Artık evlerimizde daha çok koronavirüs hastası var! Dünyayla birlikte ülkemizde de her geçen gün hızını artırarak yayılımına devam eden Covid-19 enfeksiyonunun hemen her haneden bir kişinin hastalığa yakalanmaya başlamasına doğru evrildiğini belirtiyor. Peki, evde koronavirüs hastası varsa nelere dikkat edilmeli? İşte 10 altın öneri:
Acıbadem Taksim Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Çağrı Büke “Covid-19 PCR testi ile tanı konulan olguların neredeyse ortalama yüzde 80’e yakın bir kısmının tedavilerinin evde yürütülebilecek düzeyde olduğu gerçeği göz önüne alındığında Covid-19’un önemli bulaşma ortamının artık ev ortamları ve aynı ev ortamını paylaşan kişiler olduğu da unutulmamalıdır. Bu durum Covid-19 pozitif bir olgu ile aynı ev ortamında dikkat edilmesi gerekenlerin neler olması gerektiğini gözden geçirmeye bizleri itmektedir” diyor. Peki, evde koronavirüs hastası varsa nelere dikkat edilmeli? Prof. Dr. Çağrı Büke, 10 altın kuralı anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
- AYRI ODADA YAŞAMAK ŞART
Covid-19 testi pozitif çıkan bir kişinin, bir süre boyunca ayrı bir odada yaşamını sürdürmesi şart. Hastanın odasının kapısı her zaman kapalı olmalı, yemeğini diğer aile bireylerinden farklı olarak kendisi için belirli bir süreyle ayrılmış olan söz konusu odada yemelidir.
- ODAYA GİRİLECEKSE KESİNLİKLE MASKE TAKILMALI
Hasta kişinin odasına kimse zorunlu olmadıkça girmemeli, hasta kişi de zorunlu haller dışında bu odadan dışarıya çıkmamalıdır. Covid-19 test sonucu pozitif olan kişinin odasına girilmek zorunda kalındığında herkesin hem ağzı hem de burnu kapatacak şekilde maske kullanması gereklidir. Bir anlığına bile olsa maskenin ihmal edilmemesi ve sosyal mesafeye dikkat edilmesi gerekir.
- BANYO HER KULLANIMDAN SONRA TEMİZLENMELİ
Tuvalet ve yıkanma ihtiyacı için mümkün ise hasta olan kişiye ayrı bir banyo/tuvalet sağlanmalıdır. Eğer bu mümkün olamıyor ve aynı banyo-tuvalet diğer aile bireyleri ile paylaşılıyor ise hasta kişinin her banyo-tuvaleti kullanmasından sonra yer, yüzey, tuvalet, lavabo, çeşme muslukları ve duş alanı dezenfektan ile silinmeli ve temizlenmelidir.
- ÇAMAŞIRLARI VE YİYECEK EŞYALARI AYRILMALI
Covid-19 test sonucu pozitif olan kişinin çamaşırları ve bardak, tabak, çatal, bıçak, kaşık vb. gibi kullandığı eşyalar ayrılmalıdır. Çamaşırları ayrı olarak ve makinede, yemek için kullandığı eşyalar da kullanım sonrası deterjan ve su ile makinada ya da elde yıkanmalıdır.
- ORTAK ALANLARA TEMASTAN SONRA ELLER YIKANMALI
Aynı ev ortamını paylaşan herkesin eller ile ortak temas edilen yüzeylere temastan hemen sonra, yemek öncesi, yemek sonrası, tuvalet sonrası, yemek hazırlamadan önce yemek hazırladıktan sonra, Covid-19 pozitif kişinin eşyaları ile temas sonrası ve gerektiği her durumda 20 saniye boyunca eller sabun ve su ile yıkanmalıdır. El temizliği için gerektiğinde el antiseptiklerinden de yararlanılabilir.
- COVİD-19 HASTASI EVDE MASKE TAKMALI
Covid-19 hastası, bulunduğu odadan zorunlu hallerde dışarı diğer odalara gideceğinde ya da banyoya, tuvalete gidecek olduğunda ağız ve burun kapalı olacak şekilde maskesini takarak ev içerisinde hareket etmelidir.
- YÜZEYLER SIK SIK TEMİZLENMELİ
Kapı kolları, elektrik düğmeleri gibi el temasının olabildiği tüm yüzeyler temas sonrası dezenfektan ve deterjanlı su ile silinmelidir.
- HAVLU MUTLAKA AYRI OLMALI
Havlular bulaş riskinin yüksek olduğu eşyalar olduğundan, normal durumlarda da evdeki herkesin havlusu ayrı olmalı. Özellikle de evde Covid-19 hastası var ise, hiçbir şekilde havlu ortak kullanılmamalı. Ayrı bir havlu olmalı ya da kağıt havlu kullanması sağlanmalıdır. Kağıt havlu ve tuvalet kağıtları ayrı poşetler içerisine atılmalı ve sonunda ağzı bağlanarak çöp poşetlerine atılmalıdır.
- YASTIK YÜZLERİ HER GÜN DEĞİŞTİRİLMELİ
Covid-19 hastasının yastık yüzleri her gün değiştirilmeli ve makinede en az 60 derecede ısıyla yıkanmalı, nevresimleri de üç günde bir değiştirilmeli ve yine en az 60 derecede yıkanmalıdır.
- EV DÜZENLİ HAVALANDIRILMALI
Covid-19 pozitif kişinin bulunduğu oda ve evin mümkün olan tüm alanları günde birkaç dakika ve belirli süre ile havalandırılmalıdır. Ayrıca Covid olmayan ev halkı kesinlikle ‘geçmiş olsun’ ziyaretine kimseyi kabul etmemelidir. Çünkü ev ziyareti bulaş riskinin en yüksek olduğu ortamlardan birisi! Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Çağrı Büke “Bu uygulamalar Covid-19 testi negatifleştikten sonra bir süre daha sürdürülmeli, test yapılmamış ise semptomlar tamamen geçtikten 48 saat sonrasına kadar ya da semptom başlangıcından sonraki ortalama 14 güne kadar devam ettirilmesi gereklidir. Ancak bu virüsün bazen daha uzun süre ile vücuttan atılımının devam edebileceği de akıldan çıkartılmamalıdır” diyor.
HEALTHLINE’DA YER ALAN ÖNERİLER
Northwell Health’te iç hastalıkları doktoru olan Dr. David Hirschwerk ise sağlık sitesi Healthline‘a “Bu dikkate alınması gereken önemli bir durum çünkü evlerinde yaşayan biri enfekte olduğunda hane halkı üyelerinin kabaca yüzde 50 enfeksiyon riskine sahip olduğunu biliyoruz.” yorumunda bulundu. Healthline’nın haberine göre kendinizi güvende tutarken COVID-19 hastasına yardım etmek ve bakımını yapmak için, uzmanların verdiği aşağıdaki sekiz ipucunu göz önünde bulundurun:
1. Test Yaptırın
Los Angeles’taki Sollis Health’in tıbbi direktörü Dr. Scott Braunstein “Evinizden bir kişinin COVID-19 testi pozitif çıkarsa, mümkün olan en kısa sürede kendiniz için bir COVID-19 testi yaptırın” diyor.
Braunstein, “Ancak, bu testin sonucu negatif olsa bile, viral yükler tespit seviyesinin altında olduğunda, yanlış bir negatif test sonucuna neden olduğunda erken enfeksiyonu ortadan kaldırmaz. Testlerin hassasiyetinin, son maruziyetten 5 ila 7 gün sonra önemli ölçüde arttığını biliyoruz, bu nedenle sonrasında ikinci bir COVID-19 testi yaptırmak isteyeceksiniz” diyor.
Braunstein, “Elde edemiyorsanız veya test edilmemeyi tercih ediyorsanız, herhangi bir semptom geliştirmediğiniz sürece 14 gün karantina almak başka bir seçenektir. Hane halkı üyeleri ve diğer tüm yakın temaslıların pozitif olduğu varsayılmalıdır” ifadelerini kullanıyor.
2. Kişiyi sınırlayın
COVID-19’lu birine bakmak için ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) şunları belirtir:
- COVID-19’u olan kişi, kendisini evdeki diğerlerinden ayırmalıdır.
- Mümkünse, COVID-19’lu kişi ayrı bir yatak odası ve banyo kullanmalıdır.
- Evdeki herkes, COVID-19’lu kişiden mümkün olduğunca en az 6 fit uzakta durmalıdır.
Braunstein, COVID-19’lu kişinin semptomların veya pozitif testin başlangıcından itibaren en az 14 gün ve ağır vakalarda daha uzun süre karantinaya alınması gerektiği görüşünde.
Northwell Health’in bulaşıcı hastalıklar bölümünde doktor ve yardımcı doçent olan Dr. Bruce E. Hirsch “Dar bir alandaysanız, COVID-19’u olan kişiyi diğerlerinden olabildiğince uzak tutun. Bununla birlikte, yine de koronavirüslü bir kişiye bakabilirsiniz ancak yalnızca ihtiyaçlar için yanına girebilirsiniz” ifadelerini kullandı.
3. Pencereleri açık tutun
Yaşam alanınızdaki havalandırmayı iyileştirmek için pencereleri tolere edilebilecek kadar açık tutun.
Hirschwerk, “Bu, özellikle virüsün iç mekanlarda çok küçük damlacıklar halinde havada kalabileceğini ve potansiyel olarak başkalarına bulaşabileceğini hatırlarken önemlidir” dedi.
4. Maske takın
Diğer bir husus hasta olan kişinin başkalarının yanındayken maske takması ve onlarla yaşayan herkesin de maske veya yüz maskesi takması gerektiği.
Hirschwerk, “Tüm hane halkı üyeleri arasında, özellikle de enfekte birey arasında maske kullanımı için (mümkün olduğunca çok) çok düşük bir eşik olmalıdır” dedi. Maskeler, enfekte kişinin burnundan ve ağzından solunum yolu enfeksiyonlarını tutmaya yardımcı olur. Ancak daha yeni veriler, maskelerin bireyleri enfekte olmaktan da koruduğunu destekliyor.
Hirsch, maske takmanın COVID-19’a neden olan virüse karşı yüzde 100 koruma sağlamasa da bunu yapmanın riski azalttığını söyledi.
“Cerrahi maske, özellikle iyi kapatılmışsa iyidir. Kumaş bir maske hiç yoktan iyidir, “dedi Hirsch.
Hirsch, “COVID-19’lu kişinin yakınındayken gözlük takmak, virüsün doğrudan gözlerin mukus zarlarına bulaşmasını önleyebilir” diye ekledi.
5. Ellerinizi yıkayın ve yüzeyleri dezenfekte edin
Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi, iyi bir el hijyeninin sürdürülmesini önermektedir:
Özellikle hasta olan kişinin yanında olduktan sonra, ellerinizi sık sık en az 20 saniye sabun ve suyla yıkayın.
Sabun ve su hemen bulunamıyorsa, en az yüzde 60 alkol içeren el dezenfektanı kullanın.
Yıkanmamış ellerle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının.
Hirsch, “Elleri yıkamak yararlıdır; hasta bir kişinin etrafında çok mantıklıdır ve hasta kişinin de ellerini yıkaması önemlidir” dedi.
Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri ayrıca masalar, kapı kolları, ışık düğmeleri, kulplar, masalar, tuvaletler, musluklar, lavabolar ve elektronik cihazlar gibi “yüksek temaslı” yüzeylerin ve öğelerin her gün temizlenmesini ve dezenfekte edilmesini önerir.
6. Sağlıklı beslenin
Hirsch, takviye alınması gerekip gerekmediği konusunda doktorumuzla konuşmamız gerektiğini söylüyor. “Ancak, çok daha önemli olan, sağlıklı bir diyete sahip olmak ve bu stres ve belirsizlik döneminde deneyimlemesi çok kolay olan kilo alımından kaçınmaktır “dedi. “Belirli sağlık koşullarının bir kişiyi COVID-19 komplikasyonlarına yatkın hale getirdiğini biliyoruz ve bu sağlık sorunlarının çoğu yaşam tarzı değişiklikleriyle ele alınabilir.”
CDC’ye göre yetişkinler şiddetli COVID-19, hastaneye yatış, YBÜ’ye kabul, entübasyon veya mekanik ventilasyon ve ölüm için yüksek risk altındadır.
7. Güvenilir kaynaklara güvenin
Braunstein, arkadaşların, ailenin ve sosyal medyadakilerin söylediklerini dinlemek cazip olsa da, COVID-19 bilgileri ve önerileri söz konusu olduğunda yalnızca uzmanlar tarafından desteklenen güvenilir kaynakların dinlenmesi gerektiğini söyledi.
Braunstein, “Sosyal medyada ve internette, COVID-19 enfeksiyonuna yakalanmanızı önlemede etkili olarak çok miktarda vitamin almaktan sıcak duş almaya kadar her şeyi önerecek çok sayıda yanlış bilgi var” dedi. “Bu önerilerin çoğu ya kanıtlanmamış ya da çürütülmüş ve bazıları tehlikeli bile olabilir.” ifadelerini kullandı.
8. Bir arkadaşınızla konuşun
Bununla birlikte, arkadaşlarınız ve aileniz, zor zamanlarda duygularınızı ifade etmek için harika olabilir.
Braunstein, “COVID-19 için pozitif bir ev temas testi yaptırdıysanız, korku, kaygı, depresyon ve yalnızlık gibi derin ve zayıflatıcı olabilen çeşitli duyguları deneyimlemek normal ve doğaldır” dedi.
Braunstein, “Bir arkadaş veya akraba hakkında konuşmak ve bu duyguları ifade etmek çok rahatlatıcı olabilir ve fiziksel ve duygusal sağlığınızı iyileştirebilir” diye ekledi.
