Kadın kalbi narin ve kırılgandır, ilgi ister, farkındalık ister… “Yerim dar” demez asla! İçinde evlatlarını, kocasını, annesini, babasını, arkadaşlarını, akrabalarını cömertçe barındırır. Herkes, hatta kadının kendisi bile öyle zanneder ki; “Bana bir şey olmaz, kalbime asla…” Ancak gerçekler öyle değildir. Bilinenin aksine kadınların ölüm nedenlerinde birinci sırayı hiç korkmadıkları kalp hastalıkları alır.
Araştırmalara göre kadınlar en çok meme kanserinden öleceklerini düşünüyor ve bu korkuyla yaşıyor. Kalp hastalığını ise tamamen kendilerinden uzak tutup erkek hastalığı olarak algılıyorlar. Oysa istatistiklere göre her 31 kadından biri meme kanseri nedeniyle hayatını kaybederken her üç kadından biri kalp hastalığı nedeniyle ölüyor. Gerçek böyle olunca üç ünlü kardiyologla kadın kalbinin derinliklerine bir yolculuk yapmaya karar verdik. İşte Prof. Dr. Nevrez Koylan, Dr. Gürsel Ateş ve Dr. Ayşegül Karahan Zor’dan kadın kalbi….
Meme kanserinden daha yaygın
Genel olarak dünyada kadın ölümlerinin bir numaralı nedeni meme kanseri olarak bilinse de kalp hastalığı sebebiyle yaşanan kadın ölümlerinin rakamı tüm kanserlere bağlı ölümlerin üzerine çıkıyor. Dünyada her bir dakikada bir kadının kalp hastalıkları nedeniyle yaşamını kaybettiğini söyleyen Kardiyoloji Uzmanı Dr. Ayşegül Karahan Zor, “Kadınlarda, ‘Doktor, boşver kalp hastalığını, esas ben meme kanserinden öleceğim’ gibi bir algı var. Oysa ki durum öyle değil!” diyor.
Sigara kadınları daha çok etkiliyor
Kadınların yüzde 90’ında kalp hastalığına sebep olan risk faktörlerinden en az birine rastlanıyor. Riskler arasında hipertansiyon, diyabet, sigara kullanımı, hiperlipidemi (kolesterol yüksekliği), hareketsizlik, obezite ve yaşın ilerlemesi yer alıyor.
Gelir düzeyi yüksek ülkelerde daha çok görülüyor
Dünya Sağlık Örgütü’nün kardiyovasküler kalp hastalıkları (KKH) ve risk faktörlerini incelemek için 30’un üzerinde ülkede gerçekleştirdiği MONICA Çalışması’na değinen Kardiyoloji Uzmanı Dr. Gürsel Ateş, risk faktörleri açısından bazı ülkeler arasında yaklaşık 10 kat fark gözlendiğini, hastalığın görülme sıklığı açısından ilk sıraları gelir düzeyi yüksek, endüstrileşmiş Kuzey Amerika, Kuzey ve Orta Avrupa ülkeleri, Yeni Zelanda ve Avustralya gibi ülkelerin aldığını belirtiyor. Yunanistan, Yugoslavya, İtalya gibi Akdeniz ülkelerinde bu sıklık azalırken Japonya gibi Asya ülkelerinde çok düşük seviyeye iniyor. Bu çalışmadan sonra risk oranları yüksek çıkan batı ülkeleri yaşam tarzı değişikliklerine gidiyor. Ayrıca kolesterol düşürücü, tansiyon dengeleyici ilaçlarla tedavi süreci başlatıyor ama sonuçta fayda sadece erkeklerde sağlanıyor. Önlemler sonrası erkeklerde kalp krizinden ölümlerde yüzde 50’ye varan azalma sağlanırken kadınlarda koroner arter hastalığından ölümler artmaya devam ediyor. Neden mi? Çünkü kadınlar kalp hastalığını kendilerine yakıştırmadıklarından bu konuda önlem almaya gerek duymuyor. Prof. Dr. Nevrez Koylan ise bu durumun yani kadınlardaki bu kalp krizinin önlenebileceğini söylüyor. Prof. Dr. Koylan, “Tarama yöntemleri kullanılarak kalp krizi geçirme riski olan bireyleri kalp krizi geçirmeden saptayarak gerekli önlemleri almak ve kalp krizi geçirme ihtimallerini azaltmak mümkün” diyor. Nasıl mı? Society for Heart Attack Prevention and Eradication (Kalp Krizini Engelleme ve Düzeltme Derneği) anlamına gelen SHAPE’in, kalp krizi riskini belirleyen algoritması sayesinde. Yaş, sigara kullanımı, genetik yatkınlık gibi kişinin cevaplayacağı bilgiler algoritmaya giriliyor ve risk oranı anında belirleniyor. SHAPE ile taraması yapılan ve sağlıklı olduğunu düşünen her 100 kişiden 30-40’ının önlem alınması gereken riske, 5-10’unun ise tedavi gerektiren ciddi koroner kalp hastalığına sahip oldukları ortaya çıkıyor. Daha sonrasında yapılması gereken ise hastayı tedaviye yönlendirmek. Erken teşhisle hayatı kurtarmak.
KALP HASTALIĞI RİSK FAKTÖRLERİ
– Hipertansiyon
– Diyabet (Kadınlarda kalp hastalığı riskini üç-yedi kat arttırırken erkeklerde bu risk iki-üç kat artıyor. Diyabetli her üç hastadan ikisi kalp krizi ya da inme nedeniyle ölüyor.)
– Sigara (Sigara içen kadınlarda kalp krizi içmeyenlere göre 10 yıl önce gerçekleşiyor. Kalp krizi ve inme riski dört-altı kat artıyor.)
– Hiperlipidemi
– Hareketsizlik
– Obezite
– İleri yaş (Kadınlarda 65 yaş, erkeklerde 55 yaş üstünde olmak.)
– Ailede erken kardiyovasküler hastalık hikayesi bulunması.
DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
– Kalp hastalıkları erkeklerde görülür, kadınlarda görülmez, kadınlar daha çok kanser nedeniyle ölür. YANLIŞ
– Ben gencim, spor yapıyorum, fit görünüyorum, fit hissediyorum, bende kalp hastalığı olmaz. YANLIŞ
– Göğüs ağrım yok, nefes darlığım yok, bende kalp hastalığı yok. YANLIŞ
– Ailemde kalp hastalığı var, yapacak bir şey yok, ben kalp hastalığından öleceğim. YANLIŞ
KALP KRİZİ BELİRTİLERİ
•Göğüs ağrısı, göğüste baskı, yanma (sol kola, çeneye yayılma, sırta yayılma)
•Nefes darlığı
•Bulantı, terleme
Rakamlarla kadın kalbi
– Kalp hastalıkları kadınlarda tüm dünyada bir numaralı ölüm sebebi.
– Her üç kadından biri kalp hastalığı nedeniyle hayatını kaybediyor ki bu tüm kanserlere bağlı ölümlerin bile üzerinde.
– Her bir dakikada bir kadın kalp hastalıkları nedeniyle ölüyor.
– Her yaşta, kansere oranla daha fazla sayıda kadın kalp hastalığı nedeniyle hayatını kaybediyor.
– Her 31 kadından biri meme kanseri nedeniyle hayatını kaybederken her üç kadından biri kalp hastalığı nedeniyle ölüyor.
– Kadınların yüzde 90’ında kalp hastalığına sebep olan risk faktörlerinden en az biri bulunuyor.
– İlk kez kalp krizi geçirenlerin yüzde 50’sinin daha önce bir şikayeti bulunmuyor.
Ferhan KAYA POROY
Formsanté Dergisi Nisan 2014 sayısı
