Stres cildimizi nasıl etkiler? Bu makalede madde madde stresin ciltteki etkileri neler sorusuna yanıt aradık.
Evdesiniz, moraliniz bozuk, aynaya baktığınızda cildinizde veya saçlarınızda sorun fark edip moraliniz daha da bozuluyor. Bir nevi kısır döngüye girmiş oluyorsunuz. Oysa şu dönemde yaşanılan cilt problemlerinin büyük çoğunluğunun kaynağı stres! Gelin önce kortizol hormonunun tırnaklarınıza, saçlarınıza ve cildinize tüm etkilerini öğrenin.
Hazırlayan: Deran Çetinsaraç
Stresli olduğunuzda sivilce ataklarınızın olduğunu fark ettiniz mi? Veya rosacea’nız (gül hastalığı) alevlendi mi? Mevcut kronik cilt hastalıklarınızda artış oldu mu? Strese girince siz de tırnaklarınızı yiyor musunuz? Saç problemlerinizin stresten kaynaklanabileceği aklınıza geldi mi? Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Serpil Pırmıt, öncelikle stresin cildimizdeki etkilerini anlatmaya başlamadan, bu soruları yöneltiyor ve anlatıyor:
STRES VÜCUDU NASIL ETKİLİYOR?
“Derimiz dış dünyayla olan bağlantımızda bir sınır oluşturan, vücudumuzun en büyük organı. Aynı zamanda duygu, heyecan ve tepkilerimizin ifade organı olduğundan diğer insanlarla olan iletişimimizin de temeli. Stres ise bizi canlı ve aktif tutan gerekli bir durum. Psikolojik stres pek çok nedenle ortaya çıkıyor ve beyinde reaksiyona yol açıyor. Sonrasında da endokrin, immün ve sinir sisteminin etkilendiği bir yanıt oluşuyor. Bu aslında hayatta kalmak için geliştirilmiş bir mekanizma. Ancak yoğun ve uzun süreli stres durumlarında stresin vücuda negatif etkileri olabiliyor.”
Stresin sebebi fiziksel (sıcaklık, soğuk, travma, radyasyon gibi) veya duygusal kaynaklı olabiliyor. Stres tüm vücudunuzu etkileyebilir; cildinizi, saçınızı, tırnaklarınızı… Dr. Pırmıt, “Stres, hayatın bir parçası olduğundan önemli olan onu nasıl ele aldığınızdır” diye belirtiyor. Stres, cildinizi daha hassas ve reaktif hale getirecek kimyasal bir cevap oluşturuyor. Aynı zamanda cilt problemlerinin çözümünü daha da zorlaştırıyor diyen Dr. Pırmıt şöyle devam ediyor: “Günlük hayatlarımız içinde hepimiz stresli durumlarla karşılaşabiliyoruz ve bu durum kısa veya uzun süreli bir zaman dilimine dağılmış olabiliyor. Bu stres işiniz, aileniz, finansal konular veya yaşadığınız şehirden de kaynaklanabiliyor. Ve hatta sosyal medya baskısı da stres sebebi olabiliyor. Bazen de somut sebep bulamadan bir mücadele içinde olduğunuzu hissedebilirsiniz.
KORONAVİRÜS PANDEMİSİ VE STRES
2020 yılının başı itibarıyla hayatlarımızı karantina altına alan Koronavirüs pandemisi, bugünlerde hepimiz için stres yaratan bir diğer neden oldu. Yaşadığınız stres, kaygı hali beyinde gelişiyor fakat fiziksel etkilerini tüm vücudunuzda görürsünüz ve bu sadece çatılan kaşlar veya gerilen omuzlar değil. Stres, hem beyin hem de vücut kimyasında değişikliklere yol açtığından, cildiniz üzerinde de belirgin etkilere sahip oluyor. Cildinizde beyinle irtibat halinde olan çok sayıda sinir ucu bulunuyor. Bu nedenle korkunca ciltte kabarıklıklar, heyecanlanınca terleme ve utanınca yanaklarınızda sıcaklık hissi ve kızarma hissedersiniz. Stresin cilt üzerine olan etkilerini anlamak için biraz endokrin sistemi de anlamanız gerekiyor. Endokrin sistem, vücut içinde hormon salgılayan bezlerden oluşuyor. Her şey düzenli olduğunda vücut iyi yağlanmış bir makine gibi çalışıyor. Stres altındayken bu bezlerin çalışmasında meydana gelen değişiklikler ile vücutta istenmeyen etkiler meydana gelebiliyor.”
Stres altındaki vücutta, adrenal bezlerden korizol (stres) hormonu salgılanması artıyor. Kortizol, vücutta pek çok zarara neden olabiliyor. Farklı genetik yapısı nedeniyle herkesin cildinde stresin belirtisi farklı olabiliyor. Ayıca stresin akut veya kronik olması da cilt üzerine olan etkilerini değiştiriyor. Özellikle kronik stres varlığı, cilt üzerinde daha fazla etkiye sahip.
STRES CİLDİMİZİ NASIL ETKİLİYOR? MADDE MADDE STRESİN ETKİLERİ
Stresin cilt üzerindeki bazı etkileri şöyle:
- Cildi daha hızlı yaşlandırabiliyor
- Stres cildinizi kurutabilir
- Stres ciltin yağlanmasını artırabiliyor
- Stres saçlarınızda dökülme yapabiliyor
- Stres tırnaklara zarar verebiliyor
- Stres mevcut cilt hastalıklarını alevlendirebiliyor
1- Stres cildinizi daha hızlı yaşlandırabiliyor!
Kronik stres kendini yüzünüzde gösterebilir. Bu nedenle olduğunuzdan daha yaşlı görünebilirsiniz. Artan kortizol hormonuna bağlı olarak ciltte kolajen ve hyalüronik asit sentezinin azalması sonucu ciltte kuruluk, ince kırışıklıklar, çizgiler ve cansız bir görünüm oluşabiliyor. Stres, serbest radikallerin oluşumunu da çoğaltarak, cildin yaşlanma hızını arttırabiliyor. Stres altındayken; sağlıklı alışkanlıkların terk edilmesi, daha uzun çalışma saatleri, uyku düzeninde bozulma, sağlıklı gıda tüketiminde azalma, kafein ve alkol tüketiminde artış meydana gelmesi de yüzde yorgun görünüm, göz altı morluğunda artış veya gözlerde şişlik oluşumuna yol açabiliyor. Cilt eski parlaklığını kaybederek daha soluk ve donuk bir görünüm alabiliyor. Bunun bir diğer nedeni de cilt bakım ürünlerinin kullanımının azalması veya bırakılması. Ancak günlük bakım rutinleri kişinin kendisine bakması ve kendini rahatlatması için iyi bir yol.
Evde cilt bakımı nasıl yapılır?
2- Stres cildinizi kurutabiliyor!
Vücudunuz stres altındayken “savaş ya da kaç” moduna giriyor. Bunun sonucunda da vücutta kortizol ve adrenalin hormonlarında artış oluyor. Adrenalinin artmasıyla ter bezleri uyarılıyor ve daha fazla terleme meydana geliyor. Hızlıca, çok fazla su kaybı olması vücudun dehidre kalmasına yol açıyor. Eğer su tüketimi de yeterli değilse ciltte kuruluk meydana geliyor. Kortizol hormonunun etkisiyle ciltte üretilen hyalüronik asit sentezi azalıyor. Hyalüronik asit cildinize nemini veren, dolayısıyla daha parlak ve gergin görünmesine yardımcı olan madde. Bu nedenle üretiminin azalması, cilt kuruluğunun artmasına yol açıyor. Aynı zamanda stresli günlerde nemlendirici kullanmayı ihmal etmek de cilt kuruluğunu arttırarak, görünümünü etkiliyor. Kuru cilt daha hassas olduğundan ve cilt bariyerinde bozulma oluştuğundan, pul pul dökülmeler ve egzama oluşumu da daha sık görülüyor. Bu nedenle cilt bariyerini kuvvetlendirmek ve irritasyonu en aza indirmek için doğru ve yeterli nemlendirici kullanılması önemli. Ayrıca su kaybına bağlı olarak cildin kendini tamir sürecinde yavaşlama, dolayısıyla yaraların iyileşmesinde gecikme de görülebiliyor.
3- Stres cildin yağlanmasını arttırıyor!
Stres altındayken vücuttan salınan kortizol hormonunun etkisiyle yağ bezlerinden daha fazla yağ sentezi yapılıyor. Bu da cildin daha fazla yağlanmasına, ciltteki porların tıkanmasına ve akne ataklarına neden olabiliyor. Özellikle yağlı cilt yapısına sahip kişilerde bu eğilim daha fazla oluyor.
4- Stres saçlarınızda dökülme yapabiliyor!
Stres, saçlı deri ve saçta değişik bulgulara neden olabiliyor. Bazı kişiler saçlarında yağlanmadan, diğerleri de kuruluktan şikayetçi edebiliyor. Stres durumlarında saç dökülmesi gelişebiliyor. Kişiler saçlarında hem incelme hem de yoğun dökülme yaşayabiliyor. Bu dökülme, stres durumundan aylar sonra ortaya çıkabiliyor. Burada, stresin neden olduğu enflamatuvar belirteçlerin artmasına bağlı olarak saç tellerinde erken dönemde dinlenme fazına geçiş söz konusu. Bu tip dökülmeler, genellikle geçici oluyor. Ayrıca yine enflamatuvar yanıta bağlı olarak alopesi (saçkıran) hastalığı da gelişebiliyor. Burada saçlarda para şeklinde açılmalar meydana geliyor. Bazen de kişi strese girdiğinde saç çekme alışkanlığı geliştirebiliyor. Ki bu da yine saçlarda kopmalara ve dökülmeye neden oluyor.
5- Stres tırnaklara zarar verebiliyor!
Stres altındayken tırnakların uzamasında yavaşlama, çizgilenmeler, kırılmalar ve tırnak yüzeyinde soyulmalar meydana gelebiliyor.
6- Stres, mevcut cilt hastalıklarınızı alevlendirebiliyor!
Stres altında salgılanan kortizol ve adrenalin hormonlarının etkisiyle vücutta ortaya çıkan enflamasyon yanıtına bağlı olarak psoriasis (sedef hastalığı), egzama, rosacea (gül hastalığı), vitiligo, ürtiker gibi pek çok cilt hastalığı alevlenebiliyor. Yapılan çalışmalar, dermatoloji hastalarının yüzde 30’unda altta yatan psikolojik bir problem olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda kişinin cildinin kötü durumda olması ve cilt hastalıklarının alevlenmesi, mevcut stresi daha da arttırabiliyor.
• Psoriasis ile stres arasında kısır döngü söz konusu. Stres psoriasisi tetiklerken, vücutta ortaya çıkan döküntü durumu kişinin psikolojisini daha da bozabiliyor. Hastalıkta vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkan, üzeri kalın kabuklu, kızarık yaralar oluşuyor. Yapılan çalışmalara göre, hastalığın alevlenme dönemlerinde hastaların yüzde 66’sında stres faktörü bulunuyor. Stres aynı zamanda hastaların tedaviye yanıtının daha kötü olmasına da neden olabileceğinden, bu açıdan mutlaka değerlendirilmesi gerekiyor.
• Rosacea stresle alevlenen ve sık görülen bir diğer cilt hastalığı. Yüzün orta hattında flushing atakları, sürekli kızarıklık hali, küçük kabarıklıklar ve sivilcelenmeler oluyor.
• Ürtiker veya daha yaygın olarak bilinen adıyla kurdeşen, vücutta histamin denilen enflamatuar belirtecin artmasıyla ortaya çıkıyor. Çoğu zaman hastalığı neyin tetiklediğini bulmak mümkün olmuyor. Geçirilmiş enfeksiyonlar, yeni başlanan ilaçlar, yiyeceklere intolerans veya stres tetikleyici olabiliyor.
• Yine alopesi (saçkıran) ve vitiligo gibi deri hastalıklarında otoimmün reaksiyon nedeniyle stres tetiklenebiliyor.
• Stres vücuttaki genel kaşıntılarda bazen ana neden olabiliyor veya kuruluğa neden olarak kaşıntı hissini arttırabiliyor. Burada otonom sinir sistemindeki değişiklikler oluşuyor. Stres beyinde kaşıntı algısını yöneten bölgelerde etki ederek kaşıntıyı tetikleyebiliyor veya mevcut kaşıntı problemini kötüleştirebiliyor.
• Stres altındaki cildin tedavisinin ortaya çıkan cilt bulgularına ve hastalıklarına göre planlanması, gerekliyse bir dermatoloji uzmanına başvurulmalı.
STRESLİ ZAMANLARDA CİLDİMİZE NASIL BAKMALIYIZ?
Cildinizin yapısında bir değişiklik fark ettiğinizde stres altında olup olmadığınızı kontrol etmenizde fayda var. “Burada belki de en önemli nokta, stres yaşadığınızın farkında olmak ve bu stresi rahatlatacak yöntemler aramak” diyor Dr. Serpil Pırmıt ve stresin ciltte meydana getirdiği cilt hasarlarının çoğunun iyi bir günlük cilt bakımı rutiniyle giderilebilecek olduğunu belirtiyor.
• En iyisi cilt bakım rutinini basit bir şekilde devam ettirmek. Yumuşak temizleyiciler ile ciltteki aşırı yağı azaltmak, cilt yapısına uygun bir nemlendiriciyi hem yüz hem vücut için kullanmak ve cildin nemli kalmasını sağlamak. Özellikle hassas veya egzamalı ciltlerde nemlendirme ihmal edilmemeli. Cildi güneş ışınlarından korumak için yüksek koruma faktörlü güneş koruyucular da kullanılmalı.
• Akneye eğilimli yağlı cilt yapısına sahip kişiler cilt doktorlarına başvurarak cildin yağ sentezini azaltan, dolayısıyla porların temiz kalmasını sağlayan kremler kullanabilir ve akne alevlenmelerinin önüne geçilebilir.
• Stresi yönetmek çok yönlü bir çaba gerektiriyor. Kaliteli uyku düzeni, haftada iki-üç gün egzersiz yapmak, açık hava yürüyüşleri, kitap okumak, arkadaşlarla sohbet, meditasyon ve yoga gibi kişinin kendisine iyi gelen bir yöntemle stresini azaltmaya çalışması faydalı.
