Halk arasında mide üşütmesi ya da gribi olarak tabir edilen ‘viral gastroenterit’ mide ve bağırsakları yaygın olarak etkileyebilen bir hastalık. Tüm yıl boyunca rastlanabilse de özellikle kış aylarında ve yaz mevsiminde soğuk tüketimi sonrasında sık görülür. Peki, mide üşütmesi neden olur? Nasıl geçer? Neler yenmeli, nelerden uzak durmalı? Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi İç hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Yaşar, anlatıyor…
MİDE ÜŞÜTMESİ NEDEN OLUR?
Etken olan virüsler arasında en sık norovirüs, rotavirüs, adenovirüs, CMV (sitomegalovirüs), astrovirüs ile coronavirüsler yer alır. Hastalık etkeni olan virüsler, virüsü kapan insanların dışkı ve kusmuk gibi salgılarında bulunur. Bu salgıların bulaştığı yiyecek ve içecekleri tüketmek, bulaşmış dış yüzeylere temas ettikten sonra eli ağıza götürmek, en sık görülen bulaşma yoludur. Donmuş gıdalar ve salatalar, kontamine olmuş kabuklu deniz ürünlerinin tüketimi, özellikle salgınlara yol açabilir. Bununla birlikte bazı davranışlar enfeksiyonun aktifleşmesine yatkınlık sağlayabilir;
- Aşırı soğuk içecek ve yiyecek tüketimi
- Soğuk havalarda aşırı rüzgara ve yağmura maruz kalmak
- Islak kıyafetlerle kalmak
HANGİ SORUNLARA NEDEN OLUR?
Hastalık seyrinde dehidratasyon adı verilen, yaşanması ihtimali yaşlılar ve çocuklarda daha yüksek olan su kaybı durumu, hayatı tehdit edebilir. Bu tablo sık sık ishal ve kusmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Özellikle küçük çocuklar ve ileri yaşlılar, vücut direnci daha düşük olan kalp, akciğer, kronik böbrek ve diyabet hastalıkları olanlarda şiddetli seyredebilir.
MİDE ÜŞÜTMESİ BELİRTİLERİ
Çocuklarda bulantı, kusma ve karın ağrısı, yetişkinlerde kansız ve mukussuz ishal daha sık görülür. Mide üşütmesi belirtileri arasında sıklıkla virüs bulaştıktan 12-48 saat sonra, bazen de aniden ortaya çıkan;
- Bulantı ve/veya susma,
- İshal,
- Mide ağrı ve kasılması,
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Sıtmalanma- titreme yer alabilir.
NE ZAMAN HEKİME BAŞVURULMALI?
Hekime gidilmesi gereken sorunlar arasında en önemli olan durum, dehidratasyon belirtileridir. Bunlar ağız kuruluğu, baş dönmesi ve aşırı susama, halsizlik, idrar miktarında aşırı azalma ve/veya idrar renginde aşırı koyulaşma yer alır. Ayrıca 48 saati geçen kusma, kanlı kusma, 39 dereceyi aşan ateş, kanlı ishal ve/veya kusma durumlarında da mutlaka hekime başvurulmalıdır.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Mide üşütmesi çoğunlukla 1-3 gün içerisinde kendiliğinden geçer. İyileşme sürecinde kişinin bağışıklık sisteminin ne derece güçlü olduğu da önemli bir etkendir. Antibiyotikler bakterilerle ilgili sağlık sorunlarının tedavisine yardımcı olurlar, virüsler üzerinde etkili değillerdir. Bu nedenle antibiyotik tedavisi verilmez.
Viral gastroenteritin özel bir tedavisi yoktur, ancak ilaçlar ve alacağınız bazı tedbirlerle hastalığı daha rahat atlatabilirsiniz.
MİDE ÜŞÜTMESİNE NE İYİ GELİR?
- İshal ve kusma nedeniyle yaşanabilecek olası dehidratasyon durumuna karşı bol sıvı tüketin,
- Doktorunuzun yazdığı ishal ve bulantı-kusma önleyici ilaçları kullanmayı ihmal etmeyin,
- Dinlenmeye bol bol zaman ayırın,
- Sık aralıklarla yemek (6 öğün/gün) tüketmeye özen gösterin
- Hastalık süresince hafif ve lifsiz yiyecekler yemeye çabalayın,
- İshal ve kusma nedeniyle yemek yemeyi bırakmayın,
- Midenizin bulanması halinde kısa aralıklarla azar azar yemek yiyin,
- Kızarmış ekmek, muz, elma püresi ve pirinç gibi sindirimi rahat besinler tüketin,
- Mideniz yine de bulanırsa bir süre yemek yemeyin sonra yeniden deneyin.
- İshal duruncaya kadar (her dışkılama sonrası mutlaka) tuzlu ayran ve tuzlu pirinç suyu (3g/L tuz, 18 g/Lşeker) tüketin,
- Tuzlu sebze veya tavuk çorbası tüketin,
- Muz, pirinç, elma-patates püresi ve kızarmış ekmek, tost tüketebilirsiniz. Bu yiyeceklerin sindirimi kolaydır, enerji verecek karbonhidratlar içerir.
Bu besin ve içeceklerden kaçının!
- Hazır meyve suları
- Ticari karbonatlı içecekler
- Kahve, kuru meyve ve kuruyemişler
- Genel olarak süt ürünleri, lifli ve yağlı ya da baharatlı besinler