Pandemi ve baharın gelmesi ile beraber park, bahçe vb açık alanlarda geçirdiğimiz zamanlarda artış göstermeye başlıyor. Bu nedenle açık alanlarda maruz kalınan böcek sokmalarına her geçen gün daha çok rastlamaktayız. Böcek ısırmaları arasında en çok korkulan, bizleri endişeye sevk eden ve hastane başvurularının en sık nedeni arı sokmalarıdır. Arı sokması, kişiden kişiye, sokan arının cinsine, sokulan alana ve benzeri farklı etkenlere göre hafif veya şiddetli reaksiyona neden olabilir. Aşağıda hastalarımızın bu konu ile ilgili sıkça sorduğu sorulara, Acıbadem Altunizade Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gamze Erfan ile yanıt bulmaya çalıştık.
ARI SOKMASINA NE İYİ GELİR?
Arı soktuğu anda iğne yerinde, ani ve keskin bir ağrı duyulur. Daha sonra burası kızarır, şişer ve kaşınır. Genelde birçok hastada hiçbir müdahaleye gerek kalmaksızın bu hafif reaksiyon bir iki saatte veya birkaç güne düzelir. Isırılan yerde görülen hafif deri reaksiyonları arı sokmalarında en sık görülen reaksiyon türüdür. Hafif reaksiyonlardan dakikalar veya saatler içinde oluşabilen ani şiddetli alerjik reaksiyon geliştiği durumlar ciddi sonuçlar doğurur. Bu nedenle evde yapılacak ilk uygulamalar haricinde sarımsak, soğan, sirke, bitkisel yağlar ve benzeri geleneksel yöntemlerin uygulanması, uygulanan maddeye bağlı oluşabilecek yan etki ve reaksiyonların asıl gelişen arı sokması ilişkili reaksiyonu taklit etmesi nedeniyle uygulanmamalıdır.
ARI SOKMASINA EVDE NELER YAPILABİLİR?
- Arı sokmasının hemen sonrası arı iğnesinin deride olmadığından emin olunmalı.
- Eğer mevcut ise temizlenmiş bir cımbız yardımıyla çıkarılmaya çalışılmalı ancak ısırılan alan çizilmemeli ve yara oluşturulmamalıdır.
- Hemen ardından, o bölge reaksiyona neden olan toksinin yanı sıra arının başka mikrop ile sizi temasta bırakabileceği ve enfeksiyon oluşturabileceği için sabun ve su ile iyice yıkanmalı, temizlenmeli veya bir dezenfektan ile silinmelidir.
- Takip eden dakikalar içinde buz kompres uygulanmalıdır.
- Buzun cilde direkt temasından kaçınılmalıdır.
- 5-10 dakika buz kompres uygulamaları benzer süreli aralıklar ile tekrarlanmalıdır.
- Buz kompresler ile kaşıntı ve şişliklerle seyreden hafif reaksiyonların önüne geçilebilir.
Özellikle baş, boyun bölgesinde arı sokması ile veya alerjisi bilinen bireylerde boğazda şişlik, nefes almada zorluk, mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, nabızda değişiklik gibi belirtileri olan daha şiddetli reaksiyonlar görülebilmektedir. Bu durumda özellikle alerjisi bilinen bireylere doktorlarınca önceden reçete edilmiş epinefrin uygulanmalı, böyle bir geçmiş yok ve şiddetli reaksiyon belirtileri var ise acil tıbbi yardım istenmelidir.
ARI SOKMASI OLUŞAN ŞİŞLİK VE KAŞINTI NASIL GEÇER?
Evde yapılabilecek ilk uygulamada özellikle buz uygulamalar kaşıntı ve şişlikleri engelleyebilir. Ancak toksinin yer aldığı iğne ile uzun süre temas edildi ise veya bazı farklı arı cinsleri tarafından sokulma olduysa kaşıntı ve şişlik giderek genişleyebilir ya da beklenen süreden uzun sürebilir. Bu durumda difenhidramin içeren antihistaminik jeller uygulanabilir. Unutulmamalıdır ki bu jeller şiddetli reaksiyonları önleyemez ve yukarıda belirtilen şiddetli reaksiyon belirtilerden herhangi biri mevcutsa veya beklenen süreden uzun şikayetler sürüyor ise tıbbi yardım alınmalıdır.
ARI SOKMASINDA İĞNE KALIRSA NE OLUR?
Alerjik reaksiyonlara neden olan arı toksininin ana kaynağı iğne ve çevresinde oluşturduğu toksin kesesidir. Kaldığı süre uzadıkça reaksiyonun şiddeti artabilir. Bu nedenle iğne en kısa sürede çıkarılmalıdır. Öte yandan ani ve devam eden reaksiyonlar geçtikten sonra halen çıkarılmamış ve ihmal edilmiş ise enfeksiyon ve yabancı cisim reaksiyonları gibi uzun dönem sonuçları oluşabilir.
ARI SOKMASI ZEHİRLER Mİ?
Arı “venomu”, toksini veya halk arasındaki tabiri ile zehri temel olarak hafif veya şiddetli alerjik reaksiyonlara neden olur. Bu reaksiyonlar önceden bilinen alerjik reaksiyon varsa dakikalar içinde başlayabileceği gibi sıklıkla 30 dakika ve bir saat içinde gelişir. Çok nadir olarak 72 saate uzamış alerjik reaksiyonlarda bildirilmiştir. Çoklu arı sokması, eşek arısı gibi cinslerin sokması, baş boyun gibi özellikleri olan alanların sokulması, iğnenin cilt altında uzun süre kalması gibi durumlar alerjik reaksiyonların şiddetli olmasına aday olmamıza neden olabilir.