Başlarda tek tük olsa da artık binlerle ifade edilen günlük vaka sayısı, koronavirüsle karşılaşma endişesini daha da arttırıyor. Ancak dünyanın ve Türkiye’nin en çok yaşam kaybına yol açan rahatsızlıklarının başında gelen kalp-damar hastalıkları, bu süreçte de etkisini sürdürüyor. Dolayısıyla koronavirüs korkusuyla kalpdamar hastalıklarının kontrol ve tedavilerini ihmal etmemek, hareketli kalmak ve doğru beslenme konusunda dikkatli olmak büyük önem taşıyor.
Mart ayından bu yana ülkemizi etkisi altına alan koronavirüs, toplumun en çok çekindiği rahatsızlık olsa da bu süreçte karşılaştığımız başka hastalıklar da var. Bunların başında da kalp-damar hastalıkları geliyor. Biraz korku, biraz da ihmal nedeniyle ötelenen sağlık kontrolleri, mevcut hastaların ve belirtileri doğru okuyamayan kişilerin istenmeyen durumlarla karşılaşmasına yol açıyor.
“Kalp sağlığının anahtarı hareket ve doğru beslenme!” diyen Kalp-Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu ile pandemi döneminde kalp-damar sağlığının toplum üzerindeki etkisini, nelere dikkat edilmesi gerektiğini ve korunma yollarını görüştük.
İçinde bulunduğumuz pandemi süreci, kalp-damar sağlığı açısından toplumu nasıl etkiledi?
Sokağa çıkma yasakları sırasında sıkıntıdan aşırı yeme davranışı, hareketsizlik ile birleşince insanların büyük çoğunluğu (ben de dahil) ister istemez kilo aldı. Bu durum da mükemmel fırtınanın unsurlarını oluşturdu. Çoğu insanda kilo almayla birlikte kan şekeri ve kolesterol düzeyleri arttı hatta kontrolden çıktı. Eve kapanma stresiyle birlikte tansiyonlar da yükseldi.
Psikolojik sıkıntılar da cabası. Kalp-damar sağlığının en önemli unsuru düzenli hareket! Günde dört saatten fazla televizyon izlemek veya bilgisayar başında zaman geçirmek bir risk faktörü olarak günde bir paket sigara içmek ile eş değer! Bu durum 40-45 yaş üzerindekileri, özellikle de 60-65 yaş üzeri insanları daha çok etkiliyor.
Bu süreçte kalp krizi nedeniyle ağır hastalık geçiren ya da yaşamını kaybeden kişilerin sayısında artış oldu mu?
Evet, maalesef oldu. Zaten sağlık durumları sınırda olan kalp, tansiyon ve diyabet hastaları bu durumdan çok etkilendi. Bunun en önemli nedenleri ise hareketsizlik ve sağlıksız beslenmenin bir araya gelmesiyle kan dolaşımında azalma, tansiyonda yükselme, kan şekeri düzeyinde artma, insülin direnci gelişimi, kötü kolesterol seviyesinde yükselme, stres düzeyinde artış, temiz hava ve güneşten mahrum kalma olarak sıralanıyor.
Öte yandan pandeminin en yoğun olduğu günlerde hastaların sokağa çıkma ve hastaneye gitme korkusu nedeniyle kontrol muayenelerinde aksama ile bazı acil durumlarda gecikme yaşanması da ölüm oranlarını arttıran bir faktör oldu.
Birçok kişi koronavirüs kapma endişesiyle hastanelerden uzak durdu. Peki, rutin kontrolleri aksatmak doğru mu? özellikle kalp-damar sorunları olanların nelere dikkat etmesi gerekir? Hangi taramalar mutlaka yapılmalı?
Kalp-damar hastalıkları, dikkatli tedavi ve takip gerektiriyor. Normal insanları etkilemeyen bazı faktörler, kalp ve diyabet hastalarının dengesini alt üst edebiliyor. Örneğin, günlük yürüyüşlerin aksaması bile kan şekeri ve tansiyon düzeylerinin yükselmesine neden olabiliyor. Stres de bu durumu etkileyen bir başka faktör. Kalp hastalarının rutin kontrollerine gitmesi, ilaçlarını düzenli olarak alması, tansiyon, nabız ve kan şekeri gibi değerlerini normalden biraz daha sıkı takip etmesi gerekiyor. Bu kişilerin “olağandışı” bir şey hissettiklerinde derhal doktorlarına başvurması ve hastaneye gitmekten korkmaması önem taşıyor. Her şeye rağmen, hastanelerin koruma önlemleri bakımından en titizlikle çalışılan mekan olduğu unutulmamalı.
Kalp sağlığını korumak için beslenme ve egzersizin önemi nedir? Neler yapılabilir?
Kalp sağlığının en önemli sigortası, düzenli hareket ve kişinin yaşı ile fiziğine uygun spor yapmak. Uzun yaşayan insanların ortak özelliği, çok hareketli olmaları. Düzenli hareket; kalori yakılmasını hızlandırıp, kilo vermeye yardımcı oluyor. insülin direncini kırarak, diyabete karşı koruyuculuk sağlıyor. Hareket ile kan kolesterol düzeyleri düşüyor. Hareketle artan dolaşım, dokuların ve kalbin kanlanmasını arttırıyor, tansiyonun düşmesine yardımcı oluyor. Dolayısıyla günde 10 bin adım atmanın her yaşta hedeflenmesi gerekiyor. Kalp sağlığının en önemli unsuru ise beslenme. Beslenme; kalp sağlığını bozabildiği gibi doğru beslenme korunmasına hatta oluşmuş kalp hastalıklarının geriletilebilmesine de yardımcı oluyor.
Koronavirüs pandemisi devam ediyor ve artık sonbahar mevsimindeyiz. Bu dönemde özellikle üst solunum yolu hastalıklarıyla sıkça karşılaşılıyor. Bağışıklığı güçlendirecek ne tür önlemler alabiliriz? Beslenmenin buradaki rolü nedir?
Maske, mesafe ve hijyen, bu işin olmazsa olmazı. Bu dönemde en önemli korunma, genel sağlığımızı ve bağışıklık sistemimizi sağlam tutmak. Bunun yolu da düzenli hareket ve sağlıklı beslenmeden geçiyor. Vitamin, mineral, lifler ve antioksidanlardan zengin meyve, sebze ve salatalarla beslenmek, en önemli hayat sigortalarımız arasında yer alıyor. Bu dönemde virüs hastalıklarına ve COVID-19’a karşı çok önemli bir silah da D vitamini, magnezyum ve çinko. Söz konusu üç mineralin, virüs hastalıklarından korunma ve bağışıklık sistemini güçlendirme rolleri bilimsel olarak da gösteriliyor.
Günde 1000 ünite D vitamini (damla ya da tablet şeklinde) ile magnezyum+çinko içeren tabletler almak şu dönemde büyük önem taşıyor. Anti-viral gıdalar olarak belirtilen sarımsak, kekik, biberiye, zeytin yaprağı, nane, fesleğen, zencefil ve ekinezyayı yemeklere, salatalara katmak ya da çay şeklinde tüketmek de Prof. Dr. Yavuz ekstra koruma sağlayabiliyor.
NASIL BESLENMELİ?
Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu, kalp sağlığını korumak için tüketilmesi ve kaçınılması gereken gıdaları şöyle sıralıyor:
KESİNLİKLE KAÇINILMASI GEREKEN GIDALAR
– Trans yağlar
– İşlenmiş suni gıdalar
– Süt
KISITLI VE ÖLÇÜLÜ TÜKETİLMESİ GEREKEN GIDALAR
– Hayvansal proteinler (et, tavuk, yumurta, peynirler)
– Hayvansal yağlar (tereyağı)
AĞIRLIKLI OLARAK TÜKETİLMESİ GEREKEN GIDALAR
Bu gıdalar; vitamin, mineral, lifler ve antioksidanlardan zengin besinler olmalı.
– Sebzeler
– Salatalar
– Meyveler
– Bakliyat
– Balık
Hazırlayan: Ayşegül Uyanık Örnekal
