VEJETARYENLİK TÜRLERİ
1-Veganlar: Katı vejetaryen olarak da nitelenen bu grup, hayvanlardan elde edilen tüm gıda ve ürünleri kullanmayı reddediyor; deri, yün, ipek gibi hayvansal ürünleri de kullanmıyorlar. Bu kişiler, insanların kendi zevk veya ihtiyaçları için hayvanları kullanıyor olması fikrine karşı duruyor.
2-Lakto-Ovo vejetaryenler: Hiçbir hayvan etini yemiyorlar ancak yumurta ve süt ürünlerini tüketiyorlar. Kuzey Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre, vejetaryenlerin yüzde 90-95’i bu gruba giriyor. (Lakto: Süt, Ovo: Yumurta anlamındadır.)
3-Lakto vejetaryenler: Hayvan etini yemedikleri gibi, potansiyel bir hayata son veriyor olma kaygısıyla yumurta tüketmekten de kaçınıyorlar. Süt ve süt ürünlerinde yasak bulunmuyor.
4-Ovo vejetaryenler: Et, balık, süt ürünleri yemiyorlar. Yumurta tüketiyorlar.
5-Meyve ile beslenenler (fruitarianlar): Sadece botanik olarak meyve grubuna giren sebze ve meyvelerle besleniyorlar.
6-Yarı vejetaryenler: Sadece kırmızı et yemiyorlar.
7-Semi vejetaryenlik: Sadece büyükbaş hayvanları, kırmızı eti yemiyorlar; nadir olarak beyaz et tüketebiliyorlar. Bazı balık (peskovejetaryen) ve kümes hayvanları yiyen vejetaryenlere de (pollovejetaryen) rastlanıyor.
VEGANLAR UZMAN DESTEĞİ ALMALI
Hiçbir hayvansal besini tüketmeyen veganların yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlaması hemen hemen olanaksızdır. Besin gruplarından protein, B12 vitamini, demir, kalsiyum ve çinkoyu yeterince karşılayamıyorlar. Bu durumda çeşitli besin takviyelerine ihtiyaç duyulacağı için bir hekime ya da diyetisyene danışmak gerekiyor.
Leziz bir alternatif
Sevdiğiniz bütün sebzeleri jülyen olarak doğrayın. Bunları derin bir kabın içinde karıştırarak tuz ve 1 yemek kaşığı zeytinyağı ilave edin. 180 derece ısıtılmış fırında yağlı kağıdın üzerine dizin. 20 dakika kaldıktan sonra, sarımsaklı, baharatlı ve az yağlı yoğurdu üzerine dökün. Yanında 1 dilim tam buğday ekmeği ile hem doyurucu hem besin değeri yüksek bir öğün sizi bekliyor.
Sağlıklı ve hayat dolu olmayı ifade ediyor
Vejetaryen kelimesi, sanılanın aksine İngilizce’de sebze anlamındaki “vegetable” kelimesinden gelmiyor. Latince vegestus kelimesi, canlı, sağıklı, hayat dolu anlamına geliyor. Bazı antropologlar atalarımızın yaman birer avcı olduğunu düşünse de; son yapılan çalışmalar bunu değiştiriyor ve avcı-toplayıcı oldukları görüşü ağırlık kazanıyor. Nitekim günümüzde hala benzer ilkel şartlarda yaşayan Avustralya Aborijinleri veya Afrika’daki Kung toplulukları, yemiş, tohum, meyve ve sebze ağırlıklı besleniyor; diyetlerinin sadece dörtte birlik kısmı hayvani gıdalardan oluşuyor.
✎ Yaprak ÇETİNKAYA
Formsanté Dergisi Ocak 2013 Sayısı
