Bilimsel araştırmalar; hareketli bir yaşam benimseyen, sağlıklı beslenen ve doğum yapan kadınların kalp hastalıklarına daha az yakalandığını ortaya koyuyor…
Ötrojen hormonu, henüz menopoza girmeyen kadınları kalp damar hastalıklarına karşı koruyor. Damar sertliğine karşı adeta bir kalkan görevi görüyor ve bu nedenle kadınların kalp krizi geçirme riskleri erkeklere göre daha düşük oluyor. Ancak menopoz sonrasında bu koruyucu özellik yok oluyor ve kadınlar erkeklerle aynı riskleri taşıyor. Kadınları koruyan bir diğer önemli faktör de doğum. Doğumla birlikte vücut yenileniyor, tabii ki hamilelik sorasında alınan fazla kiloların verilmesi de gerekiyor. Çünkü göbek çevresi yağları, kalp krizi ve inmenin en büyük tetikleyicilerinden. Ayrıca düzenli ve sağlıklı beslenme, mutlaka benimsenmesi gereken alışkanlıklar arasında yer alıyor.
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Yusuf Kalko ile kadınlarda sık görülen kalp damar hastalıklarını, bunlardan korunmanın yollarını ve tedavi yöntemlerini konuştuk.
KADIN KALBİ GERÇEKTEN HASSAS DİYEBİLİR MİYİZ?
Kadın kalbi gerçekten hassas ve kırılgan bir yapıya sahip. Bu bilimsel olarak da kanıtlandı. Zira sadece kadın hastalığı olan ‘Kırık Kalp Sendromu’, kalbin hassaslığı ve kırılganlığı sonrası strese bağlı ortaya çıkan bir problemi, aynı zamanda krize benzer bulgular da veriyor.
Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülen kalp hastalıkları neler?
Kadınlarda kalp hastalıkları görülme riski, özellikle menopoz sonrası dönemde artıyor. Türk toplumunda kadınlarda yüzde 7,3, erkeklerde ise yüzde 6,2 oranlarında kalp hastalıkları görülüyor. Kadınlarda romatizmal kalp hastalıkları ve hipertansiyon daha fazla ortaya çıkıyor. Koroner kalp hastalıklarına ise erkeklerde daha sık rastlanıyor fakat menopoz sonrası dönemde bu risk kadınlarda artış gösteriyor.
KADINLARDA KALP HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ NELER?
Kalbin alarm verdiği durumlarda yani kalbe giden kan basıncının azalması halinde erkeklerde genelde göğüs ağrısı oluyor. Kadınlar da ise göğüs ağrısı ya çok azdır ya da hiç olmaz. Ama efor sonrası nefes darlığı, halsizlik, baş dönmesi, mide bulantısı, boyun-çene-kol ve sırt ağrısı belirtiler arasında yer alıyor.
Menopoz sonrası dönemde kadın kalbinde neler oluyor?
Bu dönemde koruyucu kalkan olan östrojen görevini yapamıyor ve özellikle damar hastalıkları ciddi tehdit oluşturuyor. Kalp krizi, şah damarına bağlı felç, kontrolsüz yüksek tansiyon gibi durumlara sık rastlanıyor. Bu hastalıkların seyrinin ağır ilerlemesinde en büyük etken ise sigara kullanımı. Günümüzde yasakların da etkisi ile gençlerde sigara kullanımı önemli ölçüde düştü ama 1970-80 kuşağı maalesef sigaradan vazgeçmiyor. Bu olumsuz alışkanlığa hareketsizlik, kilo, özellikle doğum sonrası göbek çevresinin yağlanması gibi faktörler de eklendiğinde bu kez insülin direnci artıyor. Diyabet, damar sertliğini en çok etkileyen faktörlerden biri. Öte yandan bazı özel durumlarda menopoz öncesi de bazı damar hastalıklarına rastlanabiliyor. Bunlar, genelde Marfan Sendromu ya da kolesterole bağlı ortaya çıkıyor. Menopoz öncesinde kadında damar hastalığı görülmüşse, mutlaka daha detaylı inceleme yapılmalı.
Peki korunmak için neler yapabiliriz?
Menopoz sonrası dönemde kalp hastalıklardan korunmak ya da olumsuz etkilerini azaltmak mümkün. Hareketli yaşam ve sporun yaşam şekli haline getirilmesi gerekiyor. Doğum, vücudu yenilediği için kadınları koruyor ama sonrasında fazla kiloların mutlaka verilmesi gerekiyor. Göbek çevresi yağları, kalp krizi ve inmelerin en büyük tetikleyicilerinden.
KADIIN VE ERKEK KALBİ FARKLI MI?
Kadın ve erkek kalbi, gerek duygusal gerekse biyolojik olarak birbirinden farklı.
- Kadın kalbi daha küçük, erkek kalbi daha büyük.
- Kadınların damarları erkeklere oranla daha ince.
- Kadın kalbinde kalp kapağı yapısı daha gevşek olduğu için kapak hastalığı daha fazla görülüyor.
- Kadınların kalbi erkeklere göre daha hızlı atar. Kadınlarda da erkeklere nazaran çarpıntı daha fazladır.
- Kadınların kalp muayenelerinde EKG ve efor testlerinin yanı sıra ileri testlerin de mutlaka yapılmasında fayda var. Bunun nedeni kalp hastalıklarının zor bulgu vermesi.
- Kadınların kullandığı doğum kontrol hapları ve sigara, erkeklere oranla daha çabuk pıhtı oluşumuna yol açabiliyor.
- Kadınlarda kalp krizi sonrası ölüm oranı erkeklere oranla daha yüksek. Bunun nedeni kadın kalbinin kalp krizi sonrası oluşan hasara daha dayanıksız olması.
- Kadınlarda menopoz öncesi damar hastalığı gelişme riski erkeklere göre çok düşük. Ancak menopoz sonrası dönemde bu risk ciddi anlamda artıyor.
Damar hastalıklarının tedavisinde hangi yöntemler uygulanıyor?
➤ Tedavilerde minimal invaziv damar cerrahisi ile küçük kesilerle, lokal anestezi altında damarlar açılabiliyor.
➤ Hibrit ameliyatlarla hem anjiyo, hem stent ve balon uygulamaları hem de açık cerrahi aynı anda yapılabiliyor. Yöntem özellikle şah damarı ve bacak damarlarında tercih ediliyor. Hastayı uyutmadan yapılan işlem, ileri yaştakilere ve ilave rahatsızlığı olup
ameliyat riski bulunanlara öneriliyor.
➤ Robotla damar açma işleminde damarın içerisine bir aletle girilerek tünel açılıyor ve plaklar tıraşlanarak damar temizleniyor.
➤ inme cerrahisi ise şah damarı tıkanıklığı nedeniyle felç geçirmiş hastalarda tercih ediliyor. Bazı hastalara, felçten sonraki 7-10 gün içinde uygulanıyor.
Hazırlayan: Tülin İğdi Açıkbaş
