En estetik sporlardan biri olan buz patenini sadece izlemek değil yapmak da çok keyifli. Üstelik bu zarif sporun vücut dengesini geliştirmek ve bacaklarınızı güzelleştirmek gibi faydaları da var. Yaşınız kaç olursa olsun buz patenini deneyebilir ve mükemmel bir hobi edinebilirsiniz.
Artistik Patinaj, artistik buz pateni veya figür pateni… Bunlar buz üstünde adeta harika bir dans şovunu anlatan o zarif sporu tanımlamak için kullanılan kelimeler. Buz patenini diğer sporlardan ayıran özelliği de zaten müzik, dans ve sporu birleştirmesi. Son derece estetik bir görünümü olan buz pateni en çok ilgi çeken ve sporseverleri ekran başına toplayan sporlardan da biri. Uluslararası yarışmaların son yıllarda televizyondan naklen yayınlanmaları, bu spor dalının sevilmesine katkıda bulundu.
Olimpik ölçü olarak kabul edilen 30 x 60 metrelik buz pistinde yapılan buz patenini seyretmesi gerçekten çok zevkli. Ancak sporcular için durum biraz daha farklı; Artistik buz pateni için hazırlanmak disiplinli ve zorlu bir çalışmayı gerektiriyor. Hemen hemen her gün düzenli bir şekilde antrenman yapmak ve bir antrenörle olduğu kadar bir karoegrafla da çalışmak şart. Ancak hobi olarak yapıldığında durum biraz daha farklı. Profesyonel açıdan pek çok zorluk taşıyan bu spor, bir hobi olarak her yaştan hemen hemen herkes için uygun. Bacak kaslarını çalıştıran ve vücut dengesini geliştirmeye yardımcı olacak buz patenini boş vakitlerinizde zevkle yapabilir, ayrıca artistik buz pateni kuralları hakkında bilgi edinerek yarışmaları daha büyük bir ilgiyle seyredebilirsiniz.
Yarışmanın kuralları
Bir artistik buz pateni yarışması, iki günde yapılan iki bölümden oluşuyor. Yarışmacılar, birinci gün Kısa Program, Zorunlu Program ya da Orijinal Program’larını, ikinci günde de, Uzun Program ya da Serbest Program denilen programlarını sunuyorlar. Kısa programda, yarışmacılar, jump, spin (dönüş) ve adım dizilerinden oluşan 8 zorunlu hareketi sunmak zorundalar. Yarışmacının kaçırdığı hareketi tekrar etme şansı yok ve yapamadığı hareketlerden not kırılıyor. Uzun programda ise, zorunlu olarak yapılması gereken hiçbir hareket yok. Yarışmacı, tamamen koreagrafının istekleri doğrultusunda oluşturulmuş programını sunar ve kaçırdığı hareketi yapabilir. Bu hareketi kaçıncı deneme olursa olsun doğru yaptıysa tam puan alıyor. Yarışmanın sonucunu ise hem serbest hem de kısa programdan alınan puanlar belirliyor.
Artistik buz pateni yarışmalarının biraz karmaşık olan kuralları Uluslararası Paten Federasyonu tarafından belirleniyor. Ulusal ya da uluslararası tüm yarışmalar bu kurallara göre yapılıyor. Kurallar daha çok yanlış ya da eksik yapılan hareketlerden puan kırma esasına dayanıyor. Örneğin bir atlayıştan sonra buza elle dokunmak, gereken sayıda dönememek, ya da turu yapamamak bu hatalardan bazıları. Bir patenci işte tüm bu hataların bedelini puan kaybederek ödüyor.
Buz pateninde puanlama, 6 tam puan üzerinden yapılıyor. Puanlamanın altı tam puan üzerinden yapılmasının ilginç bir hikayesi var. Eskiden patenciler her hareketi üçer kez hem sağ hem de sol ayakları üzerinde yapar ve hakemler de, kurallara uygun biçimde yapılan her figür için bir puan verirlermiş. Bir patencinin yarışmada altı tam puan alması nadir rastlanan bir durum. Patencinin altı puan alması, onun programını hiç hatasız, mükemmel bir biçimde sunmuş olması anlamına geliyor. Hakemler yarışmalarda teknik ve artistik (sunuş) olmak üzere iki tür puan veriyorlar.
Teknik puanlar, kayma tekniği, figürlerin gösterilmesi ve programın zorluk derecesiyle ilgili. Artistik puanlar ise patencinin müzikle uyumu, kostüm ve müzik seçimi gibi unsurlar göz önünde bulundurularak veriliyor ve değerlendiriliyor.
Buz pateni yarışmalarında genellikle dokuz hakem görev yapıyor. Bu dokuz hakemin dışında bir başhakem bir de başhakem yardımcısı bulunuyor. Başhakemin görevi puan vermek değil sadece verilen puanların objektifliklerini denetlemek. Ayrıca karşılaşılan tüm sorunlarda son kararı veren yine başhakem. Bu sorunlar neler mi? Sözgelimi, bir sporcunun müziği başlamaz yanlış ya da eksik çalınırsa veya yarışma sırasında sakatlanır ya da pateninin bağı çözülürse, bu durumlarda nasıl bir karar verileceğini söyleyen başhakem oluyor. Artistik buz pateni yarışmaları, tekler (Baylar ve Bayanlar) ve çiftler kategorilerinde yapılıyor. Bu spor dalında bir de Buz Dansı kategorisi vardır. Türkiye’de bugüne kadar resmî olarak Çiftler ve Buz Dansı yarışmaları yapılmamış.
Türkiye’ de buz pateni
Ülkemizde buz pateni ilk defa, doğa koşullarında ayakkabıya takılan patenlerin ulaşım aracı olarak kullanılmasıyla 1940’lı yıllarda Kars ve Erzurum’da başlamış. Eğlence amacına dayalı olarak ise yine 1940’lı yıllarda, Ankara’daki Gençlik Parkı’nın donan havuzunda paten yapılmış. Fehmi Tekelioğlu ve amatör diğer patenciler biraraya gelerek ilk resmi buz pateni kulübü kurma çalışmalarına başlamışlar. 1968’de “Ankara Buz Pateni, Hokeyi ve Figür Pateni İhtisas Spor Kulübü” önce dernek olarak kurulmuş, ardından 1971’de Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü’nce onaylanmış. Bu kulübün amacı, yapay buz pisti kurulmasını sağlamak ve buz pateni sporunu doğal koşullara bağlı kalmaktan kurtarmak olmuş.
1972’de Ankara Belediyesi tarafından yapılan çalışmalarla ilk yapay buz pistinin temeli atılmış. Bu pist 1974 yılında tamamlanmasına rağmen yan tesislerinin yetersiz olması nedeniyle açılamamış. Bu çalışmalar sonucu 16 Mayıs 1981’de 20 x 30 m ölçülerinde ilk yapay buz pisti Ankara Kurtuluş Parkı’nda “Atatürk Buz Pateni ve Spor Tesisleri” adı altında özel teşebbüs tarafından açılmış. Bunu Uludağ Fahri Otel’de yine özel teşebbüs tarafından hizmete sokulan küçük bir pist izlemiş.
1982 yılında özel bir şirket tarafından kurulan Penguen Kapalı Buz Pateni Salonu ile İstanbul’da daha büyük bir kitleye seslenilmiş. 1985 Ocak ayında 20 x 40 m ölçülerinde İstanbul’un en büyük buz pateni pisti olan Korukent Buz Pisti, üstü açık olarak hizmete girmiş.
Ülkemizde olimpik (60 x 30 m) ölçülerdeki tek buz pisti 1989 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından “Belpa Kapalı Buz Pisti” adıyla açıldı. Aynı yıl İstanbul’da Galleria bünyesinde 450 metrekare ölçülerine sahip bir buz pisti de hizmete girdi. Ayrıca İzmir Belediyesi tarafından açılan Buca Tesisleri’nde yapay bir pist yaptırılarak kullanıma sunuldu. İzmit’te 1999’da hizmete giren ve Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan Buz Pateni Pisti de, ülkemizin ikinci olimpik buz tesisi.
Erzurum’da da, Şubat 2001’de, Beden Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencileri, donan bir havuzu buz pisti durumuna getirip paten kayma olanağı sağladı. Yine Erzurum’da Polat Renaissance Hotel’in açık buz pisti, müşterilerine açık havada karlar altında bu zevkli sporu yapma imkanı veriyor.
BAŞLAMAK İÇİN
İstanbul’da şu anda faaliyet gösteren tek bir buz pisti var. Ataköy’deki Galleria Alışveriş Merkezi’nin içinde bulunan Galleria Buz Pisti. Buradaki paten eğitmenlerinden Amil Akbulut, faaliyetleriyle ilgili şu bilgileri verdi; ” Galleria’da paten kursları açıyor ve özel dersler veriyoruz. Kurslara 4 ve 14 yaş arasındaki çocuk ve gençleri kabul ediyoruz. Daha büyükler hocalar eşliğinde hafta içi 40 dakika hafta sonu ise 30 dakika olan özel derslerden faydalanabilirler.
Kursta ve derslerde ilk olarak buzda nasıl yürüneceğini, nasıl düşüleceğini, nasıl kalkılacağını ve kayılacağını öğretiyoruz. Daha sonra temel kayış pozisyonu, sıçrama ve oturma gibi diğer temel hareketlerle ilgili eğitim veriyoruz. Kursa devam eden çocuklarla ise daha ileri düzey bir eğitime geçiyoruz.
