Sabahları uyandığımızda ya da gece yattığımızda yaşadığımız dayanılmaz topuk ağrısı hepimize zor anlar yaşatmıştır. Peki, topuk ağrısı neden olur? Topuk dikeni topuk ağrısına neden olur mu? Plantar fasiit topuk ağrısı yapar mı? Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu konu hakkında bilgiler verdi.
Ayak bileği, vücudunuzdaki en ilginç, en fazla ağırlık taşıyan eklemidir. Kemik, kıkırdak, sinovyal sıvı ve bağlardan oluşan karmaşık bir yapısı vardır. Eklem içinde bulunan sağlıklı sinovyal sıvı ve kıkırdak bir yastık ve kayma yüzeyi görevi görür. Artrit gibi enflamatuar durumlar, yaşlanma ve osteoartroz gibi dejeneratif durumlar, kıkırdak yüzeyini bozar ve sinovyal sıvının kalitesini değiştirebilir.
TOPUK AĞRISI NEDEN OLUR?
Topuk ağrısına neden olan durumlar genellikle iki ana kategoriye ayrılır: topuğun altındaki ağrı ve topuğun arkasındaki ağrı.
TOPUK ALTINDA AĞRI
Topuğun altında ağrı varsa, ayağının altındaki dokuları zedeleyen durumlar vardır.
PLANTAR FASİİT
Topuk ağrısının en yaygın nedenlerinden biri plantar fasiittir. Bu, topuk kemiğini ayak parmaklarına bağlayan doku bandının yangılanmasından kaynaklanır. Plantar fasiit nedeniyle ağrı, topukta veya ayak tabanı kemerinde hissedilir ve genellikle sabahları daha kötüdür. Yataktan kalkıldığında ilk adım genellikle en ağrılı adımdır. Plantar fasiitin yaygın nedenleri arasında aşırı fiziksel aktivite bulunur; beton veya sert yüzeylerde uzun süre ayakta kalmak; düz tabanlık gibi hatalı ayak mekaniği; sert ve kısa baldır kasları; aşırı kilo; ve uygun olmayan ayakkabılar. Uzun mesafe koşucularında yaygın olarak görülen bir durumdur, ancak genel popülasyonda da oldukça yaygındır.
TOPUK DİKENİ
Plantar fasiit uzun süre devam ettiğinde, fasiyanın topuk kemiğine yapıştığı yerde bir topuk dikeni (kalsiyum birikimi) oluşabilir. Topuk dikeni olması ağrıya sebep olmayabilir ve ameliyat gereksizdir.
TAŞ ÇÜRÜKLERİ
Kaya veya taş gibi sert bir nesneye bastığınız zaman, topuğunuzun altındaki yağ yastığını çürütebilirsiniz. Renk değişikliği görünebilir veya görünmeyebilir. Ağrı istirahatle yavaş yavaş kaybolur.
TOPUKTA AĞRI
Topuğun arkasında ağrı varsa, bunun nedeni Aşil tendonunun topuk kemiği ile birleştiği bölgenin iltihaplanması olabilir. Bu durum, topuğu çok fazla sürten, sıkıştıran ayakkabılar nedeniyle olabilir. Bu ağrı tipik olarak zamanla yavaş yavaş gelişir ve bu süreçte cilt kalınlaşır, kırmızılaşır ve şişer (Haglund hastalığı).
RETROKALKANEAL BURSİT
Bursa, içi sıvı dolu olan veya olmayan keseciklerdir. Kaslar / tendonlar kemiklerin üzerinden geçtiğinde yağlayıcı ve temas yüzeyini yumuşatıcı
olarak görev görürler. Bursalar, ayak bileği dahil olmak üzere vücudun büyük eklemlerinin etrafında bulunur.
Ayak bileğinin arkasında, topuk tarafından bulunan bursa retrokalkaneal bursa olarak adlandırılır. Ayak bileğinin tekrarlanan / aşırı kullanımı bursa’nın iltihaplanmasına neden olarak retrokalkaneal bursit adı verilen bu duruma yol açabilir.
Retrokalkaneal bursitin en yaygın semptomları şunlardır;
- Topukta ağrı, özellikle yürüme, koşma veya topuğa dokunma ile
- Parmak uçları üzerinde dururken artan ağrı
- Topuğun arkasında kırmızı, sıcak cilt
AŞİL TENDONU HASTALIKLARI
Aşil tendonu baldır kasını topuğa bağlar. Bu tendon yürümek, koşmak ve atlamak için kullanılır. Aşil tendiniti, bu tendonun ayağın aşırı kullanımı nedeniyle iltihaplandığı bir durumdur. Bu durum 35 yaşın altındaki insanlarda yaygındır ve sıklıkla koşucular ve diğer sporcularda görülür.
Semptomlar topukta ve yürürken veya koşarken tendon boyunca ağrıyı içerir. Tendona dokunmak ve/veya ayak bileğinin hareket etmesi ağrı verici olabilir. Topuk arkası şişebilir ve ayak parmakları ucunda dururken ağrı yaşayabilirsiniz.
Aşil tendiniti aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir;
- Fiziksel aktivitede ani artış
- Sert yüzeylerde çalışma
- Aşırı çalışma
- Aşırı atlama (örneğin basketbol oynarken)
- Uygun olmayan ayakkabılar giymek
AYAK BİLEĞİ BURKULMALARI
Ayak bileği burkulması, bacağın kemiklerini saran ve ayağa bağlayan bağların yaralanmalarıdır. Yaralanma tipik olarak ayak bileğinizi yanlışlıkla garip bir şekilde yere bastığınızda ortaya çıkar. Bu, ayak bileği kemiklerinizi ve eklemlerinizi bir arada tutan bağları gerebilir veya yırtabilir.
ROMATOİD ARTRİT (RA)
RA, vücudun bağışıklık sistemi, eklemleri kuşatan ince zar olan sinovyuma saldırdığında ortaya çıkan eklemlerin kronik bir hastalığıdır. Sonuç eklem hasarı, ağrı, şişme, iltihaplanma, fonksiyon kaybı ve sakatlık olabilir. Romatoid artrit hastalarının yaklaşık % 90 ında, ayak eklemleri ve ayak bilekleri etkilenir. Tedavisi zor, akut alevlenmelerle seyreden kronik bir hastalıktır.
GUT
Gut, kan dolaşımında dolaşan bir vücut atık ürünü olan aşırı ürik asitin, eklemler de dahil olmak üzere vücudun dokularında iğne şeklinde monosodyum ürat kristalleri olarak biriktiğinde ortaya çıkan bir artrit şeklidir. Birçok insan için, gutun ilk belirtisi ayak başparmağında ağrı ve şişliktir. Sonraki ataklar, ayak bilekleri de dahil olmak üzere diğer eklemlerde olabilir. Hastalık ilerledikçe ve yıllar geçtikçe, tofüs adı verilen ürik asit topakları, ayak bileklerinin etrafındaki derinin altında da oluşabilir.
