Modern tıptan önceki yüzyıllar boyunca bitkiler ve onlardan elde edilen destek ürünleri, çeşitli hastalıkların tedavisi ve vücudun sağaltımında kullanılıyordu. Tüm dünyada yüz milyonlarca insanı etkileyen Covid-19 pandemisinde de dirençli ve sağlıklı bir bünye için bitki çayları, yağları ya da bitkilerden elde edilen çeşitli özütlerin destek amaçlı kullanımı uzmanlar tarafından da dile getiriliyor. Peki, virüslerle savaşan, enfeksiyonların önüne geçebilen ya da hastalığın şiddetini azaltmada faydası görülebilen antiviral etkileri yüksek bitkiler hangileri? Nasıl kullanılmalı, ne şekilde tüketilmeli?
Altınbaş Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Farmasötik Botanik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Ebru Özdemir Nath, ilaç teknolojilerinin gelişmediği çağlarda insanların doğadaki bitkileri farklı hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullandıklarını belirterek, “Covid-19 pandemisi nedeniyle bağışıklık sistemini güçlendiren ve virüslere karşı etkili bitkiler bugün daha da önem kazandı” dedi.
VİRÜSLERE KARŞI ANTİVİRAL ETKİSİ OLAN BİTKİLER
- Adaçayı,
- Bergamot,
- Beyaz kekik,
- Biberiye,
- Çay ağacı,
- Itır,
- Karanfil,
- Limon otu,
- Melissa,
- Mercan köşk,
- Ökaliptus,
- Paçuli,
- Tarçın
- Tatlı Portakal
Antiviral etkisi bulunan bitkilerin, yağları ya da çaylarının hem dahili kullanımı hem de uçucu yağlar ya da kremlerinin harici yollardan kullanılmasıyla dezenfektan olarak etki gösterebildiklerini belirten Dr. Nath, farklı virüs türleri üzerinde antiviral etkili aromatik bitki türleri arasında Adaçayı, Bergamot, Beyaz kekik, Biberiye, Çay ağacı, Itır, Karanfil, Limon otu, Melissa, Mercan köşk, Ökaliptus , Paçuli , Tarçın ve Tatlı Portakalın sayılabileceğini belirtti.
Dr. Ebru Özdemir Nath, bitkisel uçucu yağların antiviral etkisini gösteren bazı bilimsel çalışmaların da bulunduğunu belirterek şu bilgileri verdi:
- Ökaliptus ve Çay ağacı esansiyel yağları difüzor ile kullanıldığında havada asılı kalan virüsler üzerinde etkilidir.
- Karanfil tomurcuğu uçucu yağında bulunan öjenol, test edilen grip suşlarının otofaji indüksiyonunu inhibe etmiştir.
- Melissa uçucu yağı in vitro olarak kuş gribine (H9N2) anti-viral etkili olmuştur.
- Tarçın kabuğu, Karanfil tomurcuğu, Tatlı portakal, okaliptüs ve Biberiye esansiyel yağları içeren bir karışım, in vitro grip virüsü aktivitesine karşı koruyucu olmuştur
- Beyaz kekik, Mercan köşk ve Adaçayı uçucu yağlarını içeren bir karışım, influenza virüslerine ve in vitro bir rinovirüse karşı antiviral etki göstermiştir.
- Tarçının temel bileşeni olan sinnamaldehit, influenza büyümesine karşı in vitro ve in vivo antiviral aktivite göstermiştir.
- Bergamot, Ökaliptüs, Itır, Tarçın ve Limon otunun uçucu yağlarının influenza virüsüne karşı etkili olduğu tespit edilmiştir.
- Paçuli ile alkol karışımı, in vitro ve in vivo antiviral etki göstermiştir.
- Çay ağacı esansiyel yağı, influenza virüsüne karşı antiviral aktivite göstermiştir.
ÖKALİPTUS, ITIR VE LİMON YAĞLARININ COVİD-19’A ETKİSİ
Pandeminin başlamasından sonra yapılan çalışmalarda, özellikle Ökaliptus, Itır ve Limon uçucu yağlarının COVID-19 üzerinde etkili olduğunu gösterdiğini söyleyen Dr. Ebru Özdemir Nath, “Bu uçucu yağların kalitesi de etkisi açısından çok önemlidir. Çünkü uçucu yağların içindeki antiviral etki gösteren etken maddelerin oranı istenen seviyede olursa beklenen etki oluşur. Bu nedenle etken madde analizleri yapılmış uçucu yağların eczacı danışmanlığında ve eczanelerden temin edilmesi güvenli kullanım açısından büyük önem taşımaktadır” dedi.
UÇUCU YAĞLAR NASIL VE NEREDE KULLANILABİLİR?
Uçucu yağların virüs ve bakterilerden korunmak için günlük yaşamımızda farklı şekillerde kullanılabileceğini kaydeden Dr. Nath, “Antiviral, antibakteriyel etkileri ile yaşadığımız ortamı, giysilerimizi, ellerimizi steril tutmak için aromatik bitkilerden destek alabiliriz. Bu konuda bitkilerin uçucu yağları ile yapılan farklı aromaterapi uygulamaları var” ifadelerini kullandı. Dr. Nath, antiviral etkili bitkilerin kullanımı konusunda şu önerilerde bulundu:
- “Bulunduğumuz odanın havasının temizlenmesinde antiviral etkili uçucu yağları oda difüzörü içine ekleyerek kullanabiliriz ayrıca bunları hidrolat veya distile su ile karıştırarak bir sprey şişesi yardımıyla üzerimizdeki giysilere sıkarak da kullanabiliriz.
- Etkisi kanıtlanmış olan uçucu yağları gün içinde belirli aralıklarla koklamak üst solunum yollarında antiviral bir etki oluşturur ayrıca maskenin kenarına damlatılan bir damla uçucu yağ maske içinde ikinci bir koruma sağlayacaktır (Not: Maskenin filtre özelliğini yitirmemesi için maskenin kenarına veya içte kalan iplerin üzerine damlatıyoruz).
- Buğu yöntemi ile sıcak suyun içine damlatılan birkaç damla uçucu yağın burundan teneffüs edilmesi özellikle üst solunum yollarında antiviral etki ile koruma sağlayacaktır.
- Ilık suyun içine damlatılan uçucu yağlar ile sabah ve akşam gargara yapılması ağız ve boğaz mukozasında koruma sağlayabilir.
- Ellerimizi steril etmek için antiviral etkili uçucu yağlar ve Aloe vera jeli ile hazırlayacağımız jel karışımlarını kullanabiliriz. Bu karışımda bulunan doğal yağlar ellerimizin yıpranmadan steril kalmasını sağlar.
Bu kullanımlar özellikle alerjik kişilerde beklenmeyen yan etkilere neden olabileceği için, kronik rahatsızlığı olan kişilerin doktor ve eczacı danışmanlığında kullanması gerekmektedir.”