B12 vitamini eksikliği, hayvansal gıdadan fakir beslenmek ve emilim sorunları gibi birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabiliyor. Peki b12 eksikliği nelere yol açıyor? b12 vitamini eksikliği belirtileri nelerdir? b12 nelerde bulunur? Yrd. Doç. Dr. Kara’dan B12 vitamini hakkında merak edilenleri öğrendik.
b12 EKSİKLİĞİ NELERE YOL AÇIYOR?
b12 eksikliğinin yol açtığı problemler şunlardır:
- Hematolojik, gastrointestinal, nörolojik ve psikiyatrik bozukluklar,
- Saç ve vücuttaki diğer tüylerde dökülme,
- Ayaklarda uyuşma, karıncalanma,
- Denge bozukluğu,
- Baş dönmesi,
- Hafıza bozuklukları,
- Unutkanlık,
- Konsantrasyon eksikliği,
- Depresyon,
- Çocuklarda öğrenme güçlüğü,
- Erkeklerde empotans
- Yaşlılarda demansla kendini gösteriyor.
b12 EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ
b12 eksikliği belirtileri şunlardır:
- Anemi
- Halsizlik,
- İştahsızlık
- Yorgunluk,
- Kafa karışıklığı,
- Şişkinlik-gaz
- Tat duyusunun azalması,
- Kognitif bozukluk,
- Uyuşukluk,
- Karıncalanma
- Efor dispnesi
- Dilde ağrı
Vitamin ve mineraller vücut için en gerekli maddeler arasında yer alıyor. Grubun en tanınanı C vitamini olsa da B grubu vitaminlerin de adından sıkça söz ediliyor. En çok
da B12 vitamininden, neden mi? Modern yaşam, bize türlü olanaklar sunuyor. Bilgisayarlar, sanal ajandalar, içinde sayısız bilginin saklanabildiği akıllı telefonlar ve tabii ki internet tüm verileri altın tepside sunuyor bize. Hal böyle olunca da hafızamızı zorlamaya ve kullanmaya
çok da ihtiyaç duymuyoruz. Ardından da herkes unutkanlıktan dem vuruyor. İnsanları, isimleri, adresleri, telefon numaralarını unuttuğunu söylüyor. Bu belki bizim belki de vücudumuzdaki birtakım maddelerin eksikliğinden kaynaklanıyor. Akla ilk gelen de B12 vitamini oluyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Müjdat Kara, bu vitamini şöyle tanımlıyor:
“Suda eriyen vitaminlerden olan B12, korinoidler (corinoids) olarak adlandırılan bir gruba üye. Mideden salgılanan intrinsik faktöre (IF) bağlanan bu vitamin, ince bağırsaklardan emilerek karaciğerde depolanıyor.” Yrd. Doç. Dr. Kara’dan B12 vitamini hakkında merak edilenleri diğer bilgileri öğrendik.
BU VİTAMİNİN SAĞLIK AÇISINDAN ÖNEMİ NEDİR?
B12 vitamini, vücudumuzda birçok metabolik olayın sağlıklı gerçekleşebilmesi için düzenleyici rol oynuyor. Özellikle sinir sistemi fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi ile DNA sentezi açısından büyük önem taşıyor.
Genellikle hayvansal gıdalarda bolca bulunuyor. Sebzelerde olmadığı için et tüketmeyenler ile vejetaryenlerde B12 eksikliğine sıkça rastlanıyor. Doğadaki kaynağı bakteriler olan bu vitamin, insanlarda ve hayvanlarda kalın bağırsaktaki bakteriler tarafından oldukça fazla miktarda üretiliyor. Ancak bağırsakta üretilen B12 vitamininin emilimi olmuyor ve büyük çoğunluğu dışkıyla atılıyor. Etin kaynatılması ve pişirilmesi büyük kayıplara yol açmadığı gibi haşlama sırasında B12 vitamininin yaklaşık yüzde 30’u haşlama suyuna geçiyor. Karaciğer, et, deniz ürünleri, daha az miktarda olmak üzere süt ve süt ürünleri güçlü B12 kaynakları arasında yer alıyor. Bitkisel gıdalar B12 vitamini içermediği gibi, kurutulmuş ürünler de bu vitaminin aktif olmayan bazı metabolitlere dönüşmesine ve etkisini kaybetmesine yol açıyor.
EN GÜÇLÜ B12 VİTAMİNİ NELERDE BULUNUR?
- Hayvansal gıdalar
- Kümes hayvanları
- Karaciğer
- Deniz ürünleri
- Süt,
- Yumurta,
- Yoğurt,
- Peynir
EN SIK HANGİ NEDENLE B12 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNE RASTLANIYOR?
İlk sırada vejetaryen ya da vegan beslenme sonucu gerektiği kadar B12 içeren besinlerin tüketilmemesi geliyor. Bazen de yeteri kadar B12 vitamini içeren besinler alınsa da vücuttaki emilimi yetersiz olabiliyor. Bu tabloya en sık “pernisiyöz anemi” adı verilen bir hastalık yol açıyor. Temel patoloji, otoimmün bir mekanizma ile gelişen atrofik gastirit ve IF eksikliğine bağlı B12 emilememesi durumundan kaynaklanıyor. Kalıtsal özelliği bulunan hastalığın klinik bulguları, genellikle 35 yaş sonrasında ortaya çıkıyor. Bunun dışında çeşitli dış etkenlere bağlı gelişen gastritler (bazı ilaçlar, sigara, aşırı alkol kullanımı gibi…), birtakım parazit enfeksiyonları, gastroenteritler, bağırsak hastalıkları, mide-bağırsak operasyonu sonrası gibi durumlarda B12 eksikliği görülebiliyor.
KİŞİ HANGİ ŞARTLARDA HEKİME BAŞVURUYOR?
Hastaların hekime başvurmasına yol açan en belirgin şikayetler; halsizlik, yorgunluk, unutkanlık, konsantrasyon kaybı, el-ayak uyuşmaları ile karıncalanma hissi oluyor. Ancak zaman zaman başka sağlık sorunları tetkik edilirken veya check-up taraması yapılırken
tesadüfen de ortaya çıkabiliyor. B12 vitamini eksikliği tespit edilen kişilerde eğer neden otoimmün sebeplere bağlıysa besinsel destekle kalıcı düzelme sağlamanın mümkün olmayacağının hasta tarafından bilinmesi önem taşıyor. Çünkü bu hastalarda B12 vitamin desteği tekrarlıyor. Bu nedenle B12 düzeylerinin belirli aralıklarla ölçülmesi ve gerektiğinde
replasman tedavisi uygulanması gerekiyor.
TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA B12 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNE ÇOK RASTLANIYOR MU? BU KONUDA RİSKLİ GRUPLAR VAR MI?
Yapılan çalışmalara göre; 65 yaş üzerindeki yaklaşık her iki kişiden birinde B12 vitamini eksikliği gözleniyor. Özellikle mide-bağırsak hastalığı ile bu nedenle operasyon geçirmek, vejetaryen-vegan beslenmek ve bazı otoimmün hastalıklar B12 vitamini eksikliğine zemin hazırlıyor.
EKSİKLİĞİ HALİNDE GIDA DIŞINDA VİTAMİN TAKVİYESİ DE ALMAK GEREKİYOR MU?
Hafif eksiklikler dışında gıda takviyesi yanında çoğu zaman oral veya iğne formları ile eksik
B12 vitamininin tamamlanması gerekiyor.
