygulanarak, kolesterol ve homosistein gibi kandaki birtakım maddelerin değerleri belirleniyor. Daha sonra da doktor muayenesinde alınan detaylı yaşam öykünüz ve yapılan bir dizi tahlilin sonuçları değerlendirilerek 10 yıl içinde kalp hastalığına yakalanma riskiniz size yüzde olarak bildiriliyor.

Risk yüksek çıkarsa…
Eğer kalp hastalığına yakalanma riskiniz yüksek çıkarsa, o zaman koruyucu tedavi aşaması uygulanıyor. Diyelim ki kalp krizi geçirme riskiniz yüzde 50 çıktı. Bu riskin en az seviyeye düşürülmesi için ne yapılması gerektiği, kardiyoloji uzmanınızın denetiminde belirleniyor. Doç. Dr. Sinan Dağdelen, size öncelikle risk faktörleriniz hakkında detaylı bilgi verildiğini ve uzun soluklu bir tedavi önerildiğini söylüyor. Testte çıkan risk yüzdesine göre de hem tedavi hem de kontrol amacıyla bir aydan bir yıla kadar değişen aralıklarla doktor muayenesinden geçmeniz gerekiyor. Örneğin, kiloluysanız, diyet ve egzersiz programıyla ideal kilonuza ulaşmanız sağlanıyor. Kandaki kolesterol, tansiyon ya da bazı biyokimyasal değerler yüksek çıkmışsa, zararlı alışkanlıklarınızın değiştirmeniz isteniyor veya gerekiyorsa medikal tedaviyle bunlar kontrol altına alınıyor.

‘”Kansız anjiyografi”olarak adlandırılan bilgisayarlı tomografi nasıl bir test?
Bilgisayarlı tomografide (BT) iğneyle damara girilmeden, yani kalbin içine herhangi bir şey enjekte edilmesine gerek duyulmadan, röntgen filmi çekiliyormuş veya tomografi yapılıyormuş gibi, kalp damarlarının kireçli olup olmadığı veya böyle bir risk taşıyıp taşımadığı ayrıntılı bir şekilde anlaşılıyor. Anadolu Sağlık Merkezi Kalp ve Damar Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Besim Yiğiter, bu yöntemle, klasik anjiyodan daha basit bir teknikle, hastada fazla sıkıntı yaratmadan, üstelik 15-20 saniye gibi kısa bir sürede, damarın içindeki sorunun görülebildiğini belirtiyor. BT’de işlem çok basit, kolunuzdan toplardamarınıza bir madde veriliyor. Damarları boyayan bu madde, incelenmek istenilen bölgeye ulaştığında çekim başlıyor. BT cihazı, yüksek çözünürlükle kesit alabiliyor. Bu özellikler, kısa sürede çok geniş alanı, örneğin yaklaşık 20 saniyede, karından ayak ucuna kadar bütün damarlarınızın incelenebilmesini sağlıyor. Ayrıca cihazın hızlı olması sayesinde kalp damarları gibi hareketli organlar da görüntülenebiliyor.

Kalp hastalıklarının tedavisiyle ilgili son gelişmeler Formsante’nin Şubat 2007 sayısında…