Cinsellik konusunda zevke odaklanma, tutkuyu yaşama ya da fantezilerin peşinden gitmenin yanı sıra sağlığa etki eden başka bir faktör var: Hijyen. Cinsel sağlığınızı korumak ve hastalık risklerini en aza indirmek için birtakım temizlik kurallarına uymak gerekiyor. Güvenli cinsel ilişkiden genital bölge temizliğine, el ve ağız hijyeninden iç çamaşırı tercihine kadar merak ettiklerimizi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Cinsel Terapist Op. Dr. Zeynep Saatlı’ya sorduk.
Sağlıklı bir cinsel ilişki için sorunsuz çalışan bir cinsel organ şart. Genel hatlarıyla sağlıklı cinsel organın tanımını nasıl yaparsınız?
Doğal işlevlerini sorunsuz şekilde yerine getirebilen, bunu yaparken de ağrı, acı, sancı, kanama yaşamayan cinsel organ sağlıklı olarak tanımlanabilir. Tüm kadınlarda bir miktar vajinal akıntı olmalı. Bu vajinanın düzgün işlev görmesini sağlayan mekanizmalarından biri. Sağlıklı ve normal akıntının kokusuz ve şeffaf, hafif opak renkte olması bekleniyor. Sağlıklı bir vajinal akıntıda kötü koku ya da anormal kaşıntı yoktur. Ayrıca sağlıklı bir vajinada cinsel ilişki sırasında ağrı, acı, sancı ya da kanama da olmaz. Cinsel ilişki sırasında bu şikayetlerden bazılarını yaşıyorsanız mutlaka en kısa sürede jinekolojik muayene olmalısınız.
Kişisel temizlik zaten olmazsa olmazımız. Peki cinsel açıdan neden daha fazla dikkat etmek gerekiyor?
Öncelikle cinsel ilişkinin her iki taraf için de keyif verici olabilmesi için partnerlerin kişisel hijyenlerine gerekli özeni göstermeleri şart. Ayrıca yetersiz hijyen nedeni ile sağlığını kaybetmiş bir cinsel organ ile cinsellik yaşandığında ağrı ya da yanma gibi cinsellikte istenmeyen semptomlar ortaya çıkabiliyor. Bunlar kişinin cinsellikten uzaklaşmasına neden olacak kadar etkili şikayetler olabiliyor. Elbette cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak için de kişisel temizlik olmazsa olmaz.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak için özellikle jilet, banyo lifi, sabun, havlu gibi kişisel bakım ürünlerini kim olursa olsun başkaları ile paylaşmamak çok ama çok önemli. Ortak kullanım nedeni ile gelen birçok hastam oluyor ne yazık ki. Bu kadar basit bir önlemi atlamamak gerekiyor.
CİNSEL İLİŞKİ ÖNCESİ VE SONRASI GENİTAL BÖLGE TEMİZLİĞİ
Cinsel ilişki öncesi ve sonrası için genital bölge temizliğinde nelere dikkat edilmeli?
Cinsel ilişki öncesi vulvanın temizliği için (iç ve dış dudakları kapsayan kadın dış genital organı) su ve sabun yeterli. Bu temizlik esnasında vulvanın tam temizlendiğinden emin olmak için ayna kullanılabilir. Temizlik için pH değişikliğine neden olabilecek solüsyon ya da jeller kullanılmamalı. Vajina içerisi su ile dahi olsa hiçbir şekilde yıkanmamalı. Vajina zaten kendi kendisini temizleyebilen bir organ. Her ne kadar genital bölgedeki tüyler toplumumuzda kabul edilemez gibi düşünülse de aslında bu tüyler genital organların hijyeninin sağlanmasında görevli. Yani sağlık açısından genital bölge tüylerden arındırılmamalı. Epilasyon (tüylerin alınması) işlemi yapılacaksa da işlem sonrası bölgede hassasiyet gelişebileceğinden işlem cinsel ilişkiden birkaç gün önce gerçekleştirilmeli. Cinsel ilişkiden sonra da vulvanın su ve sabun ile yıkanması yeterli hijyeni sağlayacak.
Gerçek temizlik ve hijyeni sağlamak için kimyasal kozmetik ürünlerden uzak durmalı mı?
Evet, uzak durmak şart. Özellikle vajina, kendine ait özel bir biyomikroçevresi olan ve kendi salgıları ile kendini temizleyebilen bir organ. Vulva da temizliği için vajinal salgılardan faydalanıyor. Ayrıca genital bölgedeki özel yağ bezleri, salgıları ile istenmeyen bakterilerin buralara yerleşmesine engel oluyor. Vulva ve vajinanın kozmetik ürünler ile temizlenmesi, buralarda pH değişikliği yaparak ya da direkt iyi huylu bakterileri öldürerek aslında istenenin tam tersi bir etki yaratıyor ve temizlik sağlanmaya çalışılırken kötü huylu bakterilerin çoğalmasına ve vajinitlere, enfeksiyonlara yol açıyor.
Kullanılan ürünlerin içeriğindeki parfüm, esans ya da kimyasal maddelere karşı gelişebilecek alerji ve dermatitler de cabası. Zararsız olduğu düşünülerek genital temizlikte kullanılan sirke, yoğurt gibi doğal ürünler de aynı şekilde yarara değil zarara neden oluyor. Kesinlikle kullanılmamalı.
İç çamaşırı tercihi ve değiştirme sıklığı genital bölge temizliğinde ne derece etkili oluyor?
Etkisi çok fazla. Mesela tedaviye dirençli vajinit hastalarımda ilk sorguladığım konular kullanılan iç çamaşırı türü ve günlük ped oluyor. Genital bölgenin sürekli aktif olan ve an be an kendini şartlara göre güncelleyen dinamik bir koruyucu sistemi zaten var. Ancak bu sistemin işini yapmasına izin vermemiz gerek.
Genital bölgenin yeterli havalanmasına engel olmayan türde iç çamaşırı kullanılması (sadece ağ kısmı değil tamamı pamuklu kumaştan olmalı) ve bölgenin nemli kalmasına müsaade etmeyecek sıklıkta değiştirilmesi bu yüzden çok önemli. Ayrıca iç çamaşırına yapışan ped/ günlük ped kullanımını da yine bu havalanma sistemine engel olduğundan hijyen açısından önermiyorum.
Cinsel ilişkide hijyeni korumak için el ve ağız sağlığına da önem göstermek gerekiyor mu?
Elbette. Ellerin yıkanması ve tırnakların temizlenmesi önemli. Özellikle eller ile bulaşabilecek birçok enfeksiyöz ajan var; cinsel ilişki öncesi ellerin yıkanması unutulmamalı. Ayrıca ağız içi bakterilerin kontrolünün sağlanması için dişler düzenli fırçalanmalı. Yine bu bölgelerdeki piercing gibi takıların da enfeksiyon kaynağı olabileceği unutulmamalı ve bu takıların da gerekli bakımları mutlaka yapılmalı. Ek olarak cinsellik sonrası el ve ağızda ortaya çıkan yeni lezyonlara karşı da uyanık olmakta fayda var. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar genital bölgeler haricinde el ve ağızda da yerleşebiliyor. Cinsel aktif kişilerde bu bölgelerde gelişen her türlü lezyonun cinsel yolla bulaşan hastalıklar grubundan olabileceği akılda tutulmalı.
Seks esnasında bulaşan bakteri, mikrop vb. hangi rahatsızlıkların habercisi oluyor?
En çok lokal enfeksiyon, yani vajinit ya da dermatit izleniyor. Genital bölgede ciltte izlenen genital siğiller de oldukça sık karşımıza çıkıyor. Vücuda sistemik yayılım gösterebilen sifiliz gibi bakteriyel enfeksiyonlar ya da genital bölgede tüylü alanlara yerleşen bit gibi paraziter hastalıklar da cinsel ilişki sırasında bulaşabiliyor. HIV ya da hepatit, cinsel ilişki sırasında salgılar aracılığıyla bireyler arası geçiş yapabiliyor. Kadında rahim ağzı kanserinin en sık sebebi olan HPV (human papilloma virüs) en sık korunmasız cinsel ilişki aracılığıyla kadına bulaşıyor. Görüldüğü gibi korunmasız cinsel ilişki ile basit bir lokal enfeksiyondan tutun da kansere yol açan virüslere kadar birçok etkene maruz kalmak mümkün. Bu sebeple cinsel ilişki sırasında doğru korunmanın hayati önemi olduğu unutulmamalı.
HİJYEN AÇISINDAN SEKS SONRASI YAPILMAMASI GEREKENLER
Hijyenik olmak adına seks sonrası yapılmaması gerekenler arasında hangi maddeler yer alıyor?
Seks sonrası vulvanın su ile temizlenmesi ilk yapılması gerekenlerden biri. İlişki sırasında kayganlaştırıcı jel, kondom vb. gibi yabancı madde kullanımı olduysa su ve sabunla yıkama olabilen en kısa sürede uygulanmalı, fazla beklenmemeli. Cinsel ilişki sonrası temizlik amacı ile vajinanın içi herhangi bir madde ile yıkanmaya, temizlenmeye çalışılmamalı. İlişki sonrası vücut sıvılarına temas ile de bazı hastalıkların bulaşma ihtimali olduğundan partnerin vücut salgıları ile temastan kaçınılmalı. Kondom kullanıldı ise kullanım sırasında herhangi bir yırtılma olup olmadığı mutlaka kontrol edilmeli, kontrol yapılmadan kondom imha edilmemeli. Cinsel ilişki sonrası ağız, eller ya da genital bölgede ortaya çıkan her türlü yeni lezyonun cinsel yolla bulaşan hastalık belirtisi olabileceği unutulmamalı ve böyle bir lezyon olması halinde en kısa zamanda jinekolojik muayeneye gidilmeli.
Cinsel sağlık için kondomun doğru kullanımı nasıl olmalı?
Sağlıklı bir cinsel ilişki yaşayabilmek ve cinsel sağlık halini sürdürebilmek için kondom (prezervatif) kullanımı çok önemli. Kondom, istenmeyen gebeliklerden korunmayı sağladığı gibi birçok cinsel yolla bulaşan hastalıktan da koruyor. Ancak çiftler kondom kullanımında uymaları gereken kuralları bilemeyebiliyor. Öncelikle kondom kullanıcıya uygun boyutta seçilmeli. Kondomun son kullanım tarihinin geçmediğinden emin olunmalı. Kondom paketi açılırken içeriğine zarar verebilecek şekilde delici-kesici alet kullanılmamalı ya da yırtılmamalı. En önemlisi kondom ilişkinin en başında, cinsel birleşme olmadan kullanılmaya başlanmalı ve ilişki süresince çıkarılmamalı. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın tek yolu, birleşme olmadan kullanmaya başlayıp tüm ilişki sürecinde kondom kullanmaya devam etmek.
TAMPON VE KAYGANLAŞTIRICI KULLANILMALI MI?
Tampon ve kayganlaştırıcı jel kullanımı ile ilgili söylemek istedikleriniz var mı?
Her iki-üç saatte bir değiştirildiği müddetçe tampon kullanımının sağlığa zararlı bir etkisi yok. Yine kayganlaştırıcı jel kullanımı, ürünün son kullanma tarihi ve saklama koşullarına dikkat edildiği müddetçe sakıncalı değil. Aksine ihtiyaç olunması halinde tedavi amaçlı kayganlaştırıcı jel kullanımını önerebiliyoruz.
- Erkekleri cinsellik ve seksten soğutan nedenler neler?
- Kadınlar cinselliği nasıl yaşıyor?
- İsteksizliğin nedeni cinsel tiksinti bozukluğu olabilir!
Hazırlayan: Elif Gürsoy
