İnsülin direnci dedikleri…
İnsülin direnci, glikoz intoleransı, gizli şeker ve pre-diyabet kavramları aynı anlama geliyor ve diyabetin henüz ortaya çıkmayan, semptom vermeyen dönemini işaret ediyor. İnsan vücudu, yaşamsal fonksiyonlarının sürmesi ihtiyaç duyduğu enerjinin yüzde 99’unu glikozdan alıyor ve glikozu hep belli seviyelerde tutuyor. Glikozun açlıkta 80-100, toklukta da 100-140 arasında tutulması önem taşıyor. Şeker bu seviyenin altına düşünce hipoglisemi, üstüne çıkınca da hiperglisemi oluşuyor. Glikozun hücreye girebilmesini insülin hormonu sağlıyor. Ancak bazı durumlarda insülin hücre içine giremiyor ya da girme oranı azalıyor yani insülin direnci başlıyor. Kanda biriken fazla insülin, açlık ataklarına neden oluyor ve reaktif hipoglisemi ortaya çıkıyor. Diğer taraftan hücreye giremeyen glikozun kanda birikmesi de tokluk kan şekerini yükselterek glikoz intoleransına neden oluyor. Bunların üçü bir araya geldiğinde ise ‘gizli şeker’ denilen tablo ortaya çıkıyor yani diyabet ‘geliyorum’ diyor ve 5 ila 15 yıl içinde diyabetin bulguları yani; çok su içme, çok idrara çıkma, ağız kuruluğu, çok yemek yemek, halsizlik, yaraların iyileşmemesi başlıyor.
Diyabetin toplum sağlığı açısından önemi nedir?
Türkiye’de kalp ve damar hastalıklarının bir numaralı ölüm nedeni olduğunu düşünürsek, diyabet de kalp damar hastalıklarının bir numaralı sebebi. Önce diyabet veya insülin direnci, sonra ateroskleroz gelişiyor, ardından kalp krizi geliyor. Beyin, ayak, göz, böbrek ve damar hastalıklarının nedeni de diyabet ve insülin direnci. Böbrek hastalıklarında diyalize giren hastaların yüzde 50’si diyabetli, böbrek hastalıklarının ise yüzde 80’i diyabet nedeniyle ortaya çıkıyor.
Kimler daha fazla risk altında?
1.-2.-3. derece akrabalarında diyabet olanlar, 45 yaşın altında yüksek tansiyonu olanlar, kan yağları yüksek olanlar, şişmanlar, koroner kalp hastalığı olanlar, gebeliğinde 20 kilonun üstüne çıkanlar, 4 kilonun üzerinde doğum yapan kadınlar ve bebekleri risk altında. Dünya Sağlık Örgütü 45 yaşın üstünde olmayı da risk kabul ediyor.
Risk grubu ne yapmalı?
Gizli şeker bulguları açlık kan şekeri ile saptamadığı gibi glikoz yükleme testindeki iki saatlik açlık-tokluk ölçümü de tıbbi bir hata…Bu testte önemli bulgular gözden kaçırılıyor. Sabırlı olup dört saat boyunca kanda neler olup bittiğine bakmak, glikozun en yüksek olduğu saat ile reaktif hipoglisemi saatini belirlemek ve kişinin öğün aralığını tespit ederek buna uygun beslenme modeli önermek gerekiyor.
Dünya alarma geçti!
Bugüne kadar sıtma, AIDS ve tüberküloz için acil çözüm çağrısı yapan Birleşmiş Milletler, bu yıl dördüncü kez toplanıp ilk kez bulaşıcı olmayan bir hastalık olan diyabet için dünyadaki tam sağlık otoritelerini işbirliğine çağırdı. Türkiye Diyabet Vakfı Başkanı Prof. Dr. Temel Yılmaz, “Çok ciddi bir tehdit altındayız. Biz de vakıf olarak ulusal düzeyde mücadele için Diyabeti Durduralım Projesi’ni başlattık. Amacımız diyabet, obezite, insülin direnci gibi kronik hastalıkların ortaya çıkışını önleyecek bir takım önlemler almak” diyor.
Küçük adımlarla başlayın
Finlandiya’da yapılan bir çalışma günde sadece 30 dakika yürüyerek ve kiloyu yüzde 5 indirerek diyabetin yüzde 58 oranında önlendiğini gösteriyor. Bu da bireysel olarak alınacak önlemlerin büyük toplumsal sonuçlar sağlayacağına işaret ediyor. Prof. Dr. Temel Yılmaz, “Sabah yarım saat yürüyerek, günlük şeker tüketiminizi yüzde 50 azaltarak, daha fazla sebze tüketerek 20 yıl sonraki sağlınıza yatırım yapabilirsiniz. Çünkü diyabet ve obezite ile mücadele aslında kalp, böbrek hastalıkları ve felç ile mücadele anlamına geliyor” diyor.
Tedavide yeni gelişmeler var mı?
Diyabeti ortadan kaldırabilmek için günümüzde hücre ve pankreas nakli çalışmaları yapılıyor ve bu tedavilerdeki bazı yan etkilerin ortadan kaldırılmasına çalışılıyor. Kök hücre ile insülin salgılayan hücreler yaratıldı ve bu yöntemde de bazı sorunların aşılmasına çalışılıyor.
Diyabet hakkında alternatif tedavi yöntemler hakkında ne düşünüyorsunuz?
Diyabetin bitkisel karışımlarla tedavisi ölümcül olabiliyor. Tıpta kullandığımız ilaçların yüzde 80’i bitkilerden elde ediliyor. Ama bir bitkiden bir ilacın elde edilmesi 14 yıl sürüyor çünkü bir bitkinin içindeki binlerce molekülden biri hastalığa iyi gelirken diğerleri zarar verebiliyor. Oysa bugün bazı bitkisel ilaçların diyabeti ortadan kaldırdığına dair ilanlar veriliyor.
Cerrahi tedavi mümkün mü?
Son günlerde diyabetin cerrahi yöntemle ortadan kaldırıldığına dair medyada yer alan haberlerle insanların hayatları ile oynanıyor. Yüksek ölüm ve komplikasyon riski olan bir takım operasyonlar bulunmuş gibi anlatılıyor.
Yaprak Çetinkaya
Formsante Kasım 2011 Sayısı Kalp & Diyabet Eki
