Diğer
    Ana SayfaSağlıkSarı nokta hastalığı nasıl anlaşılır? Tedavi edilmezse ne olur?

    Sarı nokta hastalığı nasıl anlaşılır? Tedavi edilmezse ne olur?

    -

    Halk arasında ‘Sarı Nokta Hastalığı’ olarak bilinen bu hastalık görme merkezi olarak ifade edilen makula bölgesindeki patolojileri ifade etmektedir. Bu bölge renkli görmemizi ve görme keskinliğimizin yüzde 90’ı gibi büyük bir bölümünü sağlayan en önemli retina bölümüdür. Makula Hastalıkları içinde en sık rastlanan hastalık yaşam süresinin uzamasına bağlı olarak sıklığı gittikçe artan ‘Yaşa Bağlı Makula’ hastalıkları yani ‘Yaşa Bağlı Sarı Nokta Hastalığı’ dır. Peki, sarı nokta hastalığı nasıl anlaşılır? Risk faktörleri nelerdir? Sarı nokta tedavisi nasıl yapılır? Göz hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Şeyda Atabay konu hakkında bilgiler verdi.

    SARI NOKTA NEDEN OLUR?

    Hastalığın ortaya çıkışında en önemli patolojinin retina tabakalarında yaşlanmadır. Retinanın bu fonksiyonlarındaki azalma sonucu, görme işlevi esnasında ortaya çıkan metabolik artıkların atılarak, retinanın altındaki damar tabakası tarafından uzaklaştırılması işlemi zamanla bozulacağından retina altında gittikçe artan birikintiler meydana gelir. Bu birikintilerin yarattığı tablo sonucu retina altında meydana gelen anormal damar yapılı oluşumlar ve kanamalar sonucu ortaya çıkan görme kayıpları en belirgin özellikleridir. 

    GELİŞİM VE TİPLERİ

    Sarı nokta hastalığı, yaşa bağlı olarak genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı bir süreç sonrasında gelişir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (Sarı nokta hastalığı) erken ve geç evre olarak iki aşamaya sahiptir;

    Erken evrede makulada, pigmenter değişiklikler ve retina altı dokularda biriken “drusen” adı verilen lipid (yağ) içerikli birikimler vardır, görme keskinliği normaldir.

    Geç evre, yaş – eksüdatif – tip veya kuru – atrofik – tip olarak ikiye ayrılır, bu evrede görme kaybı vardır.

    - Advertisement -

    Hastaların yaklaşık %80’inde halka arasında kuru tip olarak bilinen atrofik tip bulunsa da, görme kaybından %80-90 oranında eksüdatif tip yani yaş tip  sorumludur. Atrofik tipte görme kaybı yıllar içerisinde gelişir. Atrofik tipte, bulguların başlangıcından yaklaşık 10 yıl sonra görme %0,1 seviyesine iner. Eksüdatif tipte ise görme kaybı daha ani olur. Görme kaybı ortalama olarak 75 yaşında ortaya çıkmaktadır. Elli yaşından sonra görülme sıklığında doğrusal bir artış olur. Geç tip Sarı nokta hastalığı (görme hasarı var), 50 yaşının üzerindekilerin %2’sinde, 65 yaşın üzerindekilerin %0,7–1,4’ünde ve 85 yaşından sonra %11–19 oranında görülür.

    SARI NOKTA  HASTALIĞI NASIL ANLAŞILIR?

    • Keskin görmede bozukluk, bulanık-puslu görme…
    • Görüntülerin ortası bulanık, ancak kenarları normal görünür.
    • Elektrik direkleri, kapı-pencere kenarları, yazıların satırları gibi düz çizgilerin dalgalı görünmesi.
    • Görme alanın ortasında karanlık ya da boş bir alanın belirmesi.

    Hasta başlangıçta okuma güçlüğü, kırık, çarpık, dalgalı görme, renkli görmede bozukluk gibi şikayetlerle hekime müracaat eder. İleri safhalarda ise baktığı yeri göremediğini ancak baktığı yerin etrafını görebildiğini ifade eder.

    SARI NOKTA TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?

    Tedavi edilmezse ileri seviyede görme kayıpları meydana gelir. Önde gelen körlük sebeplerindendir. Ancak görmeyi artıracak bir tedavi yoktur. Azalmış olan görmeyi o seviyede muhafaza etmeye yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

    sarı nokta hastalığı

    RİSK FAKTÖRLERİ

    Hastalığı arttıran risk faktörleri incelendiğinde tartışılmayan ve etkinliği kesin olan en önemli risk faktörü yaştır. Hastalık yaş ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Yaş faktörüne ilave olarak risk faktörleri sıralandığında özellikle güneş ışığının fototoksik etkisi nedeniyle güneş ışınına fazla maruz kalan mesleklerde çalışanlarda ve kadınlarda daha sık görülür. Ayrıca kişide hipertansiyon bulunması, kan yağlarının yüksek olması ve ailevi hikayesinin olması önemli faktörlerdir.

    AÇIK RENKLİ GÖZLER

    Öte yandan göz ve göze ait bazı faktörler de bu hastalığa ait riskler taşımaktadır. Özellikle açık renkli gözler, hipermetroplar ve katarakt ameliyatlı şahıslar öncelikli risk grubuna girerler. Ağır sigara içiciler önemli bir risk gurubu oluştururlar. Sigara, serum antioksidan seviyesini düşürür ve kan akımını bozar.Yine bu mekanizma ile vitamin A – C den zengin beslenme alışkanlığı olan ve çeşitli nedenlerle antioksidan (çinko, magnezyum, selenyum) kullanan şahıslarda sarı nokta hastalığı riski azalır. Güneşe maruziyet ise hastalığın riskini artırmaktadır.

    GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?

    Hastalığın görülme sıklığı yaşın ilerlemesi ile birlikte artmaktadır. 70-74 yaşları arasında görülme sıklığı yüzde 25 iken 90 yaşın üzerinde yüzde 100’e yakın oranda görülür. Hastalık, 65 yaş üzeri şahısların yüzde 2’sine yakın bir bölümünde görmeyi yüzde 10 ve daha altına indiren önemli bir faktördür.

    SARI NOKTA TEDAVİSİ

    Kuru tip: Herhangi bir tedavi yöntemi yoktur. Çeşitli vitamin ve element takviyelerinin ve bazı antioksidan özelliğe sahip olan ilaçların hastalığın gidişini yavaşlatabildiği söylenmektedir. Beslenme ve çevresel koşullarda geliştirmeler önerilir.
    Yaş tip: Anormal olarak gelişme gösteren ve makulaya yarar yerine zarar veren damarların çok erken dönemde lazerle yakılarak geriletilmesi mümkündür.

    Son yıllarda, tam sarı nokta altında gelişen yeni damarların geriletilmesi için bazı yeni tedavi yöntemleri geliştirilmektedir. Örneğin, fotodinamik tedavide vücuda, damardan ışığa duyarlı ilaçlar verilir. Bu ilaçlar lazer ışığını normal insan dokularından daha kolay emer, retina altındaki patolojik damarlar bu fotosensitif ilaçları çevre dokulardan daha yüksek oranda içermektedir buna bağlı olarak, uygulanan lazer ışığı seçici olarak bu patolojik dokuyu etkiler. Bu tedaviye “fotodinamik lazer tedavisi” adı verilir.

    Bu hastalıkta damarların oluşumunda yer alan bazı biyolojik aktif maddelere karşı geliştirilen ilaçlar da son yıllarda bu tedavide ilk sırayı almaktadır. Göz içine iğne tedavisinde bir çeşit protein (anti-VEGF antikoru) kullanılır. 75 – 85 yaş arası her üç kişiden birinde görülen sarı nokta hastalığının yaş tipinin tedavisinde göz içine iğneli enjekte yöntemi ile uygulanan, anti-VEGF ilaçları FDA tarafından onaylıdır. Tedavi süresince kullanılan anti-VEGF ilacı, göz arkasındaki göz hücreleri tarafından hastalık durumunda salgılanan ve yeni damar oluşturan proteini engelleyerek görme kaybını önler. 4 – 6 hafta aralıklarla göz içine enjekte edilen ilaç, sarı noktadaki yeni damar gelişimini durdurmakta ve hastanın şikayetlerini büyük ölçüde azaltmaktadır. Enjeksiyon en az 3 kez uygulanır; ancak daha fazla uygulanan hastalar da vardır. Enjeksiyon aralıkları hastanın tedaviye verdiği cevaba göre 4 – 6 hafta arasında değişmektedir.

    Sarı nokta tedavi edilmez ise görme %95 oranında azalır ve sonunda ileri bir görme kaybı gelişir.

    SARI NOKTA HASTALIĞINI GECİKTİREN 13 BESİN

    BALIK

    Birçok balık, omega-3 yağ asitlerinin zengin kaynaklarıdır. Yağlı balıklar, bağırsaklarında ve vücut dokularında yağ bulunan balıklardır. Bu nedenle onları tüketmek daha yüksek seviyelerde omega-3 bakımından zengin balık yağı sunar. En yararlı omega-3 seviyelerini içeren balıklar tuna, somon, alabalık, orkinos, sardalye ve hamsidir.

    ISPANAK

    Ispanak, lutein ve zeaksantin kaynağı olan bir grup yeşil yapraklı sebzedir. Bir fincan ıspanak, görme yeteneğini iyileştirmede önemli olan yaklaşık 20.4 mg iki bileşene sahiptir. Ispanak pişirilme dışında suyu sıvı hale getirilip içecek olarak da tüketilebilir.

    MISIR

    Mısır, birçok şekilde tüketilebilen bir besindir. Lezzetli bir besin kaynağı olmasının yanında görme sistemine katkısı vardır.

    YUMURTA

    Yumurta mükemmel bir protein, omega 3, lutein ve E vitamini kaynağıdır. Doğada serbest gezen tavuklar, doğru miktarda lutein ve zeaksantin içerdiği bilinen en iyi yumurta kaynağıdır.

    NARENCİYE

    Görüşünüzü geri kazanmaya yardımcı olan başka bir yiyecek kategorisi, C vitamini bakımından zengin meyvelerdir. C vitamini açısından zengin gıdalar, portakal, limon greyfurt gibi tüm narenciye meyvelerini içerir.

    BROKOLİ

    Brokoli yüksek bir lif konsantrasyonuna sahiptir ve C vitamini açısından da zengindir. Lutein ve zeaksantinin yanı sıra, brokoli içinde bulunan diğer büyük besin beta karoten. Bu üç besin, görmeyi iyileştirmek için gereklidir. Çeşitli şekilde kolaylıkla hazırlanıp tüketilebilir.

    KİRAZ

    Önemli oranda karbonhidrat içermekle beraber çeşitli mineral ve vitamin ihtiva eder.

    PAPAYA

    Papaya, A vitaminine dönüştürülen karotenoidler ve beta-karoten gibi büyük antioksidanlarla doludur. Lutein ve zeaksantinin ek bir yararı, gözleri UV ışınlarının hasarından korumaya yardımcı olmalarıdır. Papaya bu besinlerin her ikisini de içerir.

    YABAN MERSİNİ

    Yabanmersini meyvesi tüketilebilir veya takviye olarak alınabilir. Yaban mersini birçok mineral ve vitaminin yanı sıra lutein ve zeaksantin içerir.

    KALE

    Kale, bir lahana türüdür. Son yıllarda bilinirliği oldukça artmıştır. Kanserle savaşan antioksidanlar ve vitaminler sağladığı bilinmektedir. Bu sebzeler mükemmel bir beta-karoten kaynağıdır ve hem lutein hem de zeaksantin içerir. Araştırmalar, bir fincan lahanada toplam 23.8 mg lutein ve zeaksantin olduğunu göstermektedir.

    BAKLAGİLLER

    Mercimek, börülce, yeşil bezelye ve yeşil fasulye, vücudumuzun besinleri ve vitaminleri emmesine yardımcı olan harika bir çinko kaynağıdır. Baklagiller ayrıca büyük bir protein kaynağıdır.

    KURUYEMİŞ

    Kaju fıstığı, ceviz ve badem gibi tüm fındıklar, büyük omega-3 yağ asitleri ve vitamin kaynaklarıdır. Ayrıca gözün hücrelerini ve dokusunu koruyan lutein, zeaksantin ve E vitamini içerirler.

    ET

    Kırmızı et çinko bakımından zengindir. Gözün kendisi, özellikle retina ve retinayı çevreleyen vasküler dokuda yüksek düzeyde çinko içerir. Çinko, maküla dejenerasyonu ve yaşa bağlı görme kaybını geciktirmeye yardımcı olabilir.

    Taze ve besleyici gıdalar tüketmek daha sağlıklı bir yaşam tarzı için en iyi yoldur, ancak taze sebze ve meyvelere her zaman yeterli erişim olmadığı durumlarda takviye olarak vitamin ve mineral tüketilebilir.



    CEVAP VER

    Lütfen yorumunuzu giriniz!
    Lütfen isminizi buraya giriniz