Çeşitli ülkelerdeki beslenme uzmanlarının geliştirdiği, sağlıklı ve uzun yaşamanın anahtarı sayılan besin piramidi bizde niye yok dedik ve uzmanlarla Türk besin piramidini oluşturmak için kolları sıvadık. Ancak öğrendik ki ülkemizde beslenme uzmanları piramit yerine yoncayı baz alıyor.
Funda Çatar
Amerika, İtalya, Meksika, Çin, Japon, Yunanistan, İngiltere… Neredeyse her yıl farklı bir ülkenin farklı bir besin piramidiyle tanışıyoruz… Japonların uzun yaşamasının sırrı anlatılırken, Japon besin piramidi örnek gösteriliyor, Akdenizlilerin sağlıklı yaşamalarının sırrı gündeme geldiğinde ise adres olarak Akdeniz tipi beslenme piramidi referans veriliyor. Üstelik birkaç yılda bir bu piramitler de kendi içlerinde değişip, yenilenebiliyor. Aslında her biri farklı görünse de besin piramitlerinin temelde amacı aynı. Bireylerin günlük tüketmesi gereken porsiyon miktarlarını ve almaları gereken besinleri belirleyen bu piramitler, daha sağlıklı ve uzun yaşamaya olanak yaratan, kronik hastalıklardan koruyan beslenme düzenini kurmaya çalışıyor. İyi de amaç aynı ise bu farklılıklar niye? Beslenme düzenimizi belirlerken hangisini örnek alacağız? Ya da her ülkenin besin piramiti başka bir ülkedeki insanların beslenme düzenine uygun mu? Hepsinden de önemlisi Türkiye’de bir besin piramidi var mı? Tüm bu sorulara cevap bulmak için görüşlerine sıkça başvurduğumuz beslenme uzmanlarıyla bir araya geldik. Ve şu karara vardık: Besin piramidinin yerine kullanım kolaylığı ve anlaşılabilir özelliği nedeniyle bize uygun olan “Besin Yoncası”.
Piramit ve yonca farkı
Besin piramidinden çok önce 1958’de Amerikan Diyetisyenler Derneği (ADA) tarafından besinlerin dört gruba ayrıldığı ve her gruptan belirli miktarlarda tüketilmesi gerektiği belirtildi. Ancak ADA 1985 yılında besin piramidini kullanmaya başladı. O tarihe kadar her ülke 3, 7 gibi farklı besin gruplarını tercih edyorlardı. Daha sonra uzmanlar besin piramidini ülkelerine adapte edip kullandı. Piramitler toplumların beslenme düzenindeki ve sağlık alanındaki değişikliklere göre her 5 yılda bir revize ediliyor. Ülkemizde ise besin piramidi Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmadığı için Hacettepe Beslenme ve Diyetetik Bölümü bir çalışma başlattı ve 1960’lı yıllarda dört yapraklı besin yoncası fikrini geliştirdi. Ülkemiz dört besin grubunun yer aldığı yoncayla ifade edilen beslenme önerilerini o yıllardan bu yana kullanıyor aslında. Piramitlerden farklı olarak yoncada herhangi bir değişiklik yapılmamış. Çünkü yeterli ve dengeli beslenmek için 4 ana besin grubunun her birinden her öğünde önerilen düzeylerde tüketilmesi gerekiyor. Peki yoncanın besin piramidine göre üstünlükleri ya da farklılıkları neler? İşte sizin için öğrendiklerimiz…
