Güvenli davranış
Dr. Özlen Doğan, güvenli davranış sergileyenlerin özsaygı ve özgüven dengesini kuranlar olduğunu belirterek bu kavramları şöyle açıklıyor: “Özgüven, kişinin kendine güveni, özsaygı ise kendine saygısı gibi düşünülüyor. Biz bu kavramları farklı yorumluyoruz. Özgüven kişinin kendisini nasıl gördüğü, özsaygı ise diğerlerinin onu nasıl gördüğüne dair düşüncesi oluyor. Kişiler genellikle ya özsaygıyı çok benimsiyor ve ‘Beni beğenecekler mi, başarılı bulacaklar mı?’ sorularını önemsiyor. Ya da tam tersi ‘Ben kendimi çok iyi görüyorum, mükemmelim’ diyorlar. Bunların arasındaki dengeyi kuranlar ise güvenli davranış sergilemiş oluyor.”
İş hayatında yapılan en büyük hatalardan biri de kendi değer algımızı başkalarının üzerinden değer biçerek algılamak. Oysa biri bizi beğenmezse beğenilmeyeceğimiz anlamına gelmiyor. Başarılı bulunmazsak bu başarısız olduğumuz anlamına gelmiyor. İşte bu özgüven ve özsaygının terazide eşit olmamasından kaynaklanıyor.
Kaçan mısınız savaşan mı?
Konfor ortamındayken olağanüstü bir durumla karşılaştığımızda iki davranış seçeneğimiz var; ya kaçacağız ya savaşacağız. Dr. Doğan da stresi “Konfor ortamındayken olağanüstü bir durumla karşılaştığınızdaki davranış tepkiniz strestir” diyerek açıklıyor. Bazı durumlarda kaçmayı bazılarında ise savaşmayı tercih ediyoruz. Erkekler genelde savaştıklarını söyleseler de onlar kendilerini ifade etmekten, duygularını açıklamaktan kaçıyor. Erkekler kaçma eylemine ‘depresyondayım’ gibi bir kılıf uyduruyor. Bir kadın başaramadığı için kaçarken erkek ise genelde yapmak istemediği için kaçıyor. Kadının kaçma eyleminde bahanesi “Yapamıyorum, baş edemiyorum, ilişkime devam edemeyeceğim” oluyor. Savaşmayı seçtiği zaman ise gözü kara şekilde dik duruyor ve bedeli neyse ödüyor.
Stres nasıl ortaya çıkıyor?
Stres önce zihinde olumsuz düşüncelerle başlıyor, ardından zihin duyguları tetikliyor ve kendimizi çok hassas, kırılgan, incinmiş hissediyoruz. Sonra bu hisler davranışlarımıza yansıyor ve ne söylense ağlayacak hale geliyoruz. Stresin etkileri uzun vadede ise fiziksele dönüyor; saç dökülmesi, ciltte kabartılar, yüksek tansiyon ve hatta çok daha ciddi hastalıklar ortaya çıkıyor. Stresin ortaya çıkışında bireysel faktörlerin yanı sıra örgütsel ve çevresel faktörler de rol oynuyor. Bireysel faktörler; kendi üzüntülerimizden ve çocukluğumuzdan gelen korku ve kaygıları içeren içsel faktörler ile dışarıdan sürekli gelen kötü arkadaş, kötü patron gibi dışsal faktörlerden oluşuyor. Örgütsel faktörlerde zaman baskısı, çalışma koşulları ve ortamı, kuruma, sosyal şartlara ve maaşa duyulan güven yer alıyor. Hava sıcaklığı, kişinin çektiği fiziksel ağrı gibi durumlar da çevresel faktörlere giriyor.
