Güneş kremi ürünlerinde GKF, SPF nedir? Tatilde ailenizle birlikte güneşten korunmak için merak edilen tüm soruların yanıtlarını Formsante Temmuz 2022 sayısından paylaşıyoruz. Hazırsanız başlayalım…
AİLE BOYU GÜNEŞ BAKIMI
Tatil sezonunun açılmasıyla birlikte ister kısa ister uzun bir seyahatiniz olsun, güneş için mutlaka hazırlığınız olmalı. Çocuğunuzun kreminden güneş yanığı gibi acil durumlarda neler yapmanız gerektiğine kadar aile boyu güneş sağlığını işin uzmanından öğrendik.
Hazırlayan: Deran Çetinsaraç
Aileniz için tek bir krem yeter mi yoksa ayrı ayrı mı almalı? Deniz kenarı tatili için kaç SPF olmalı? Güneş kremleri ciltte sivilce yapar mı? Tatilin ilk akşamı eşinizin sırtında kabarcıklar oluştu, ne yapmalısınız? Güneş ışınlarına maruz kalmadan önce mutlaka bilgi sahibi olmanız gereken konular var. Sizin için akla gelebilecek pek çok soruyu İstanbul Florence Nightingale Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ayten Ferahbaş Kesikoğlu’na sorduk. Size tavsiyemiz; Prof. Dr. Kesikoğlu’nun detaylı bir şekilde anlattığı bu sayıyı tatil çantasına koymanız…
Güneş koruması neden dört mevsim olmalı?
Güneşten yeryüzüne dört mevsim ultraviyole (UV) ulaştığı için. Kış ayları ve bulutlu hava, UV miktarını azaltmış olsa da tamamen engel olamaz; bir miktar UV yeryüzüne ulaşır.
Yaz ayları özellikle deniz kenarında koruma neden daha da önem kazanıyor?
Yaz aylarında güneş ışınları yeryüzüne dik açı ile ulaşıyor ve etkisi daha fazla oluyor. Ayrıca deniz kenarında su ve kumdan UV yansıyarak etkisi katlanarak artıyor.
Diyelim tatile gittik; çocuğumuzla aynı güneş kremini kullanabilir miyiz?
Çocuklar ve hassas cilt yapısına sahip olan kişilere fiziksel güneş koruyucular öneriliyor. Kalkan gibi çalışıyor, deri yüzeyinde tabaka oluşturuyor ve güneş ışınlarını dağıtıyorlar. Aktif bileşen olarak çinko oksit ve/veya titanyum dioksit içeriyorlar. Erişkinlerin sürmesinde bir sakınca olmaz ancak deri yüzeyinde oluşan kalın tabaka kozmetik görünüm açısından tercih edilmeyebiliyor.
Peki kendi güneş kremimizi çocuklara sürebilir miyiz?
Erişkinler için olan ürünler genellikle kimyasal güneş koruyucular içeriyor. Sünger gibi çalışıyorlar ve güneş ışınlarını emiyorlar. Aşağıdaki aktif bileşenlerden bir veya daha fazlasını içeriyorlar: Oksibenzon, avobenzon, oktisalat, oktokrilen, homosalat ve oktinoksat. Bu formülasyonlar, beyaz bir kalıntı bırakmadan deriden daha kolay nüfuz edilebiliyor. Çocuklara önerilmiyor.
HASSAS VE KURU CİLTLERİN GÜNEŞ KORUMASI NASIL OLMALI?
Hassas ve kuru ciltlerin güneş koruması nasıl olmalı?
Hassas cilt yapısına sahip olan kişiler fiziksel güneşten koruyucu kullanmalı (aktif bileşenler çinko oksit ve/veya titanyum dioksit içeren) ve kuru ciltler için koruyucunun taşıyıcısı deriyi kurutmayan yağlı krem formunda olmalı. Kimyasal içeriklerden (oksibenzon, avobenzon, oktisalat, oktokrilen, homosalat ve oktinoksat) uzak durmalılar.
YAĞLI CİLTLERİN GÜNEŞ KORUMASI NASIL OLMALI?
Yağlı ve akneye eğilimli ciltlerin güneş koruması nasıl olmalı?
Su bazlı olmalı; gözenekleri tıkamayan jel veya krem formunda tercih edilmeli. Fiziksel koruyucular daha yoğun kıvamlı olacağı için kimyasal içerikli olanlar tercih edilebiliyor.
Güneş kremi kullanımı nedense alışkanlık haline gelemiyor; bunun sebepleri arasında neler var?
Sürekli krem kullanma zorluğu, doğru ürün seçilmediğinde oluşabilecek yan etkiler ve D vitamini sentezine engel olacağı veya vücuda zarar verir mi korkusu sayılabiliyor.
Bunu bir alışkanlık haline getirmek için neler önerirsiniz?
Güneşten korunmak sadece kremler ile değil yaşam tarzı ile de olmalı. Mümkün olduğu kadar gölge arayın ve güneş ışınlarının sabah 10.00 ile öğleden sonra 14.00 arasında en güçlü olduğunu unutmayın.
Bu mottoyu aklından çıkartma: Gölgen senden kısaysa gölge ara!
- Mümkün olduğunca kendinizi güneşten korumak için ince uzun kollu bir gömlek, pantolon, geniş kenarlı bir şapka giyinin ve güneş gözlüğü takın.
- Güneşin zararlı ışınlarını yansıtan su, kar ve kum yakınında güneş yanığı olasılığınızı artırabileceğinden özellikle çok daha dikkatli olun.
- Bu önlemlere ek olarak dış ortama çıkmadan en az 15 dakika önce güneşten koruyucu ürünler vücut bölgesine göre uygulanmalı ve iki saatten uzun zaman geçmiş ise tekrarlanmalı. Yeterli miktarda cilt tipine uygun doğru ürün kullanılmalı. Açıkta kalan tüm cildi kaplayacak kadar güneş kremi uygulayın. Çoğu yetişkinin vücutlarını tamamen örtmek için yaklaşık 30 g (2 mg/cm2 altı tam dolu çay kaşığı) kadar kreme ihtiyacı var.
- Ayaklarınızın üst kısmına, boynunuza, kulaklarınıza ve başınızın üstüne uygulamayı unutmayın.
- Dudaklarda da cilt kanseri oluşabiliyor. Dudaklarınızı korumak için 30 veya daha yüksek SPF’li güneş koruyucu içeren dudak kremi veya ruj sürün.
Olgun ciltlerin güneş koruması nasıl olmalı? Hangi etken maddeyi kullanıp hangisinden uzak durmalılar?
Deri olgunlaştıkça daha kuru olmaya meyilli oluyor, bu nedenle deriyi kurutmayan nem tutucu özelliği olan, aynı zamanda antioksidan özellikleri de bulunan vücut bölgesine göre krem ve losyonlar kullanılmalı. Fiziksel koruyucu ağırlıklı kombinasyon ürünleri tercih edilmeli.
GÜNEŞ ALERJİSİ NEDİR?
Güneş alerjisi nedir?
Güneş ışınlarının deride yol açtığı zararlı etkiler sonucu ortaya çıkan değişik klinik durumları kapsayan bir ifade. Güneş ışınlarına doğrudan maruz kalınması sonucunda deride kızarıklık, kaşıntı, kabarıklık, şişlik ve döküntü ile karakterize bir aşırı duyarlılık reaksiyonu.
En çok kimlerde görülüyor?
Cilt yapısına ve maruziyet süresine bağlı olarak değişmekle birlikte herkeste özellikle açık deri rengine sahip kişilerde görülebilen bir durum.
Güneş alerjisinin belirtileri nelerdir ve bunu başka bir rahatsızlıkla karıştırmamak için hangi belirtileri gözlemlemeliyiz?
Güneş alerjisi belirtileri şu şekilde sıralanabilir: Kızarıklık, kaşıntı veya ağrı, kabarcıklar. En önemli özelliği vücudun güneş ışınlarına doğrudan maruz kalan bölümlerinde görülmesi, genellikle güneşe maruz kaldıktan birkaç dakika sonra ortaya çıkar ve güneşten uzaklaşınca hızla kaybolur. İz bırakmaz. Güneşe her maruziyet sonrası ortaya çıkması en önemli özelliği.
Güneş kremleri sivilce yapar mı?
Yağlı ve akneye meyilli deri yapısına sahip kişilerde yoğun kıvamlı yağlı bazlı ürünler gözenekleri tıkayarak yapabiliyor.
Güneş sivilcelere iyi gelir mi?
Bünyesel olarak değişmekle birlikte bazı kişilerde iyi gelebiliyor.
Yazın ek bakım olarak neler yaptırabiliriz?
Aşırı kapatıcı makyajdan kaçınmalı, deri pH’ına uygun temizleyiciler ile cilt her gün temizlenmeli, güneşten korunma önlemlerine uymalı, cilt yapısına uygun nemlendirici ve antioksidan içeren bakım ürünleri kullanılmalı.
Peki plaj çantamızın içinde başka ne gibi ürünler olabilir?
Su kaybını önlemek için bol su içilmeli, bu nedenle plaj çantamızda su olmalı. Duş sonrası emoliyent adı da verilen derinin nem seviyesini koruyan nemlendirici bakım ürünleri bulunmalı.
Yüz bölgesine epilasyon veya botoks yaptıranların nelere dikkat etmesi gerekiyor?
Epilasyon ve diğer işlemler sonrası deri iyileşmesi sırasında deriye renk veren melanosit adını verdiğimiz hücrelerde daha aktif olacağı için güneş maruziyetinden kaçınmalı, güneşten korunma önlemlerini uygulamalı.
GÜNEŞ ÜRÜNLERİNDE ETİKET OKUMA: GKF, SPF NEDİR?
Bir güneş ürünü alırken ürünün kutusunun üzerinde bakmamız gereken şeyler nelerdir? Ve bunlar ne anlama geliyor?
GÜNEŞTEN KORUMA FAKTÖRÜ (GKF) VEYA SUN PROTECTION FACTOR (SPF): Bir güneş koruyucunun etkinliği ürünün SPF değerine dayanıyor. SPF; güneş koruyucu ile korunan derinin, korunmayan deriye oranı. Başka bir deyişle, kişide güneşe maruziyet sonrası kızarıklık oluşma süresini kaç kat uzattığını ifade ediyor.
UVA KORUMA FAKTÖRÜ: Güneşten koruyucu ürün tarafından korunan ciltte devamlı bronzluk sağlamak için gerekli minimum UVA dozunun, aynı korunmasız cilt üzerinde minimum bronzlaştırıcı etkiyi sağlamak için gerekli minimum UVA dozuna oranını ifade ediyor. Güneşten koruyucu ürünler hem UVB hem de UVA ışınlarına karşı koruma sağlamalı.
Bir güneş koruyucu ürünün SPF değeri ne kadar yüksekse güneş koruyucu özelliği o kadar yüksektir görüşü UVA koruması gözönüne alındığında oldukça yanıltıcıdır çünkü bu değer sadece UVB korunması değerini gösteriyor. Ayrıca SPF değeri yüksek olan ürünler güneş altında yanmadan kalma süresini uzattıklarından bireyin hayat boyu maruz kaldıkları kümülatif güneş maruziyet dozunu arttırıyor. SPF 15 olan bir ürün yüzde 93 koruma sağlarken, SPF 30 yüzde 96,7, SPF 40 yüzde 97,5 koruma sağlıyor. SPF faktörü ne kadar yüksek olursa olsun yüzde 100 korumaz.
- DÜŞÜK KORUMA: SPF 2-12
- ORTA KORUMA: SPF 12-30
- YÜKSEK KORUMA: SPF 30-50
- ÇOK YÜKSEK KORUMA: 50+
Etikette belirtilen güneşten koruma faktörünün (GKF) 1/3’ü UVA korumalı olmalı.
Güneş koruyucular dayanıklılıklarına göre de üç şekilde sınıflandırılabilir:
- TERE DİRENÇLİ: Sürekli ve yoğun terlemede 30 dakika koruyucu
- SUYA DİRENÇLİ: Suda 40 dakika koruyucu
- SU GEÇİRMEZ: Suda 80 dakika koruyucu
Son kullanma tarihi ve ambalajı açıldıktan sonra ne kadar süre kullanılabileceğine dair işaretler bulunmalı.
SPREY VE KREM FORMLARI ARASINDA NE FARK VAR?
Kremler kuru cilt ve yüz için en iyisi. Jeller, saçlı deri veya erkek göğüs bölgesi gibi kıllı bölgeler için. Çubukların dudak ve göz çevresinde kullanımı iyi oluyor. Spreyler, sırt bölgesi ve çocuklara uygulaması kolay olduğu için tercih edilebiliyor.
SPREY GÜNEŞ KORUYUCULARI GÜVENLI MI?
Sprey güneş kremi kullanırken, yeterli miktarda püskürttüğünüzden emin olun ve eşit kapsama sağlamak için sürün. Sprey güneş kremini solumaktan kaçınmak için asla yüzün veya ağzın etrafına veya yakınına püskürtmeyin. Güneş kremini ellerinize püskürtmek ve ardından uygulamak, solumayı önlemenize yardımcı olurken aynı zamanda yeterli koruma sağlıyor. Çocuklara sprey güneş kremi uygularken, solumayı önlemek için rüzgarın yönüne dikkat edin.
KADINLARIN KORUMAYI UNUTTUĞU BÖLGELER VAR MI?
Evet, özellikle alt dudaklar güneş ışınlarına daha fazla maruz kalıyor; deri kanseri gelişme riski var ve unutulmamalı.
GÜNEŞ YANIĞI OLAN BİR KİŞİYE VEYA ÇOCUĞA BAKIM İÇİN NELER ÖNERİRSİNİZ?
Bir güneş yanığını mümkün olan en kısa sürede tedavi etmeye başlamak önemli.
- Daha fazla UV maruziyetini durdurmak ve ısıyı azaltmak için soğuk banyo yapabilirsiniz.
- Kuruluğun neden olduğu rahatsızlığı hafifletmek için nemlendirici sürmek yardımcı oluyor. Banyodan çıkar çıkmaz nazikçe kurulanın ancak cildiniz üzerinde biraz su bırakın. Ardından cildinize suyu hapsedecek bir nemlendirici uygulayın.
- Rahatsızlığı yatıştırmaya yardımcı olması için kısa süreli düşük etkili kortikosteroidli losyonlar sürebilirsiniz.
- Sistemik (ağız yolu ile) aspirin veya ibuprofen içeren ilaçları; şişlik, kızarıklık ve rahatsızlık durumunda alabilirsiniz.
- Fazladan su içebilirsiniz. Güneş yanığı sıvıyı vücuttan deri yüzeyine çeker ve fazladan su içmek dehidrasyonu önlüyor.
- Güneş yanıklarını “-kain” ürünleriyle (benzokain gibi) tedavi etmeyin.
- Derinizde su dolu kabarcıklar oluşmuş ise ikinci derece güneş yanığınız var anlamına gelir. Kabarcıkların dokunulmadan iyileşmesine izin verin. Kabarcıklar cildinizin iyileşmesine ve sizi enfeksiyondan korumasına yardımcı olmak için oluşuyor.
- Kabarcıklar sırtın tamamı gibi geniş bir alanı kaplarsa veya titreme, baş ağrısı ya da ateşiniz varsa, derhal tıbbi yardım alın.
- Herhangi bir güneş yanığı ile cildiniz iyileşirken güneşten kaçınmalısınız. Her dışarı çıktığınızda güneş yanığını kapattığınızdan emin olun.
