Onlar her gün, kendi branşlarıyla ilgili rahatsızlıkları olan hastalara önerilerde bulunuyor. Bu önerilerin içinde mutlaka sağlıklı beslenmeyle ilgili bölümler de yer alıyor. Artık sağlıklı beslenme hakkında her şeyi bilen sağlık uzmanları, iş kendi mutfaklarına geldiğinde nasıl davranıyor? Alışverişi nerelerden yapıyor, hangi gıdaları mutlaka alırken, hangilerinden kesinlikle uzak duruyorlar? Aynı evi paylaştıkları yakınları bu seçimlerden mutlu mu? Peki ya küçük yemek kaçamakları? Bunları nasıl telafi ediyorlar? Biz sorduk, sağlık uzmanları cevapladı.
Beslenme ve Diyetetik Uzmanı
SANEM AVCI
Medipol Üniversitesi Hastanesi
Zeytinyağı ve fındık yağı kullanıyorum
“Tüm besin öğelerini içeren yiyecekleri tercih ederek öğünlerimi planlıyorum. Kahvaltı yapmadan asla güne başlamıyorum. Danışanlarıma tavsiye ettiğim gibi kendim de ara öğün yapıyorum. Sağlıkla ilgili bir problemden dolayı özel bir diyet uygulaması gerekmeyen kişilerin, esnekliklerinin olmasını kabul eden bir diyetisyen olarak, benim de beslenmemde esnek davrandığım zamanlarım tabii ki oluyor. Önemli olan nokta, gün içerisinde almanız gereken kaloriyi dengelemek… Ayrıca düzenli spor yapmayı ihmal etmiyorum. Mutfağımın vazgeçilmez besinleri; süt ve süt ürünleri (özellikle kefir), fındık, badem ve ceviz gibi kuruyemişler, sebze ve meyveler ile yeşil çay. Güvenli ve sağlıklı bir alışveriş için rafine gıdalar ile mevsim dışı meyve-sebzeleri asla satın almıyorum. Mutlaka ürün etiketlerini okuyarak tercihlerimi yapıyorum. Çalışan her kadın gibi ben de alışveriş konusunda büyük marketleri tercih ediyorum. Yemek pişirirken özellikle kızartma ve kavurma yöntemlerinden uzak duruyorum. Et ve benzeri yiyecekleri pişirirken yağ ilave etmiyorum. Sebzeleri suda değil, buharda haşlayarak tüketmeyi tercih ediyorum. Zeytinyağı ve fındık yağı kullanıyorum. Alışveriş yaparken son kullanım tarihine bakmayı asla ihmal etmiyorum. Taze sebze ve meyveleri tüketebileceğim miktarda alıyorum. Sağlıklı beslenme konusunda ailemdeki herkesle çok iyi anlaşıyorum. Ama bildiğiniz konularla ilgili gerçekleri yakın çevrenizdeki sevdiğiniz insanlara aktarma çabanız onların talebi olmadan da olabiliyor. Arkadaş çevrem beni bu konuda bazen tatlı tatlı eleştiriyor. Ben uzun süre önce hayatımdan şekeri çıkarttım. Sadece sütlü tatlı yediğimde tüketiyorum. Hatta birkaç arkadaşımın şekeri bırakmasını sağladım. En büyük kaçamağım çikolatadır. Haftada bir ya da iki kez mutlaka tüketiyorum. Ama tekrar söylemek istiyorum, dengeyi koruduktan sonra eğer herhangi bir hastalıktan dolayı uygulamanız gereken özel bir diyet yoksa kaçamaklar yapılabilir.”
Beslenme ve Diyet Uzmanı
SEDA BAHTİYAR TATAY
Kadıköy Şifa Hastanesi
Dondurulmuş gıda alırken tüm kriterleri gözden geçiriyorum
“Dengeli bir şekilde bütün bitkisel besin gruplarını beslenmeme katmaya çalışıyorum. Hayvansal gıdalar konusunda biraz daha sıkı davranıyorum. Esnekliklerim tabii ki oluyor. Özellikle arkadaş ve aile yemeklerinde… Mercimek, maş fasulyesi, kuru fasulye, buğday, bulgur, balık, bütün sebzeler (özellikle mevsim sebzeleri), kinoa, tam buğday makarnası, yoğurt, tam buğday ekmeği, yumurta ve esmer pirinç mutfağımın vazgeçilmezleri… Sağlıklı ve güvenli bir alışveriş için marketlerin soğuk zincirinin güvenli olmasına dikkat ediyorum. Çalışanlarının kişisel hijyenine, soğuk depolarının derecelerine, raf temizliklerine ve tabii ki son kullanma tarihlerine, protein içeren tüm gıdaların soğukluk derecelerine önem veriyorum. Sıklıkla hipermarketlerden, Şile’nin köylülerinden ve organik gıda mağazalarından alışveriş yapıyorum. Buzdolabımda balık, yoğurt, ev yapımı domates konserveleri, salata malzemeleri, peynir grubu, sebze ve meyveler ile yumurta eksik olmuyor. Glikoz ve früktoz şurubu içeren hiçbir gıdayı almıyorum. Tavuk, kırmızı et, sakatat ve şarküteri ürünleri, paketlenmiş tüketime hazır gıdalar ile MSG içeren gıdalardan uzak duruyorum. İşlem görmüş hamur işleri, margarin içeren pastane ürünleri, beyaz veya kepekli ekmek, mevsim dışında sebzeler veya meyveler, margarin içeren bisküvi türevleri, margarin veya katı hale getirilmiş bitkisel yağlar ve beyaz pirinç satın almadığım ürünler arasında yer alıyor. Yemek pişirirken yağ miktarlarına, tuz oranına, pişirme sürelerine ve sonrasında saklama koşullarına dikkat ediyorum. Özellikle çiğ hayvansal ürünleri buzdolabının en alt raflarında saklamak, üst raflara çiğ yenecek salata gibi ürünleri koymak önemli. Kuru gıdalarda cam saklama kapları kullanmak ve son kullanma tarihlerini paketini boşalttıktan sonra kavanozun üstüne iliştirmek ürünlerin tüketim tarihlerini kontrol altında tutmak açısından iyi oluyor. Dondurucudaki ürünlerin tarihlendirilmesine ve çözüldükten sonra tekrar dondurulmamasına dikkat ediyorum. Bulgur pilavı, makarna ve çorba gibi gıdaların iki saatten fazla oda sıcaklığında kalmaması mutfak kurallarımızdan biri…
Dengelemek şartı ile hey şeyin yenilebileceğini savunan bir sağlıkçıyım. Eğer arkadaşlarım gece yarısı sufle yemeye çağırıyorsa gidiyorum ama bir sonraki tatlı alımını kontrol altında tutuyorum. Çikolata benim için vazgeçilmezler arasında. Ama en az yüzde 70 kakao oranı olması şartı ile…”
Devamı diğer sayfada
Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. COŞKUN ŞANVERDİ Rinoest Klinik
Hijyene çok önem veriyorum
“Beslenme tarzım ağırlıklı olarak; mevsim meyveleri ile baklagillerden oluşuyor. Yoğurt ve süt ürünleri de vazgeçilmezlerim arasında… Sebze-meyve grubu dışında, et tüketmeye çalışıyorum. Çünkü vücudumuzun proteine de ihtiyacı bulunuyor. Benim de yeme konusunda esnek zamanlarım oluyor. Tatlı olarak, şerbetli tatlılar yerine, sütlü olanlarını tercih ediyorum. Bu açıdan, kaçamaklarımı sağlıklı kaçamaklar olarak değerlendiriyorum. Katkı maddesi içeren besinleri tüketmemeye özen gösteriyorum. Konserve yerine taze gıdaları tercih ediyorum. Eşim ve ben gıda alışverişimizi, oturduğumuz semtte bulunan, sürekli taze ve sağlıklı gıda ürünleri bulundurduğuna inandığımız bir marketten yapıyoruz. Beslenmede kaçındığım bir diğer grup ise, konserve ve dondurulmuş gıdalar… Ayrıca, hijyen de, en az beslenme alışkanlıkları kadar önemli. Sebze ve meyvelerin iyi yıkanmasına dikkat ediyorum. Son kullanma tarihi yaklaşan gıdaları bulundurmamaya ve derin dondurucudan çıkarılarak çözdürülmüş olan kıyma, et gibi besinlerin tekrar dondurulmamasına özen gösteriyorum. Bu konularda eşim de en az benim kadar hassas. Yemek seçimlerimiz de genelde benzer nitelikte oluyor. Küçük bir bebeğimiz olduğu için, sağlıklı beslenme konusu evimizde daha da önem kazanıyor. Kendi sahip olduğumuz yeme alışkanlıklarımızı, çocuğumuza da küçük yaştan itibaren aşılamayı hedefliyoruz.”
Genel Cerrahi-Endokrin Cerrahisi Uzmanı
Prof. Dr. SERDAR TEZELMAN
Amerikan Hastanesi
Mevsiminde olmayan sebze ve meyveleri tüketmiyorum
“Ara öğünlere dikkat ederek protein ağırlıklı beslenmeye çalışıyorum. Beslenme konusunda çok sıkı olduğum söylenemez. Bazı hallerde kendimi şımarttığım oluyor. Bu esnekliğimi de genellikle iyi bir tatlıdan yana kullanıyorum. Mutfağımın vazgeçilmezleri ise peynir çeşitleri, ceviz, fındık, yoğurt, yumurta, balık, az oranda kırmızı et ile meyve ve sebzeler oluyor. Taze, yerel ve organik gıdaları tüketmeye dikkat ediyorum. Organik pazar ve yöresel gıda satan mağazalardan alışveriş yapıyorum. Beslenmemde peynir, meyve ve sebzeler ile zeytinyağlılar en büyük yeri kaplıyor.
Glikoz şurubu (mısırdan üretilen) içeren gıdaları, mevsim dışı sebze ve meyveleri tüketmiyorum; kimseye de önermiyorum. Yemeklerin tazeliğini koruyacak şekilde az tuzlu pişirilmesine dikkat ediyorum. Gıdalarımı derin dondurucuda saklıyorum. Ancak çözüldükten sonra hemen tüketilmesine dikkat ediyorum. Son kullanma tarihi geçmiş veya yakın olan gıdaları satın almıyorum. Et içerikli yemekleri 24 saat geçtikten sonra tekrar ısıtıp kullanmıyorum. Özellikle eşim bu konuda benden çok daha titiz davranıyor. Alışverişi de genellikle kendisi yapıyor.”
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Dr. ALPER BIÇKICI
Süt ve süt ürünlerini günlük tercih ediyorum
“Beslenme alışkanlığım son dört-beş yıla kadar et ve tatlı ağırlıklı iken, son yıllarda az kalorili, yağ ve şekerden fakir, kolesterol içermeyen besinlerle devam ediyor. Bu alışkanlıkları zaman zaman esnetebiliyorum. Mutfağımın vazgeçilmezleri süt ve süt ürünleri, meyve-sebze ile az yağlı çekilmiş et oluyor. Güvenli ve sağlıklı bir alışveriş için markalı, uzun raf ömrü olmayan ürünleri, günlük sütleri ve yoğurtları tercih ediyoruz. Alışverişlerimizi hipermarketlerden yapıyoruz. Buzdolabımızda en çok yer kaplayan ürünler süt ve süt ürünleri ile meyve ve sebzeler oluyor. Salam, sosis gibi işlenmiş gıdaları, şeker karıştırılmış meyve sularını, kolalı içecekleri ve mevsim dışı meyve-sebzeleri asla satın almıyoruz. Pişirme yöntemi olarak ızgara ya da fırını tercih ediyoruz. Az yağlı ve az tuzlu yemek pişiriyoruz. Gıdalarda uzun raf ömrü olumsuz bir faktör olduğu için cam kavanozda konserveler, yazdan hazırlanmış, vakumlanmış, derin dondurucuda muhafaza edilmiş gıdaları kullanıyoruz. Son kullanım tarihine çok dikkat ediyoruz. Sağlıklı beslenme konusunda 6 ve 13 yaşlarındaki çocuklarımızla anlaşmak pek kolay değil. Nadiren de olsa çocuklarımıza eşlik etmek için hastalarıma önermediğim gıdaları tükettiğim olabiliyor.”
✎ Yaprak ÇETİNKAYA
Formsanté Dergisi Mart 2013 Sayısı