Diyabet (şeker) hastası olmak hayattan ve keyifli sofralardan mahrum kalmak anlamına gelmiyor. İyi bir yönetim planı, düzenli egzersiz ve uygun gıdalarla yeterli ve düzenli beslenme sayesinde uzun, keyifli ve sağlıklı bir ömür sürmek mümkün… Prof. Dr. Osman Müftüoğlu ve ekibi, diyabet hastaları için yaşam ve beslenme önerilerini kaleme aldı.
Diyabet hastaları aktivite yapabilir mi?
Düzenli egzersiz yapmak, diyabet hastalarına kan şekerinin dengelenmesi, kilo kaybı ya da var olan sağlıklı kilonun korunması, yüksek tansiyon ve damar sertliği gibi ciddi sorunlarla başa çıkma açısından destek oluyor. Egzersiz yapmayan diyabet hastalarında, yapanlara oranla, kalp krizi ve inme gibi yaşamı tehdit eden sağlık sorunlarına daha sık rastlanıyor.
Aktivite kan şekerini nasıl etkiliyor?
Dinlenme anında kaslarımız serbest yağ asitlerini yakıyor. Egzersize başladığımızda ise önce kaslardaki ve karaciğerdeki glikojen depolarını glikoza çevirerek enerji kaynağı yaratıyoruz. Erişkinlerde, kaslardaki glikojen deposu 300 mg civarında oluyor. Bu rakam sporcularda 500 mg’a kadar çıkıyor. Yoğun bir fiziksel aktivite sırasında bu depo 60-90 dakikada tükeniyor ve devreye hemen karaciğerdeki yaklaşık 100 gr.’lık glikojen deposu giriyor. Bu depolar tükendiğinde de enerji kaynağı olarak kandaki glikoz kullanılmaya başlanıyor. Karaciğerdeki glikojen deposu kullanılırken pankreas insülin salgısını azaltıyor. Kaslarımız kandaki glikozu yalnız insülin yardımıyla kullanabiliyor. Fiziksel aktivite, karaciğerin glikoz üretme kapasitesinin ötesine geçecek denli uzun sürerse enerji kaynağı olarak yağ asitleri kullanılıyor. Bu yöntem enerji üretmek açısından glikoz ile elde edilenden daha yavaş olduğundan, bedenimizin harcanan ile üretilen enerji arasında sağlanana kadar hareketini yavaşlatması gerekiyor. Aksi halde aniden büyük bir yorgunluk oluşuyor: Deyim yerindeyse ‘Dizlerimizin bağı çözülüyor!’ Devamı diğer sayfada
Egzersiz önerileri:
■ Bedensel becerilerinize, yaşantınıza uygun, eğlenceli bir aktivite bulun.
■ Mümkünse her gün ve olabildiğince aynı zaman diliminde spor yapın.
■ Egzersizden önce ve sonra kan şekerinizi ölçün.
■ Fizik aktivite sırasında ya da sonrasında hipoglisemi olasılığına karşı yanınızda kan şekerini hızla yükseltebilecek (glisemik indeksi yüksek) bir gıda bulundurun.
■ Diyabet hastası olduğunuzu bildiren bir kart ya da kimliğinizde bir belirteç taşıyın.
■ Cep telefonunuzu yanınızda bulundurun.
■ Spor öncesinde, sırasında ve sonrasında şekersiz içeceklerden -özellikle su- bolca tüketmeye özen gösterin.
Diyabet hastaları nasıl beslenmeli?
■ Süt, yoğurt ve peynir gibi besinlerin daha az yağlı olanları seçilmeli,
■ Sağlıklı yemek pişirme yöntemleri geliştirmeli (buğulama, fırın, ızgara… gibi pişirilmeli),
■ Yemeğe lezzet katacak az yağlı soslar ve baharatlar kullanılmalı,
■ Ara öğün alışkanlığı geliştirilmeli,
■ Yüksek lif içeriğine sahip besinlerin porsiyon ölçüleri artırılmalı (günde 2-3 porsiyon sebze ve 4-5 porsiyon meyve tüketilmeli),
■ Kurubaklagil grubu besinler haftada 2-3 defa yenmeli,
■ Restoranlarda ızgara, fırın ve haşlama şeklinde pişirilen yemekler sossuz tüketilmeli,
■ Alkollü içecek tüketme alışkanlığı varsa ölçü ve sıklığı azaltılmalı,
■ Porsiyonlar ayarlanmalı,
■ Market alışverişinde, etiket okuma alışkanlığı geliştirilmeli.
Yaprak Çetinkaya
Formsante Kasım 2011 Sayısı Kalp&Diyabet Eki