Mevsimsel geçişli depresyonda hangi belirtiler görülüyor?
Mevsimlerin birleşme yerlerinde görülen depresyon, melatonin hormonunun salgılanmasındaki değişiklik nedeniyle çoğunlukla da kış aylarında ortaya çıkıyor. En az birkaç hafta hiçbir şey yapma isteği duymamak, keyifsiz olmak, eskiden yaptığı hiçbir şeyden keyif almamak, dikkatini toplayamamak ya da sürdürememek, sık unutkanlık yaşamak, sınavlara hazırlanırken odaklanamamak, yorgunluk, bitkinlik, enerji azlığı gibi belirtiler kümesini kapsıyor. Bunların hepsi bir aradaysa, kişinin ders veya iş başarısını, sosyal ilişkilerini ve yakınlarını etkiliyorsa mevsimsel depresyondan söz edebiliyoruz.
Mevsim değişince bu belirtiler kendiliğinden ortadan kalkabilir mi?
Depresyon 4-5 ay ile bir yıl içinde kendiliğinden düzelebilme ihtimali olan bir hastalık ancak biz depresyonu, olası riskleri ortadan kaldırmak için tedavi ediyoruz. Nasıl ki bir kişinin yüksek tansiyon rahatsızlığı; kalp krizi ya da felç riskini ortadan kaldırmak amacıyla tedavi ediliyorsa depresyon tedavisinde de istenmeyen durumları ortadan kaldırmak istiyoruz. Öte yandan kişinin o sırada yaşadığı olayların ruhunda iz bırakmasını ve depresyonun yenilenmesini önlemeyi amaçlıyoruz. Depresyonun tedavisinde ilaç ve psikoterapiyi birlikte kullanıyoruz. Depresyonun ortaya çıkmasında tetiği çeken stres faktörlerini kişinin fark etmesini ve bunlarla baş etmesini sağlamak önem taşıyor. Mevsimsel geçişli depresyon yaşanan hafif olgularda, kişinin güneş ışığından yararlanması, eskiden keyif aldığı faaliyetleri yapmak için gayret göstermesi, egzersiz yapması gibi destekleyici önerilerden yararlanılabiliyor.
Melatonin vücut saatimizi çalıştırıyor
Melatonin hormonu beyinde epifiz bezi denilen organdan salınıyor ve vücudumuzun biyolojik saatinin işleyişinde önemli görev alıyor. Melatonin hormonunun, özellikle uyku-uyanıklık döngüsünün düzenlenmesinde önemli bir işlevi bulunuyor. Uykuya dalmadan yaklaşık 2 saat önce melatonin hormonu düzeyi artmaya başlıyor ve akşam uykululuğu denilen durum ortaya çıkıyor, uykuya dalma sırasında da düzeyi yükseliyor. Güneş ışığının etkisine bağlı olarak melatonin hormonu düzeyinin azalmasıyla vücut kendisini uyanıklığa hazırlıyor. Bu biyolojik saatimizde aksamalar olduğunda depresyon belirtileri ortaya çıkıyor. Örneğin genetik yatkınlığı olanlarda kışın güneş ışığının azlığı nedeniyle gece yükselen melatonin hormonu sabah saatlerinde de yüksek seyrediyor ve sabahları yorgun uyanma, halsizlik, enerji azlığı, isteksizlik gibi belirtiler görülebiliyor. Günümüzde melatonin hormonu alt tiplerinin gen dizilimlerindeki bozuklukla mevsimsel depresyon ilişkisine dair araştırmalar sürüyor.
Yazın da depresyona giriliyor
İnsan vücudu birçok hormonal düzenlemenin bulunduğu bir sistem ve bu düzenlemelerden bir tanesi aksadı mı belli alanlarda belirtiler ortaya çıkıyor. Yaz aylarında tıpkı bazı insanların daha çok, bazılarının ise çok az terlemesi gibi farklı hormonal değişiklikler görülüyor ve bunlara bağlı olarak mevsimsel seyirli depresyon görülebiliyor. Psikiyatri Uzmanı Dr. Kürşat Altınbaş, genetik araştırmalardaki gelişmelerin ışığında önümüzdeki 20 yıl içinde insanların bu tür yatkınlıkları belirlenerek koruyucu önlemler alınabileceğini belirtiyor. Öte yandan mevsimsel depresyon İskandinav ülkeleri gibi güneş ışığının daha az alındığı ülkelerde daha sık görülüyor. Bu hasta grubunda ışık tedavisinin de etkili olduğu araştırmalar sayesinde biliniyor. Devamı diğer sayfada
