Kadınlarda sıkça görülen demir eksikliği, kansızlığı da beraberinde getiriyor. Yanlış diyet listeleri, düzensiz beslenme alışkanlıkları gibi nedenlerle ortaya çıkan demir eksikliği; yorgunluk, zayıflayan bağışıklık sistemi ve dikkat bozukluğu şeklinde kendini gösteriyor.
Bedenimizdeki yüzlerce protein ve enzimin yapısında bulunan demir, vücudun kan yapımı için gerekli bir mineral. Oysa sağlık için böylesine önemli olan demirin vücuttaki eksikliği, dünyanın en sık görülen beslenme problemlerinden biri… Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 30’unda görülen demir eksikliğine ülkemizde en çok kadınlarda ve çocuklarda rastlanıyor. Demir, kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan ve oksijeni taşıyan hemoglobin proteininin yapısında bulunuyor. Demir eksikliğinde dokulara yeteri kadar oksijen taşınamadığı için yorgunluk, iş performasında azalma ve bağışıklık sisteminde zayıflama oluşuyor. Vücuttaki demirin yüzde 60-65’i hemoglobinde, yüzde 15’i ise depo edilmiş olarak karaciğer ve dalakta bulunuyor. Demir alımı yetersizse veya fazla kan kaybı olursa demir eksikliğine bağlı kansızlık oluşuyor. Günlük demir gereksinimi ortalama 1-3 mg. oluyor. Bunun yüzde 5-10’u ince bağırsaktan emiliyor. Günlük 1 mg. düzeyinde olan demir kaybı daha çok ter, idrar ve dökülen hücrelerle kaybediliyor. Demir ihtiyacı bebeklik, hamilelik, ağır hastalık ve emzirme dönemlerinde daha da artıyor. Kadınlarda adet dönemlerinde fazla kanama olması veya başka nedenler (ameliyatlar, kesikler, trafik kazası, hemoroidler gibi) sonucu demir kaybı olunca vücut bunu ilk olarak depo ettiği demirden karşılamaya çalışıyor. Vücutta demir eksikliği olup olmadığını anlamak için ilk olarak kanda ferritin düzeyi ölçümü yapılıyor.
Demir eksikliğinin nedenleri
● Sağlıksız diyet yapmak
● Kırmızı et yememek
● Vejetaryen bir diyet uygulamak
● Geçirilen bir ameliyat nedeniyle bağırsaklarda demir emiliminin az olması
● Aşırı kan kaybetmek (adet dönemleri, ameliyat olma vs.)
Yapılan çalışmalar, dünya çapında yaklaşık iki milyar kişide demir eksikliğine bağlı anemi (kansızlık) görüldüğünü ortaya koyuyor. Ülkemizde ise gebe kadınların yüzde 73.9’unun, emziren kadınların yüzde 65.4’ünün, doğurganlık çağındaki kadınların ise yüzde 50’sinin demir eksikliğinden anemik olduğu tahmin ediliyor.
Demir deposu besinler
Sağlıklı bir kişide besinlerle alınan demirin ancak yüzde 10-15’i bağırsaklardan emilebiliyor. Eğer vücudunuzda demir az ise bağırsaklardan demir emilimi daha çok, demir çok ise bağırsaklardan emilim az oluyor. Öte yandan ette bulunan demirin emilimi yüksek iken, sebzelerdeki demir emilimi daha düşük gerçekleşiyor.
Ayşegül Uyanık Örnekal
Formsante Dergisi Aralık 2011 Sayısı
