Sağlıklı bir vücut için gerekli maddelerin başında vitamin ve mineraller geliyor. Bu ikili başta beslenmeyle, yetersiz kalması halinde ise takviye şeklinde vücuda alınabiliyor. Ancak birçok kişi kulaktan dolma bilgilerle vitamin-mineral takviyesi kullanabiliyor. Oysa doğru ve gerekli miktarda takviyenin, yapılan taramalarla saptanıp doktor önerisiyle kullanılması önem taşıyor. Öte yandan bazı durumlarda sadece beslenme de kişinin günlük ihtiyacını karşılamaya yetebiliyor. Tüm bu konularda bilgilerinizi ölçmeye ne dersiniz? Bakalım çok iyi bildiğimizi düşündüğümüz vitamin ve mineral dünyasını, gerçekten de doğru tanıyor muyuz?
1- C vitamini, soğuk algınlığını önleyebilir.
a. Doğru
b. Yanlış
2- Hangi besinler yaş aldıkça göz sağlığını koruyabilir?
a. Meyve ve sebzelerdeki zeaksantin ve lutein
b. Çinko
c. C ve E vitaminleri
d. Yukarıdakilerin hepsi
3- B12 vitamini size daha fazla enerji verir.
a. Doğru
b. Yanlış
4- Hangi vitaminler ve mineraller kemikleri güçlü tutmaya yardımcı olur?
a. Kalsiyum ve D vitamini
b. K vitamini
c. Magnezyum ve potasyum
d. Yukarıdakilerin hepsi
5- Vitamin ile mineral arasındaki fark nedir?
a. Vücudumuz vitamin yapar ancak mineral yapmaz.
b. Vitaminler, bitkilerden veya hayvanlardan gelir; mineraller ise doğadan…
c. Vitaminler, enerji sağlar; mineraller de yeni hücrelerin yapılmasına yardımcı olur.
6- İdrarınızın rengi, yeterli miktarda vitamin alıp almadığınızı gösterebilir.
a. Doğru
b. Yanlış
7 – Aşağıdaki durumlarda doktorunuz bir vitamin veya mineral takviyesi önerebilir:
a. Hamilesiniz veya emziriyorsunuz
b. Vegansınız ve hayvansal ürünler tüketmiyorsunuz
c. Bazı ilaçlar kullanıyorsunuz
d. Yukarıdakilerin hepsi
8- Ne miktarda tüketseniz de vitaminler ve mineraller güvenlidir.
a. Doğru
b. Yanlış
9- Aşağıdaki yiyeceklerin hangisi güçlü bir C vitamini kaynağıdır?
a. Tatlı kırmızı biber
b. Karides
c. Karaciğer
d. Yukarıdakilerin hepsi
10- Vejetaryen veya vegan kişilerin hangi vitamini alması zor olabilir?
a. C vitamini
b. B12 vitamini
c. E vitamini
d. Potasyum
11- Çalışmalar, antioksidan takviyelerinin kanseri önlediğini kanıtladı.
a. Doğru
b. Yanlış
12- Kimler daha fazla demire ihtiyaç duyar?
a. Erkekler
b. Menopoz öncesi kadınlar
c. Menopoz sonrası kadınlar
d. Yukarıdakilerin hepsi
13- Çoğu uzman, bir multivitaminin yeterli besin aldığınızdan emin olmanın en doğru yolu olduğu konusunda hemfikir.
a. Doğru
b. Yanlış
14- Tiamin, riboflavin, niasin, piridoksin ve kobalamin hangi vitamin grubuna aittir?
a. A
b. B
c. C
d. E
15- D vitaminine bazen güneş ışığı vitamini de denir çünkü…
a. Cildin güneş hasarına karşı korunmasına yardımcı olur.
b. Cilt güneş ışığı aldığında D vitamini üretir.
c. D vitamini çoğunlukla portakal ve limon gibi tropikal meyvelerde bulunur.
16- Hangi mineral, kan basıncını kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir?
a. Potasyum
b. Magnezyum
c. Manganez
d. Yukarıdakilerin hepsi
YANITLAR
1- Yanlış
Araştırmacılar 10 yıldan fazla süredir elde edilen bulguları incelediğinde, C vitamininin mega dozlarının çoğu insanda soğuk algınlığını önlemediğini keşfetti. Bazı çalışmalar ise semptomları biraz daha hızlı atlatmaya yardımcı olabileceğini düşündürüyor.
2- Yukarıdakilerin hepsi
Araştırmalar, birçok farklı vitamin ve mineralin, 65 yaşın üzerindeki kişilerde görme kaybının önde gelen nedeni olan “makuler dejenerasyon” adlı göz hastalığı riskini azaltabileceğini gösteriyor. Eğer bu konuda yüksek riskiniz varsa doktorunuzun önerisiyle yaşam tarzı değişikliğine gidebilirsiniz. Ayrıca göz sağlığınızı korumak için sigara içmemenin önemli olduğunu da unutmayın!
3- Yanlış
Yeterince B12 vitamini almak büyük önem taşıyor. Çünkü vücutta az olması; anemi, hafıza kaybı, kafa karışıklığı ile kollarda ve bacaklarda karıncalanmaya yol açabiliyor. Ancak bu vitaminin kişiye daha iyi spor yaptırdığına ya da enerji yüklediğine dair çok fazla kanıt yok. Yine de siz beslenmenizde et, balık veya süt ürünlerine yer vermekten vazgeçmeyin.
4- Yukarıdakilerin hepsi
Çoğu insan kalsiyum ve D vitamininin sağlıklı kemikler için önemli olduğunu biliyor. Ancak yeni araştırmalar; magnezyum, potasyum ve K vitamini de dahil olmak üzere diğer besin maddelerinin de bu konuda insanlara yardımcı olduğunu gösteriyor.
5- Vitaminler, bitkilerden veya hayvanlardan gelir; mineraller ise doğadan…
Vücudunuzun büyüme, sindirim ve sinir fonksiyonu için vitaminlere ihtiyacı var. Mineraller ise hücreleri destekleyip, vücudunuzun farklı bölgelerinin işlerini yapmasına yardımcı oluyor. Vitaminler alfabenin harfleri ile bilinir: A, B, C, D, E ve K. Mineral örnekleri arasında kemik oluşturan, kan pıhtısı yapan kalsiyum ve kanınızın oksijen taşımasına yardımcı olan demir bulunuyor.
6- Yanlış
C ve B dahil olmak üzere bazı vitaminlerin ihtiyaçtan fazla alınması, idrarınızı parlak turuncu veya sarı-yeşil hale getiriyor. Bu yolla böbrekleriniz fazlalıktan kurtuluyor. Ancak çoğu vitamin ve mineralin önerilen miktarda alınması idrarı renklendirmiyor.
7- Yukarıdakilerin hepsi
Hamile ve emziren kadınların genellikle daha fazla besine ihtiyacı oluyor. Diğer insanlar ise belirli bir boşluğu doldurmak için vitamin-mineral takviyeleri alabiliyor. Veganlar gibi özel diyetlerde olanlar tüm yiyeceklerden yeterince alamayabiliyor. Bazı kişilerde ise vitamin ve minerallerle ilgili emilim sorunları olabiliyor. Bu grupta;
– İnflamatuvar bağırsak hastalığı gibi birtakım rahatsızlığı olanlar,
– Obezite cerrahi geçirmiş bazı kişiler,
– Nöbet veya mide ekşimesi için birtakım ilaçlar alanlar,
– Aspirini sık kullananlar yer alıyor.
Eğer siz de vitamin-mineral takviyesi almanız gerektiğini düşünüyorsanız, doktorunuza danışmadan hareket etmeyin.
8- Yanlış
Takviyeler, yeterli besin aldığınızdan emin olmak için iyi bir yol olabilir. Ancak çok fazla almanız halinde birçok vitamin ve mineral toksik etki yaratabiliyor. Örneğin; çok fazla A vitamini kişide bulantı, kusma ve karaciğer hasarına yol açabiliyor. Çok fazla D vitamini de halsizliğe, kalp ritmi sorunlarına ve karışıklığa neden olabiliyor. Vücutta A, D, E ve K vitaminleri ile demir fazla depolandığından ise organlarda ve dokularda birikebiliyor. Sonuçta böbreklere veya karaciğere zarar verebiliyor.
9- Tatlı kırmızı biber
Narenciye, bilinen en iyi C vitamini kaynağı olsa da diğer birçok meyve ve sebzede de bulunuyor. Birçok yetişkinin günlük 75-90 mg C vitaminine ihtiyacı oluyor. Yarım fincan tatlı kırmızı biber ise bir bardak portakal suyuyla aynı oranda C vitaminine sahip.
10- B12 vitamini
B grubu vitaminler; çoğunlukla et, yumurta ve süt ürünleri de dahil olmak üzere hayvansal kaynaklardan elde edilen gıdalarda bulunuyor. Bunların tüketilmemesi de yeterli miktarda B12 vitamini almaya engel olabiliyor. Dolayısıyla vegan ve vejetaryenlerin takviye kullanma konusunda doktoruna danışması gerekiyor.
11- Yanlış
Araştırmacılar, bazı antioksidanların hücreleri kansere dönüştürebilecek genetik hasarı önleyip önlemediğini araştırmaya devam ediyor. Ancak bu takviyeleri almanın hastalık riskini azaltacağına dair bir kanıt bulunmuyor. Kanser tedavisi gören kişilerin antioksidan takviyesi almadan önce doktoruna danışması büyük önem taşıyor. Bazı araştırmalar ise antioksidan takviyelerinin birtakım kanserlerle mücadele ilaçlarının işlevini engelleyebileceğini düşündürüyor.
12- Menopoz öncesi kadınlar
Doğurganlık evresinde olan kadınlar, her adet döneminde kayıp yaşadıkları için daha fazla demire ihtiyaç duyuyor. Uzmanlar, menopoz öncesi kadınların günde 18 mg demir alması gerektiğini söylüyor. Erkekler içinse günlük sadece 8 mg yeterli gelebiliyor. Hamile kadınların da günde 27 mg demir alması öneriliyor.
13- Yanlış
Son zamanlarda yapılan birçok araştırmaya göre, sağlıklı insanlar multivitaminlerden faydalanamıyor. Yıllardır her gün bir tane alan kişilerin, daha sağlıklı ya da daha uzun yaşadığı görülmüyor. Ancak bazı bilim adamları da birçok kişinin beslenme düzeninde eksik olan gıdaları yerine koymada yardımcı olabileceğine inanıyor. Fakat uzmanlar, vitamin ve mineral açısından en iyi kaynağın hap değil, gıda olduğunu kabul ediyor.
14- B
Bunların hepsi B vitaminlerinin farklı formları.
Vücutta yiyecekleri enerjiye dönüştürmek de dahil olmak üzere birçok önemli konuda yardımcı oluyorlar. Kepekli tahıllar, fasulye, fındık, et, yumurta ve balık, birçok farklı B vitamini formunun iyi kaynakları olarak sayılıyor. Öte yandan, B12 vitamini neredeyse tamamen hayvansal kaynaklardan elde ediliyor.
15- Cildiniz güneş ışığı aldığında
D vitamini üretir Koyu tenli kişilerin düşük D vitamini seviyelerine sahip olma ihtimali daha yüksek. Beraberinde yaşlı insanlarda da yeterli seviyede olmayabiliyor. Çünkü cilt, yaşlandıkça güneş ışığını D vitaminine dönüştürmede daha az etkili oluyor. Hassas ciltli olma veya kanser riski nedeniyle güneşten uzak durursanız, ekstra D vitaminine ihtiyacınız olabiliyor. Bu konuda doktorunuzla görüşmeniz gerekiyor. Çünkü basit bir kan testi, D vitaminine ihtiyacınız olup olmadığını gösterebiliyor.
16- Potasyum
Bu mineral, kalbin düzenli olarak atmasına yardımcı oluyor. Bir çalışmaya göre, potasyum almak sistolik kan basıncını (en yüksek sayı) düşürüyor. Kan basıncını düşürmek ise inme, kalp hastalığı, kalp yetmezliği ve böbrek hastalığı riskini azaltıyor. Gençlerin ve yetişkinlerin günde 4.700 mg potasyum alması öneriliyor. Birçok gıdada bu besin maddesi bulunuyor. Dolayısıyla potasyum eksikliğine nadiren rastlanıyor. Potasyum açısından zengin gıdalar arasında birçok meyve, sebze, süt, et ve kepekli tahıllar yer alıyor. Bu minerale ek olarak, magnezyum gibi kan basıncını düşürmek için faydaları olan diğer takviyeler de var. Ancak bu konuda yapılmış çok fazla çalışma bulunmuyor.
Hazırlayan: Ayşegül Uyanık Örnekal
