Bu terapiler başka yöntemlerin cevap vermediği durumlarda mı devreye giriyor?
Bunlara yalnızca terapi demek doğru değil. Morita ve Naikan aslında birer yaşam felsefesi. Her iki yöntemin de uygulanması için, kişinin hasta olması gerekmiyor. İkisi de profilaktik yani hasta olmayı engelleyici yaşam biçimleri. Morita ve Naikan gibi yaşam felsefeleri uygulandığı zaman farkındalık düzeyi artacağı için, kişinin anksiyete veya depresyon gibi problemlere yakalanma olasılığı azalıyor.
Varsayalım kişi depresyon ya da anksiyete yaşıyor. Dr. Morita bu tip sıkıntılara kapılan insanların aslında çok fazla “ben” odaklı olduğunu söylüyor. Farkındalığımızı içeriden dışarıya yönelttiğimiz ve sorumluluk aldığımız zaman hayatta bu tür duygulara çok fazla yer kalmıyor.
Duygular bir anda ortaya çıkıyor. Beş dakika sonra ne hissedeceğimizi bilmiyoruz. Çünkü duygular bir anlamda dış dünya ile ilintili oluyor, aldığımız verilere verdiğimiz tepkiler ve yaşama adaptasyonu sağlıyor. Dr. Morita da bunları olduğu gibi kabul etmekten başka çaremiz olmadığını belirtiyor. Aksi halde yalnızca duygularla çalışmak, onlarla mücadele etmek, zaman kaybı anlamına geliyor. Duygular değil ama eylemler değiştirilebiliyor. Örneğin çalışma masanız çok dağınık olabilir. Masayı toparlamak istemeyebilirsiniz. Fakat bu duyguya rağmen masayı toplarsanız, emeğinizin geribildirimi düzenli ve temiz bir masa olacağı için büyük ihtimalle duygudurumunuz da daha sağlıklı bir hale gelir. Buradaki mantık, eylemden duyguya yönelik bir geribildirim sistemini çalıştırmak. Bu amaçla Japonya’daki Morita kliniklerinde tedavi gören nevrotik hastalıkları olan kişilere iş ve sorumluluk veriliyor. Boş oturup, kısır bir döngü içinde durmadan düşünmek yerine, bir şeyler yapmaları, üretmeleri isteniyor. Ortalığı toplamak, yerleri temizlemek, başkalarına yardım etmek gibi…
Naikan’daki sorgulama ise hep sorduğumuz “Bugün başkaları ya da dünya bana nasıl zarar verdi?” sorusunu atlayarak, hayattan hep alacaklı bir tutum sergilemek yerine, kendimizin başkalarına ve dünyaya olan sorumluluğumuzu kavratmayı hedefliyor. İnsanlar ve hayatla ilişkimizin bilinçli hale gelmesi bizi ruhsal sorunlardan koruyup, yaralarımızı sarıyor.
Bu iki yöntemin birbirinden ayrılan özellikleri neler?
Morita aslında görev bilinci olarak da nitelenebilir. Kişinin duyguların seline kapılıp sürüklenmesi veya onlara direnmek için çırpınırken boğulması yerine, duygularını olduğu gibi kabul edip, yapması gereken sorumluluklara odaklanması hedeflenir. Bir şeyi başarı ile tamamlamak, en iyi moral ve motivasyon aracıdır. Güzel yemek yaptığımızda bile kendimizi iyi hissederiz.
Batı’nın terapi anlayışında şöyle bir yaklaşım var: “Bir an önce duyguların iyileşsin, toparlan, ondan sonra kalk spora git ya da eğitimine devam et!” Morita ise “Duyguların seni yerlerde sürüklüyor olsa da kalkıp spora ya da okuluna gitmen gerekiyor!” diyor. Bu yöntem duygu ve yaşam yönetimi sağlıyor. Naikan ise hayatın içindeki duruşumuzla ilgili. Zaten Naikan duyarlılığında yaşayan bir insanın, Morita’nın tanımladığı türden bir görev bilincini geliştirmesi daha kolay.
Terapiler kaç seans sürüyor?
Bunları seans olarak düşünmemek gerekiyor. Bu kavramları okuyup öğrenmek ve kendi başınıza hayata geçirmek de mümkün. Ama bazen, bu disipline girmek zor olabiliyor ve eğitmen desteği gerekiyor. İnsanlar duyarlılıklarını kaybediyor ve yapması gereken şeyleri yapmıyor. Morita ve Naikan, bir terapistle yıllar boyu gerekli gereksiz birçok konuyu konuşarak zaman kaybetmek yerine, kişinin hızla hayatını doğru yönetmesini sağlıyor.
Kendine ve topluma saygıyı öğretiyor
Naikan da Morita da özünde birer yaşam felsefesi… Uzakdoğu’daki gerek Budizm gerek Taoizm gibi felsefelerde hedeflenen, insanın daha duyarlı ve sorumlu bir birey haline gelmesi. Japonlar’ın Morita ve Naikan terapileri adı verilen yaklaşımları da aynı nitelikleri barındırıyor. Kişinin hayata karşı sorumluluk ve farkındalığını geliştirmesi, duyarlı bir birey haline gelmesi gibi… Zaman içerisinde toplulukların da bu tür bireylerden oluştuğunu varsayacak olursak, bu algı modeli, daha barışçıl, düzgün toplumlar olmasını sağlıyor. Buna örnek olarak 2011’de Japonya’da yaşanan tsunami felaketini gösterebiliriz. Japon halkında bu felsefe öylesine yerleşik ki insanlar muazzam bir çaresizliğin yaşandığı bir zamanda bile, su, yiyecek ya da yardım kuyruğunda birbirilerinin önüne geçmeye çalışmıyordu. Herkes bir başkasına yol veriyordu. Bu denli büyük bir felaketi izleyen dönemde her şey büyük bir düzen ve uyum içerisinde yapıldı. Toplumların daha barışçıl ve düzenli olması açısından bireysel farkındalık büyük önem taşıyor. Morita ve Naikan da bu bilinci geliştirmenin etkin araçları arasında yer alıyor.
Doç. Dr. Şafak Nakajima kimdir?
Lise eğitimini, ABD’nin Minnesota eyaletinde burslu öğrenci olarak tamamlayan Doç. Dr. Şafak Nakajima, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Çocuk cerrahisi alanında iki yıl süreyle uzmanlık eğitimi alan Doç. Dr. Nakajima, ardından Akdeniz Üniversitesi’nde Klinik Mikrobiyoloji ihtisası, Japonya-Osaka Üniversitesi’nde ise Viroloji doktorasını tamamladı. 1991’de doçent unvanı alan Doç. Dr. Nakajima, Kanada’da doğal tıp alanının tümünü kapsayan dört yıllık bir eğitimle Institute NHC ve The British Institute of Homeopathy’den mezun oldu. Montreal Adler Psikoloji Okulu’nda lisansüstü klinik psikoloji dersleri aldı. Pekin Çin Tıbbı Üniversitesi’nde Geleneksel Çin Tıbbı ve akupunktur eğitimini takiben T.C. Sağlık Bakanlığı’nca düzenlenen sınavlarda başarılı olarak akupunktur uygulama yetkisi kazandı. İngiltere’deki Gaia House’da Tibet Meditasyonu öğrenen Doç. Dr. Şafak Nakajima, Dominic Beirne School of Hypnosis and Psychotherapy’de ise NLP ve Klinik Hipnoterapi eğitimini, ABD’de Stens Biofeedback programını tamamladı.
Ayşegül UYANIK ÖRNEKAL
Pozitif Dergisi Sayı 6
