Ülkemizde 2,5 milyon civarında fibromiyalji ile mücadele eden hasta bulunmakta. Aslında bu sayı belirtilen rakamdan daha fazla çünkü fibromiyalji çok sayıda belirti ile gelişmesi nedeniyle başka hastalıklarla karıştırılabiliyor. Ataşehir Florence Nightingale Hastanesi, Fizik Tedavi ve Rahabilitasyon Bölümünden, Prof. Dr. Gülçin Gülşen fibromiyaljili kişilerin içinde bulundukları hali sürekli ‘çok yorgunum, sanki enerjim çekilmiş gibi’ şeklinde anlattıklarına dikkat çekiyor. Peki, fibromiyalji nedir? Fibromiyalji belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl olur?
Kaynağı teşhis edilemeyen ağrı şikayetleri yüzünden yıllarca çeşitli branşların doktorlarına başvuran hastaların yakınmaları ağrı kesici ve depresyon ilaçlarıyla azalmış veya geçmiş gibi görünse de, bir süre sonra tekrar başlayabilmektedir.
HASTALIK HASTASI OLABİLİR MİSİNİZ?
Fibromiyalji tedavi edilmez ise; yaşam kalitesinde düşüş ve işgücü kaybına neden olur. Hatta hasta ağrıları ve diğer yakınmaları nedeniyle çevresi tarafından ‘hastalık hastası’ olarak tanımlanabiliyor.
İŞİNDE MUTSUZ KİŞİLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
Fibromiyaljinin, stres altında ve masa başı çalışanlarda, mükemmeliyetçi, çevresinin kendisinden çok şey beklediği kişilerde görülme sıklığı artmakta.. Kişilik yapıları nedeniyle üstlendikleri her sorumluluğu en iyi şekilde yerine getirmek için yoğun çaba sarf eden bu kişiler, göstermeye çalıştıkları yüksek performans yüzünden zamanla sağlıklarını yitirmeye başlıyor.
‘Mesai saati bitsin de buradan biran önce gideyim”… Düşüncesiyle çalışan kişilerde yaygın ağrılar giderek artıyor ve ciddi hastalık tablolarıyla işgücü kaybı ve aile geçimsizlikleri ortaya çıkıyor…Mutsuzluk ve ağrılar birbirini tetikliyor.
FİBROMİYALJİ NELERE NEDEN OLUR?
Stresli, depresyonlu kişilerde beyin ve hormon salgılayan böbrek üstü bezleri arasındaki işleyiş bozulmakta, kortizol salgılanmasının artması, sempatik sistemin aşırı aktivasyonu, leptin salınımı ve D vitamini seviyesindeki düşüklük gibi hormonal ve bağışıklık sistem dengesizlikleri sonucunda kas ve kemik kitlesinde azalmalar meydana gelmekte ve fibromiyalji tablosu ağırlaşabilmektedir.
Sabah vaktindeki ağrılar önemlidir
Sabahları dinlenen vücutta ağrı,tutukluk hali varsa önemsenmelidir. Gece kas içi dolaşımın yavaşlaması ile kas lifleri arasında artan ödem ağrı ve kas katılığına neden olur. Ağrıların hareketle azalmaya başlaması dolaşımın artmasıyla azalan ödem sebebiyledir.
Fibromiyalji ağrısı hastalar tarafından ‘zonklayıcı, derinden gelen ya da keskin’ gibi çeşitli şekillerde tarif ediliyor. Ağrıya, kaslarda yoğun yanmalar, seğirmeler ve katılık hissi de eşlik edebiliyor.
FİBROMİYALJİYİ TETİKLEYEN FAKTÖRLER
- Fiziksel veya ruhsal travmalar
- Uyku bozuklukları
- Enfeksiyonlar(özellikle viral)
- Besin allerjileri
- Yüksek doz kimyasal madde ( sabun, şampuan, yiyeceklerdeki kimyasallar vb)
- Ağır metaller
- Hormonal düzensizlikler
FİBROMİYALJİNİN BAŞLICA BELİRTİLERİ
- Özellikle boyun, sırt, bel bölgesinde olmak üzere vücutta yaygın kas ağrıları
- Hafıza problemleri,düşünce bozuklukları
- Ellerde ve ayaklarda uyuşukluk ve karıncalanmalar,
- Çarpıntı
- Azalmış egzersiz toleransı
- Bağırsak şikayetleri (gaz, kabızlık, ishal)
- Üzgün veya depressif durum
- Başağrısı
FİBROMİYALJİDE ETKİLİ TEDAVİ NASIL OLMALIDIR?
Her hastanın ayrı ayrı ele alınıp tedavi programının hastaya özel düzenlenmesi gerek
İlaç kullanımında dikkatli olunmalı. Ağrı kesicilerin böbrek, mide ve tansiyon problemleri gibi yan etkileri dikkate alınmalı. Depresyon ilaçları da ancak psikiyatrik bozukluk varsa verilmeli.
Fibromiyalji hastalığının tedavisinde en önemli prensip hasta-hekim işbirliğidir. Öncelikle hastayı hastalığı hakkında bilgilendirmek, hastalıktan korunma yollarını öğretmek çok önemlidir.
Tedavi, değişik bulguların olması nedeniyle hastaya özel düzenlenmelidir. Öncelikle fibromiyaljiyi (hormonal, enfeksiyon,Lyme hastalığı vs)tetikleyen bir sebep var ise ona yönelik tedavi yaklaşımı programlanmalıdır
Hekim tarafından belirlenen PRP uygulamaları, derin dokuyu iyileştirici fizik tedavi yöntemleri ile fibromiyalji hastalığında asıl sebep olan ağrılı kas düğümlerini yok etmek mümkün olmaktadır.
Düzenlenen uygun egzersiz programı ile de kas uzunluğu ve gücü arttırılmakta ve kişi fibromiyalji sorunlarından kurtulabilmektedir.
NASIL BESLENMELİYİZ?
-Şeker ve karbonhidratlar, yapay tatlandırıcılar (asparta) fibromiyalji ağrılarında artış oluşturabildiğinden, diyette kısıtlanmaları fayda sağlamaktadır.
-Omega3, balık yağı, ağrı ve ödem üzerinde etkilidir ve destek olarak alınabilir. (sardalye, hamsi, somon ,ton balığı gibi balıkların haftada 2-3 kez)
-Ceviz, keten tohumu gibi gıdalar omega 3 açısından zengindir. Gerekirse hekim kontrolünde beslenme desteği alınabilir ancak kan sulandırıcı ilaçlarla etkileşimine dikkat edilmelidir.
-Magnezyum eksikliği kas kasılmasını ve ağrıyı tetikleyebildiğinden, magnezyum içeren gıdalar diyete eklenmelidir.
–Tüketin: badem, epson tuzu, dere otu, mercimek, kimyon, yer fıstığı, muz…
-Kafeine dikkat: Yüksek miktarda kafein, süt ürünleri, mayalı yiyecekler fibromiyalji için riskli olabilmektedir, diyette kısıtlanmalıdır.
-Kontrolsüz diyet uygulayanlar ve az enerjili beslenme şekillerinde fibromiyalji sıklığı ve şiddeti artmaktadır.
-Fibromiyalji hastalarının mitokondrilerinde fonksiyon bozuklukları tespit edildiğinden beslenmede enerji kavramına dikkat edilmelidir.
