Günde üç kez fırçalamak ağız ve diş sağlığınızı korumak için yeterli olmuyor. Sık sık diş hekiminizin kapısını çalmalısınız.
Sağlıklı bir gülüş, beyaz dişler için yapmanız gerekenler aslında çok basit. Ancak küçük bir ihmal, onarımı zor sonuçlar doğurabiliyor. İşte bu yüzden ağız ve diş sağlığına bebeklik çağından itibaren başlanması ve düzenli olarak devam edilmesi gerekiyor. Diş Hekimi Nurdan Güzeltepe’ye sağlıklı bir ağız için bebeklikten itibaren yapılması gerekenleri sorduk…
Ağız ve diş sağlığı nasıl olmalı?
Ağız, sadece diş, diş etleri ve bunları destekleyen dokulardan değil, dil, dudaklar, alt-üst çene ve kasları kapsayan bir yapıya sahip. Dolayısı ile ağız ve diş sağlığı demek, bütünüyle ağzın sağlığından bahsetmek demek. Bu sağlığı sağlamak hekimin, korumak da kişinin elinde. Genel olarak; dişlerin üzerinde çürük, plak bulundurmayan, diş çevre dokularında hastalıklı bir durum olmayan, kokusuz ağız sağlıklı ağız olarak tanımlanıyor. Hekimin yapabileceklerinin dışında, kişiler ağız sağlıklarını, dişlerini düzenli fırçalayarak, diş ipi kullanarak ve alkolsüz ağız gargaralarıyla gargara yaparak koruyabilir.
En sık karşılaşılan sorunlar neler?
Ağız ve diş sağlığında en yaygın iki hastalıklı durum diş çürükleri ve diş eti iltihaplanmaları olarak karşımıza çıkıyor. Diş ve diş eti hastalıklarının nedeni yüzde 90 mikrobiyal dental plaktan dolayı oluşuyor. Mikrobiyal dental plak, mikrop ve gıda artıklarının dişler üzerinde birikmesiyle oluşan ince tabakaya verilen isim. Bu plak 8-10 saat içinde olgunlaşıyor ve içindeki mikroorganizmalar çürüklere ve diş eti hastalıklarına sebep olan toksinleri üretmeye başlıyor. Bu nedenle diş yüzeyinden ve dişler arası yüzeylerden uzaklaştırılması gerekiyor. Günde üç kere fırçalama yapmanın sebebi de budur fakat etkin bir şekilde iki kere fırçalama yapmak da yapılan araştırmalarda yeterli bulundu. Plak yapışkan olduğundan dolayı sadece ağız çalkalamakla uzaklaştırılamıyor, fırçalamak ve arayüz temizliği için de diş ipi kullanmak gerekiyor. Dili fırçalamak ve ağız gargaralarıyla gargara yapmak da yardımcı yöntemler olarak biliniyor. Bunun yanında diş hekiminizi altı ayda bir düzenli olarak ziyaret etmelisiniz. Ağızda tespit edilen çürük, kırık, diş eti problemi, uyumsuz protez gibi durumlar varsa tedavi ettirmelisiniz. Beslenme alışkanlıklarınız da ağız ve diş sağlığınız için önem taşıyor. Çay ve kahve gibi içecekleri mümkün olduğunca az tüketmek gerekiyor. Çünkü bu tür içecekler ağızda bazı mikroorganizmaların üremesini artırıyor. Şekerli gıda tüketimi de az seviyede olmalı.
Diş kontrollerine kaç yaşından itibaren başlamalı, yaşa göre rutin kontroller nasıl planlanmalı?
Doğumdan sonra ilk diş çıktığı andan itibaren, ağız sağlığı kontrollerine başlamak gerekiyor. Bu da bebeğin 6 ay-12 ay arası zamanına denk geliyor. Aynı zamanda anne tarafından ağız temizliği işlemine de başlanmalı. 3-6 yaş arasında yılda 2 kere çürük kontrolü, hijyen kontrolleri ve düzenlenmesi diş hekimi tarafından yapılmalı. 7 yaşında ortodontik muayene yapılmalı, 9 yaşına kadar olan dönemde daimi dişlere koruyucu tedaviler (fissür örtücü) uygulanabilir. Eğer gerekli görülürse 10-14 yaş aralığında tel tedavilerine başlanıyor. Devamında önemle üzerinde durulduğu gibi yılda 2 kere diş hekimi kontrolünden geçilmeli.
Ağız içindeki hangi belirtiler dikkate alınmalı, ne zaman diş hekimine başvurulmalı?
Rutin kontroller dışında diş hekiminize; sıcak-soğuk hassasiyeti, diş etlerinizde kanama (fırçalarken ya da kendi kendine), özellikle baş boyun bölgesinde travmaya maruz kalınan durumlarda, şiddetli diş ağrılarında, dişlerinizde gözle görebildiğiniz çürüklerde-renk değişimlerinde, diş kırılmalarında, ağız kokusu şikayetlerinizde, ilgili tıp birimlerince tedavi edilemeyen kulak-baş ağrılarında başvurabilirsiniz.
Beyaz ve sağlıklı dişler için nelere dikkat etmeli?
Hep belirttiğimiz gibi sağlıklı dişler için yapabileceğiniz şeyler; düzenli olarak günde iki defa etkili diş fırçalamak, diş ipi-arayüz fırçaları kullanmak, mutlaka yapılması gerekir demesek de alkolsüz ağız gargaraları kullanmak ve altı ayda bir düzenli olarak diş hekiminizi ziyaret etmeniz. Buna ek olarak kişisel olarak farkındalık da önemlidir, gözle gördüğünüz ya da hissettiğiniz değişikliklerde de diş hekiminize başvurmalısınız.
Gece ağrısı ile nasıl baş etmeli?
Diş ağrılarının genellikle gece olmasının sebebi, yatar pozisyondayken yerçekimi kuvveti azaldığından diş içinde bulunan sinirlere giden kan basıncının artması. Aynı zamanda beyni meşgul eden günlük işler olmadığı için ağrının daha şiddetli algılanması. Bu gibi durumlarda öncelikle sakinliğimizi koruyup, birkaç işlem evde denenebilir. Öncelikle dişler fırçalanabilir, hastalıklı diş yüzeyinde kırık varsa eğer sıkışan artıklar şiddetli ağrıya sebep olabilir diye düşünüp, fırçalama ile uzaklaştırmaya çalışılabilir. Bazı durumlarda dışardan soğuk uygulaması ya da ağız içi soğuk çalkalama ağrıyı hafifletebilir, bazı durumlarda da tam tersi sıcak ya da ılık uygulama ya da çalkalama iyi gelebilir. Deneme yapılabilir, zarar vermez. Şişlik oluşmuşsa eğer, ağız dışından soğuk kompres faydalı olur. Asla ilaç (aspirin-herhangi bir tablet vs) alkol ya da kolonya diş üzerine ya da içine konulmamalı. Sadece çok çaresiz kalınan durumlarda ağrı kesici özelliğinden faydalanılan karanfil yağı, bir küçük pamuğa emdirilip fazlası alınıp, dişte oluşmuş olan bir oyuk varsa içine konulabilir. Karanfil yağı yoksa bir karanfili zeytinyağının içine koyup, ezip, pamuğa emdirilip aynı işlem yapılabilir. Yatar pozisyon ağrıyı şiddetlendirdiği için yastık yükseltilebilir. Çok fazla ağrı kesicilere ya da antibiyotiklere yüklenilmemeli. En kısa zamanda diş hekimine başvurup sorun çözülmeli.
Formsanté Dergisi Kasım 2013 sayısı