Yükü ve sorumluluğu büyük, bedensel yorgunluğu çoğunlukla kendisine çeken ayaklar, aslında sandığınızdan çok daha farklı bir bakıma ihtiyaç duyuyor!
Hazırlayan: Elif Gürsoy
Her atılan binlerce adım, yapılan egzersizler ve koşular ya da genetik yatkınlıkla beliren sorunlar, ayaklarınıza daha iyi bakmanız için geçerli sebepler… Yalnızca pedikürle yeterli bakımın gerçekleşeceğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Çünkü podoloji muayenesi, tırnak bakımından çok daha fazlasını sunuyor. Ayak parmak uçlarından, ayak bileğine kadar olan tüm noktalarla ilgili rahatsızlıkları ortadan kaldırmaya yönelik podoloji muayenesi, düzenli olarak yaptırıldığında olumlu sonuçlar veriyor. Podoloji ile ilgili bilmemiz gereken her şeyi Acıbadem Üniversitesi Podoloji bölümü öğretim görevlisi Şenay Mersin’dan öğrendik.
İsmini yeni duymaya başladığımız podolojiyi tanımlar mısınız?
Podoloji kısaca ayak bilimi anlamına geliyor. Podolog ise ilgili uzman hekimin teşhisi ve önerisine bağlı olarak ayak sağlığı sorunlarının değerlendirilmesi, önlenmesi ve tedavisinde yer alan sağlık teknikeri demek. Podologun yaklaşımı her zaman koruyucu ve önleyici nitelikte oluyor. Ayak ve ayak tırnaklarındaki sorunlara, sadece semptom odaklı yaklaşmadan bütünsel bakıyor, özellikle neden-sonuç ilişkisini irdeleyip sorunun tekrar etmesine karşı önlem alan kişi oluyor.
Ayak sağlığını iyileştirecek ne tür bakımlar uygulanıyor? Uygulamada hangi adımlardan geçiliyor?
Periyodik bakımlar çok önemli. Bu sayede ayaklar, ayak parmakları ve tırnaklardaki değişimlerden pek çok sorunu erken evrede yakalanabiliyor, düzenli takip ile değişimler gözlemleniyor. Dökümantasyon (kişinin bulgularının ve muayene sonuçlarının yer aldığı hasta takip anamnez formu) ve ayakların/tırnakların fotoğraflanması yardımıyla problemleri yakalayıp gerekli tedbirler alınıyor. Fiziki muayene sonrasında, uygulama ve tedavi planını hazırlanıyor, takip ediliyor. Örneğin, tırnak deformasyonları, tırnak batmaları, tırnak ve deri kalınlaşmaları için bakım ve tedavi planını oluşturuluyor.
Podoloji muayenesi hangi noktada pedikürden ayrılıyor?
En önemli nokta hijyen koşulları… Uygulamalarda kullanılan tüm aletler, hastane sterilizasyon döngüsünden geçerek tek kullanımlık haline paketleniyor. Bu dışarıdaki bulaşıcı hastalıklara karşı korumanın tek yolu oluyor.
Ayakla ilgili rahatsızlıkların temelinde hangi etkenler yer alıyor?
Eğer doğuştan gelen bir rahatsızlık sonrası oluşmuş parametrelere bağlı değilse, ayak ve tırnaklarda görülen sorunların yüzde 75’i ayakkabı hatta çorap kökenli oluyor. Ancak sonradan edinilmiş parmak ve tırnak deformasyonlarının neredeyse tamamı mekanik travma kökenli. Ayağa uygun ayakkabı kullanılmaması ayak ve tırnak için başlıca travma özelliği taşıyor. Bazı deri ve tırnak hastalıkları ve ortopedik rahatsızlıklar postürü ve basma şeklini de etkileyebildiği için bunlara bağlı oluşan sorunlar sonuç olarak karşımıza çıkıyor.
Batık, nasır gibi rahatsızlıklar neden oluşuyor? Tedavi süreci nasıl gelişiyor?
Tırnak batması aslında bir sonuç. Tırnakta veya parmakta çeşitli nedenlere bağlı gelişmiş deformite, kalınlaşma, travmalar sonucu tırnağın şekil değiştirmesi olarak nitelendiriliyor. Tedavi sürecinde de buna sebep olan deformiteyi, rolonluğu düzeltmek esas oluyor. Diş hekimliğindeki ortodonti yöntemlerine benzer şekilde, ortoniksi teknikleri denilen tel, bant veya karma teknikler yardımıyla batık tedavisi uygulanıyor. Tedavi kesinlikle acısız. Nasırın yegane sebebi ise baskı ve sürtünme. Podologlar olarak yaklaşımımız deri kalınlaşması olan bölgeyi milimetrik olarak temizleyip, baskıya neden olan unsurları anlamak ve buna göre önlem almak.
Genelde genetiğe bağlı çıkıntılı kemik yapısına karşı ne tür önlemler alınmalı? Bunun tedavisi var mı?
Genetik yatkınlık belirleyici olsa da bunu daha da hızlandıracak koşullar olmazsa, sorun stabil kalıyor. Dar burunlu, yüksek topuklu ve parmakları her açıdan sıkıştıran yanlış ayakkabılar hatta dar, sıkı çoraplar da sorunun ilerlemesine neden olabiliyor. Önlem olarak ilk yapılması gereken, bu saydığımız tetikleyici unsurlardan kaçınmak. Problemin seviyesine ve eklemin mobilitesine göre başlangıç aşamasında çeşitli yardımcı destek malzemeler kullanılabiliyor. Daha ileri seviyelerde şikayetlerin de artmasıyla, ortopedist hekim cerrahi yöntemleri tercih edebiliyor.
Sağlıklı ayaklar için nasıl ayakkabılar tercih edilmeli?
Ayakkabı en önemli üç faktör: ayakkabının boyu, iç yüksekliği ve genişliği. Tabii ki, deri olması, esnek tabanlı olması, iç tabanının ayağın doğal formuna uygun olması gibi kriterlere de dikkat edilmeli. Yüksek topuklu ayakkabı kadar tamamen düz tabanlı, babet tipi ayakkabılardan da kaçınılmalı. En az iki-dört santimetre kadar bir topuk kısmı ideal. Yüksek topuklu ayakkabı giyilmesi gerektiğinde, ertesi gün daha düz ve rahat bir ayakkabı giyerek ayaklar dinlendirilebilir.
Özellikle kimler, neden podolojik ayak bakımına ekstra özen göstermeli ve düzenli olarak yaptırmalı?
Podolojinin özellikle Avrupa’da ve dünyada ayrı bir dal olarak ortaya çıkması risk grubu hastaların korunması ihtiyacıyla olmuş. En başta da diyabet hastaları… Ülkemizde de çok hızla yayılan diyabetin ileri yıllarda yarattığı problemlerden, ayaklarda his kaybı, deride kuruluk, parmaklarda deformiteler ve bunlara bağlı ayak yaralarının ve enfeksiyonların yol açtığı komplikasyonlardan korunmak periyodik kontrollerle, zamanında önlem alarak mümkün. Diyabet hastalarının ayak bakımları mutlaka bir podolog tarafından yapılmalı. Bunların dışında enfeksiyon riskinin yüksek olduğu hasta grupları, kemoterapi hastaları, yaşlılar, hamileler, sporcular ve sterilizasyon kurallarına tam uyularak yapılan bakımlarla sağlıklı olma halini korumak isteyen tüm sağlıklı bireyler için uygun.
