Geçtiğimiz günlerde gerçekleşen Euro 2020 Avrupa Şampiyonası’nın Danimarka-Finlandiya karşılaşmasında kalp krizi geçiren ve uzun süre kalp masajı yapılarak hayata döndürülen Christian Eriksen’in ardından ani kalp krizi neden olur? sorusu merak edilmeye başlandı. Peki, ani kalp krizi neden olur? Belirtileri nelerdir? Ani kalp krizi için kimler risk altında? İstanbul Florence Nightingale Hastanesi, Kardiyoloji uzmanı Dr. Demet Erciyes ani kalp krizi ve detaylarını anlatıyor…
KALP KRİZİ NASIL OLUR?
Tıpta kalp enfarktüsü olarak tanımladığımız kalp krizi kalbi besleyen damarlardan bir veya birkaçının tıkanmasıyla ortaya çıkar. Bu tıkanıklık sebebiyle kan gidemeyen bölge beslenemez. Oksijensiz kalır ve o bölgedeki kalp hücreleri ölür. İşte bu olaya kalp krizi denir.
ANİ KALP KRİZİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kalp krizinin en önemli belirtisi göğüs ağrısıdır. Göğüste sıklıkla da iman tahtası dediğimiz göğüs kemiği üzerinde baskı ya da yanma tarzında hissedilir. Bu ağrı boyuna, çeneye, sol kola ve sırta yayılabilir. Beraberinde soğuk terleme hatta bulantı olabilir. Nefes darlığı ve çarpıntı da hissedilebilir.
KALP KRİZİ ANİDEN GELİYORUM DER
Kalp krizi ortaya çıkmadan önce yani kalp damarı tam tıkanıklığa uğramadan önce daralmanın şiddetine göre değişik şiddetlerde göğüs ağrıları ile kendini hafif hafif gösterir. Önce eforda kalp kasının oksijen ihtiyacı arttığı için ağrı da efor yaparken, yürürken, koşarken ortaya çıkar. Bu evrede yakalamak çok önemlidir. Çünkü daha hastalık tam ilerlememiştir. Kalbe hiç hasar vermeden sıklıkla sten ile tam tedavi yapılır. Eğer bu aşamada hiç bir şey yapılmayıp ihmal edilirse darlık ilerler bu sefer istirahatte iken de ağrı olur. Kısa sürüp kendiliğinden geçebilir. Bu aşamada da yakalamak önemlidir. Kalp hasarı olmadan tedavi mümkündür. Ancak sonunda artık ağrı daha uzun sürer kendiliğinden geçmez acil hastaneye gitmeyi gerektirir. Zira bu ağrı kalp krizi ağrısıdır ve kalp hasarı gerçekleşmiştir.
ŞEKER HASTALARINDA SESSİZ İLERLİYOR
Şeker hastalarında kalp damar hastalığı hatta kalp krizi bile ağrısız seyredebilir. Damarlardaki tıkanıklık sinsi bir şekilde hiçbir belirti vermeden ilerler. Bu nedenle şeker hastalarının kalp damarlarında tıkanıklık şüphesi ile yakın takibi bu komplikasyonun önlenmesinde son derecede önemlidir.
KALP KRİZİ GENÇLERDE DAHA TEHLİKELİ
Kalp damar hastalığının daha sık olarak ileri yaş hastalığı olduğu düşünüldüğü için genellikle gençler bu hastalığı akıllarına getirmez. Kalp ağrısı uyarılarını kas ağrısı ya da mideye bağlı ağrılar gibi yorumlar. Oysa ileri yaş bu hastalığın oluşması için bir faktör olduğu halde kalp krizini gençlerde de görebiliyoruz.
Gençlerde kalp krizinin daha tehlikeli olmasının bir diğer sebebi de henüz tıkalı damarlara alternatif olan kollateral yani küçük yan dalcıkların gelişmemiş olmasıdır. Koronerler yani kalp damarlarındaki darlık yavaş ilerlediğinde vücut bu darlığı atlamak amacıyla yan dallarını geliştirerek tıkanıklığın ardındaki bölgeyi kanlandırmaya çalışır. Bu süreç de zamanla gelişir. Bu hastalarda ana yol tıkanıp enfarktüs oluşsa bile klinik tablo yan dalı az olana göre daha hafif atlatılır.
KİMLER RİSK ALTINDA?
- Erkekler kadınlara göre daha fazla risk altında ancak kadınlardaki bu avantaj menopozdan sonra kayboluyor ve risk eşitleniyor.
- İleri yaş bir risk faktörü. Bu risk erkeklerde 45 kadınlarda 55 yaşın üzerinden itibaren artıyor.
- Genetik geçiş var anne, babada erken yaşta kalp damar hastalığı görüldüyse bu risk ortaya çıkıyor.
- Sigara içiyor olmak önemli bir risk faktörü. Pasif içiciliğin yani sigara dumanının fazla olduğu yerlerde durup bu havayı solumak da bir ölçüde risk faktörü.
- Yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kötü kolesteroldeki yükseklik, iyi kolesterolün düşük olması da birer risk faktörü.
- Obezite, hareketsiz yaşam, stres zaman içinde kalp damar hastalığına da davetiye çıkarıyor.
TEHLİKELİ PLAKLAR
Kalp damarlarının tıkanması önce damar duvarına yapışık gözüken plakların zaman içinde büyümesiyle gerçekleşir. Bu plaklar yağ ( LDL kolesterol), iltihap hücreleri, kalsiyum gibi malzemelerle dolu yapıdır. Kimi zaman bu plaklar damar içinde fazla bir darlık yapmadığı halde çeperindeki yırtılma nedeniyle buraya hücum eden pıhtılaşma hücreleri yüzünden damarın tıkanmasına sebep olur. Bu bizim hiç sevmediğimiz bir şekilde ani gelişen kalp krizleri şeklinde karşımıza çıkar. Damarı tıkayan plak değil pıhtıdır. Ani stres, sigara bu olayı tetikleyebilir.
YENİ KORONAVİRÜS DAMARLARA NE YAPAR?
Koronavirüs neden damarları da tutuyor derseniz, bu virüsün vücudumuzda ACE-2 reseptörlerine bağlanarak girdiğini biliyoruz.
Bu reseptörler akciğer, mide-bağırsak ve böbreklerde bulunduğu gibi damar iç yüzeyini döşeyen endotel hücrelerinde de bol miktarda bulunuyor.
Girdiği hücrede hasara ve enflamasyona yol açan virüsler, damar iç yüzeyini döşeyen endotel hücrelerine de girip hasar oluşturuyor.
Bu değişiklikler de pıhtı oluşumunu tetikliyor, oluşan pıhtı da damarların tıkanmasına sebep oluyor.
Bu nedenle Kovid-19 enfeksiyonunda uygulanan tedavide kan sulandırıcı olarak bildiğimiz pıhtı oluşumunu önleyici ilaçların yeri büyük önem taşıyor.
ANİ KALP KRİZİNDEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ?
1-Kalp damar hastalığına yakalanma riskinizi öğrenin. Olayın ciddiyetini öğrenmek ve müdahalede geç kalmamak için önce bu riski bilmeniz önemlidir. Bu değerlendirmeyi aşağı yukarı saptayacak şekilde kendi kendinize de yapabilirsiniz ancak bazı ölçümler ve tahliller gerektiğinden bize yani bir kardiyoloji uzmanına gelerek yaptırmanızı öneririm. Zira uzmanınız aynı zamanda size yol haritanızı da çizebilir.
2- Sigara içmeyin, içilen ortamda bulunmayın. Tütün kullanımının kalp damar sağlığına olan olumsuz etkisini artık herkes biliyor. Kendiniz içmeseniz bile içilen ortamda durmak dahi size zarar verecektir. Riskinizi belirlerken bunu da göz önüne almalısınız.
3- Fazla kilolardan sağlıklı beslenerek kurtulun. Fazla kilo genel olarak sağlık için hiç de iyi olmadığı gibi kalp için de zararlıdır. Bu yük sizi olduğu gibi kalbinizi de yorar. Sağlıklı beslenmek için Akdeniz diyetini tercih edebilirsiniz.
4-Kolesterole ve şekere dikkat. Durmadan şekerli yiyecekler tüketildiğinde ardından insülin direnci, bel çevresinin artması beraberinde metabolik sendrom ve damar hastalığının gelişmesi beklenir. Kolesterol yüksekliği de kalp damar hastalıklarına zemin hazırlayan risk faktörlerindendir. Kötü kolesterolün yüksek olması kötü olduğu gibi iyi kolesterolün düşük olması da kalp damar hastalığı açısından kötüdür.
İyi kolesterolünüzü yükseltmek için sigara içmeyin. Hareket edin. Omega 3’den zengin beslenin. Niasin yani B3 vitamini de iyi kolesterolü yükseltir. Bu vitamin ilaç olarak alındığında ateş basması gibi yan etkiler yapabilir. Ancak örneğin balıkta bol miktarda vardır. Bu nedenle balık tüketerek hem Omega 3 hem de B3 alırsınız.
5-Tuzu azaltın. Yemekleri lezzetlendirmek için yerine göre zerdeçal, karabiber, kırmızıbiber, kekik, çörek otu, gibi baharatları tercih edin.
6-Hareket edin. Hareket etmek hem kilo kontrolünde hem de yeni damarların gelişiminde faydalı olacaktır.
7- Stresi iyi yönetin. Gerekirse uzmanından yardım alın.
8- İyi uyuyun. Açık havada yapılan yürüyüşler en iyi uyku ilacıdır. Aynı zamanda hem stresten kurtulmak, hem de hareket etmek için iyi bir fırsattır.
9- Yarışmalı sporlardan kaçının. Yarışmalı sporlar aynı zamanda adrenalin deşarjına da sebep olduğundan kalp için risk yaratır.
10- Tansiyon ve şekeri kontrol altına alın. Tansiyon ve şeker hastasıysanız ilaçlarınızı aksatmayın.
11- Kalp kontrollerinizi zamanında yaptırın.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Kadınlarda ve erkeklerde kalp krizi belirtileri nelerdir?
- Kalp krizi mi, panik atak mı? Nasıl anlaşılır?
- Kalp zarı iltihabı ile kalp krizi arasındaki fark ne? Ölümcül olabiliyor!
