Modern yaşamın etkileri
Hareketsiz yaşam, fast food ve işlenmiş-katkılı gıdaların daha çok tüketilmesi, bazı ilaç-vitamin ve bitkisel ürünlerin sağlıklı yaşam idealiyle uygunsuz kullanımı, birçok diğer sorunun yanı sıra karaciğer hastalıkları sıklığını da artırıyor. Doç. Dr. İbrişim, özellikle yağlı karaciğer hastalığı ve toksik nedenlerin günümüzün önemli sorunu olduğunun altını çiziyor. Daha fazla sayıda insan daha erken yaşlarda bu nedenle doktora başvuruyor.
Tanı yöntemleri
Hastanın doktor tarafından muayenesinde karaciğer hastalığı düşündüren bulguların tespiti, kan testleri, karın görüntülemeleri (ultrason/tomografi/MR) ve gereğinde endoskopik incelemeler kullanılıyor.
Karaciğer yağlanmasına dikkat
Karaciğer hücrelerinde aşırı yağ birikmesi anlamına gelen karaciğer yağlanması toplumun en az yüzde 20’sini etkiliyor ve gittikçe daha sık görülüyor. En önemli nedeni yoğun alkol kullanımı olan karaciğer yağlanması alkol kullanmayanlarda ise nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı olarak isimlendiriliyor ve kilo fazlalığı (özellikle karın bölgesinde belirgin olan yağlanma), diyabet ve kan yağlarında yükseklik etkili risk faktörlerini oluşturuyor. Erken dönemde hafif derecede olan ve zararsız görülen yağlanma yıllar içerisinde olumsuz faktörler düzeltilmezse ilerliyor. Karaciğerde yağlanmaya bağlı kronik iltihap (steatohepatit) ve bu zeminde karaciğer hücrelerinde ciddi hasar ve bağ dokusu artışı (fibrozis) ile siroz ve buna bağlı karaciğer yetersizliği ortaya çıkabiliyor.
Doç. Dr. Duygu İbrişim, karaciğer yağlanmasının başlangıçta hiçbir belirti vermeyebileceğini, bazı hastalarda karın sağ üst kadranda dolgunluk, huzursuzluk hissi bulunabileceğini belirtiyor. Zaman içinde karaciğer hasarının ilerlemesine bağlı karaciğer yetersizliği bulguları gelişebiliyor. Kan testlerinde karaciğer enzimlerinde ve fonksiyon testlerinde bozulma tespit ediliyor. Karın bölgesinde yağlanma (santral obezite) iç organ yağlanması ile direkt ilişkili olduğundan kalça bölgesinde yağlanmaya göre daha fazla risk oluşturuyor.
Nasıl korunulur?
Tüm besin gruplarını dengeli olarak içeren sağlıklı beslenme, aşırı kalori alımı ve hareketsiz yaşamdan kaçınma, düzenli egzersiz ile kilo kontrolü korunmada temel faktörleri oluşturuyor.
Nasıl tedavi ediliyor?
İspat edilmiş tek tedavi yöntemi uygun diyet ve egzersiz… Fazla kiloların verdirilmesi ve karbonhidrat ile özellikle hayvansal yağ tüketiminin azaltılması gerekiyor. Diyabet ve kolesterol yüksekliğinde uygun medikal tedavilerin diyet ve egzersize eklenmesi öneriliyor. Doktor önerisi ile verilen insülin direncini kırmaya yönelik tedaviler, vitamin, mineral ve antioksidan tedaviler yardımcı olarak kullanılabiliyor.
✎ Yaprak ÇETİNKAYA
Formsanté Dergisi Eylül 2013 sayısı
