Koronavirüs hayatımıza girdikten sonra gündelik yaşamımızda birçok alışkanlığımızı değiştirmeye başladı. Kimimiz market poşetlerini kullanmaktan vazgeçti, kimimiz eve gelince kıyafetlerini balkona asmaya başladı, kimimiz ise kargo paketlerine bile ‘saatli bomba’ gözüyle bakmaya başladı. Kargo ve yemek siparişi paketlerinden koronavirüs bulaşır mı? Maskeler yıkanır mı? Peki doğrusu ne? VM Medical Park Bursa Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Mustafa Ekici, gündelik yaşamla ilgili en çok merak edilen 8 soruyu yanıtladı.
- Koronavirüsten nasıl korunuruz?
Hastalıktan korunmanın en önemli yolu, hastalığın geçiş yolunun kesilmesidir. Damlacık ve temasın önlenmesi gerekir. Damlacıktan korunmak için sosyal mesafenin korunması, kişiler arası en az 1.8 metre uzaklık olması ve tıbbi (cerrahi) maske kullanılması gerekir.
Dokunma ile oluşacak bulaşmayı önlemek için eldiven kullanılmalı ve her temas sonrası eller mutlaka bol su ile yıkanmalıdır. Ayrıca alkol bazlı el dezenfektanları da kullanılabilir.
Kişi kendini korumak için toplu bulunulan yerlerde sosyal mesafe kuralına uymalı ve cerrahi maske kullanmalıdır. Kullanılan tıbbi maskeler, ağız ve burnu kapsayacak tarzda olmalıdır.
Koronavirüste 2. dalga riski var mı?
- Markette Koronavirüsten korunmak için neler yapabiliriz?
Kalabalık ortamlarda, marketlerde mutlaka sosyal mesafeye dikkat edilmeli ve maske kullanılmalıdır. Cerrahi maske olmadan alışveriş yapılmamalıdır. Hastalık klinik belirti göstermeyen kişilerce de taşınıp yayılabilmektedir.
MARKET POŞETLERİ EVDE NASIL TEMİZLENİR?
- Marketten getirdiğimiz poşetlere karşı evde neler yapabiliriz?
Market alışveriş poşetleri hijyenik şartlarda iyice havalandırılıp kullanılabilir. Ancak poşetlerin en az 3 saat kuru ve tercihen güneşli ortamda havalandırılması, nemli ıslak olanların ise kullanılmaması uygun olur. Burada kastımız boş poşetlerdir. Kuru ve kaba kiri olmayanlar, havalandırıldıktan sonra kullanılabilir. Virüsün dış ortamda nem ve ısı durumuna göre canlı kalabildiği düşünülmektedir. Hijyenik koşullarda yerleştirilmiş poşet içi besinler, havalandırılıp bol su ile yıkandıktan sonra tüketilmelidir. Pişirilmiş besinlerde virüs, canlı kalamaz. Virüs, 70-90 santigrat derece sıcaklıkta özelliğini kaybetmektedir.
Koronavirüs riskine karşı markette neler yapabiliriz?
- Eve yemek siparişlerinde Koronavirüs kapma riskimiz var mı?
Eve sipariş edilen yemekler, pişmiş ve uygun hijyen şartlarında, uygun paketler içinde gelirse; taşıyıcıların usulüne uygun maske, eldiven ve el yıkama kurallarına uyması halinde bu yemeklerin güvenli olacağı düşünülebilir. Koronavirüsler, dış ortamda çok dayanıklı değildir. Ortamın nemi, sıcaklık ve organik madde miktarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Cansız yüzeylerde birkaç saat içinde etkinliğini kaybettiği kabul edilmektedir. Cansız yüzeylerdeki virüs aktivitesi yanında temas süresi de çok önemlidir. Temas süresi arttıkça bulaş da artmaktadır.
Koronavirüs ayakkabı ve kıyafetle eve gelir mi?
- Koronavirüsten ne zaman şüphelenmeliyiz? Hangi belirtiler varsa harekete geçelim?
Hastalık belirtisi vermeyen kişiler de virüs taşır ve bulaştırıcıdır. Hastalığın kuluçka süresi, 2 ila 14 gün kadardır. Bulaştırıcılık semptomların başlamasından 1-2 gün öncesinden başlar, semptomların kaybolmasına kadar sürer. Koronavirüs, özellikle gribal enfeksiyon belirtileri gösterir. Bu dönemde ateş, öksürük, boğaz ağrısı, nefes darlığı, vücut ağrısı, eklem ve kas ağrıları olan kişilerde özellikle koronavirüs hastalığı düşünülmelidir. Bu tür şikâyetleri olan kişiler de tıbbi maske takarak acilen hastaneye başvurmalıdır.
MASKELER YIKANIR MI?
- Maskeler yıkanır mı? Sizin öneriniz ne?
Tıbbi maskeler, genellikle tek kullanımlıktır. Yıkanması, özelliğini kaybettirebilir. Üretici firmanın kullanım ve yıkama uyarısı yoksa tek seferlik tüketilmelidir.
KARGO PAKETLERİNDEN KORONAVİRÜS BULAŞIR MI?
- Eve sipariş verdiğimiz kargo paketlerinden Koronavirüs bulaşır mı? Kargo geldiğinde nasıl bir önlem alalım?
Eve gelen kargo paketlerinin mukavva veya plastik kökenli olmalarına göre önlem alınabilir. Mukavva ve kâğıt paketlerde virüsün canlı kalma oranı daha düşüktür. Paketler eldivenle teslim alınıp gerekirse el dezenfektanı veya 1/100 oranında seyreltilmiş çamaşır suyu ile silinerek teslim alınabilir.
NASIL BİR VİRÜS, NEDEN BU KADAR BULAŞICI?
- Koronavirüs nasıl bir virüs? Neden bu kadar bulaşıcı?
Koronavirüs normalde üst solunum yollarında enfeksiyon yapan, yaygın görülen bir nezle gribidir. Ancak bu virüsler, çeşitli nedenlerle mutasyona uğrayıp daha öldürücü virüslere dönüşebiliyor. Covid-19 hastalığı da Koronavirüs’ün daha şiddetli, hatta öldürücü şekle dönüşmesiyle ağır solunum yolu hastalığını oluşturmaktadır. Koronavirüs, temelde damlacık ve temas yoluyla bulaşmaktadır. Hasta bireylerin öksürme, hapşırma yoluyla ortaya saçtıkları damlacıkların çevreye yayılması, diğer kişilerin bu damlacıklara elleriyle temas etmeleri, sonrasında ellerini ağız, burun veya gözlerine temas ettirmeleriyle bulaşma olmaktadır. Hastalık yaygın olarak solunum yolunu tutar. Ateş, öksürük ve solunum sıkıntısı yapar. Bununla birlikte ishal, koku ve tat almada bozukluk gibi bulgular da görülmektedir.
