Astigmat göz sağlığında konusunda toplumda sıkça rastlanan bir rahatsızlık. Genetik ve doğumsal sebeplerden ötürü oluşabiliyor. Astigmat nedir, belirtileri neler? Bebeklerde astigmat olur mu? Astigmat testi ve tedavisi nasıl yapılır? Amerikan Tıp Merkezi Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Afsun Şahin astigmat hakkında merak edilenleri anlattı.
Astigmat nedir?
Astigmat, düzensiz kornea yüzeyi ya da göz merceğinden kaynaklanan bulanık görmeye yol açan yaygın bir göz kırma kusurudur. Miyopi ve hipermetropi gibi göz kırma kusurları tüm meridyenlerde aynıdır. Ancak astigmatizmada birbirine dik ışık meridyenlerin birisinde daha az kırılırken, diğerinde daha fazla kırılır. Bu durum nedeniyle göze giren noktasal ışık ışınları retina üzerinde tek bir odak noktada birleşemez ve bunun yerine iki odak oluşturur. Tek bir odak noktasının olmaması bulanık görüntü oluşmasına neden olur.
Astigmat nedenleri
Genellikle kalıtsal olarak doğumdan itibaren mevcuttur. Kornea ameliyatlarından ya da travmalarından sonra gelişebilir. Korneanın öne doğru düzensiz olarak bombeleştiği ve korneanın inceldiği keratokonus adı verilen durum nedeniyle oluşabilir.
Astigmat belirtileri neler?
En sık görülen belirtileri arasında;
- Bulanık görme
- Çift görme
- Gözleri kısarak bakma
- Gece araç kullanırken görme zorluğu
- Işıkları saçılmış şekilde görme
- Gözde yorgunluk
- Baş ağrısı yer alıyor.
Astigmat tipleri
Gözün kırma kusuruna göre üç tipi vardır. Bunlar; miyop astigmat, hipermetrop astigmat ve mikst astigmattır. Ayrıca kornea yüzeyinin durumuna göre düzenli ve düzensiz olarak da sınıflandırılır. Düzenli astigmatizmada en çok kırıcı ve en az kırıcı ana meridyenler birbirine dik iki ayrı düzlemdedir. Kornea skarı (yara iyileşmesi sonrası iz) ya da keratokonus gibi kornea hastalıklarında görülen düzensiz astigmatizmada ise ana meridyenler birbirine dik değildir ve çok sayıda odak meridyenleri vardır. Düzensiz astigmatizmada görme keskinliği düşüktür ve genellikle gözlükle tam olarak düzeltilemez.
Astigmat testi nasıl yapılır ve teşhisi nasıl konur?
Astigmat tanısı göz hastalıkları uzmanı tarafından yapılan rutin göz muayenesinde otorefraktometre cihazı ile alınan ölçümler sonrasında görme keskinliği testi konur. Keratokonus gibi astigmata neden olabilecek korneal hastalıklardan şüphelenilen durumlarda, korneanın yüzey haritasını ortaya çıkaran korneal topografi testinden faydalanılmaktadır.
Astigmat nasıl tedavi edilir? Tedavi yöntemleri neler?
Astigmat gözlük, kontakt lens ve refraktif cerrahi (lazer ameliyatı) ile tedavi edilebilir. Gözlük ve kontakt lens astigmatı ortadan kaldırmayıp derecelerini azaltmaz. Sadece mevcut astigmatın düzeltilerek net görüş elde edilmesini sağlar. Günümüzde astigmatın kalıcı olarak düzeltilmesinde uygun hastalarda halk arasında göz çizdirme olarak bilinen refraktif cerrahi (lazer ameliyatı) uygulanabilmektedir. 18 yaş üzerinde son bir yıldır ilerlemeyen, kornea kalınlığı uygun olan belirli derecelere kadar olan düzenli astigmat düzeltilmesinde LASIK (lazer in situ keratomileusis) veya PRK (photorefraktif keratektomi) adı verilen lazer cerrahi yöntemleri kullanılmaktadır. Keratokonus, korneal skar gibi düzensiz astigmatizma durumlarında gözlük ya da yumuşak kontakt lensler görmeyi artırmayabilir. Bu durumlarda hastalığın durumuna göre sert gaz geçirgen kontakt lensler, korneal çapraz bağlama (cross- linking) tedavisi, lazer ameliyatı, korneal halka yerleştirilmesi ve son aşamada kornea nakli ameliyatı uygulanabilir.
Bebeklerde astigmat olur mu?
Doğumdan itibaren astigmat görülebilir. Prematür (erken doğum) bebeklerde daha sıktır. 3 yaş altında belirli dereceye kadar astigmatı düzeltmeye gerek duyulmamaktır. Artan yaş ile gerileyeceği öngörülerek takip edilmektedir. Ancak bebeklerde yaş aralığına göre yüksek derece astigmat olduğunda ve iki göz arasında önemli derecede fark olduğunda ve göz kayması eşlik ettiğinde göz tembelliği gelişmesi açısından risk taşımakta olup gözlükle düzeltilmesi gerekmektedir.
Astigmatı olan kişiler gözlük kullanmazsa ne olur?
Belli bir derecenin üzerinde astigmatı olan bireyler, gözlük takmadığında bulanık görme, baş ağrısı, göz yorgunluğu, gece araç kullanırken zorlanma gibi problemler yaşayabilirler.
Astigmat için ne zaman doktora gidilmeli?
Yukarıda sayılan belirtilerden biri veya birkaçı oluştuğunda bir göz hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Çocuklar görme bulanıklığını fark etmeyebileceği için periyodik olarak kontrol muayeneleri aksatılmamalıdır. Yenidoğan döneminde, bebeğin herhangi bir sağlık problemi yok ise (erken doğum vs.) bir yaşını doldurmadan (6-12 ay arasında) ve 2,5-3 yaşında göz muayenesi yapılmalıdır. Daha sonra okula başlamadan önce ve okul döneminde gözlük kullanan çocuklarda yılda bir (ya da göz hekiminin belirlediği aralıklarla), herhangi bir göz sorunu olmayanlarda ise 2 yılda bir göz muayenesi yapılmalıdır.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Miyop nedir, neden olur? Miyop tedavisi nasıl yapılır? 11 soruda miyop hakkında merak edilen her şey
- Güneş gözlüğü seçerken nelere dikkat edilmeli? 7 soruda güneş gözlüğü
