Beslenme şekliniz uzun vadede tüm vücudunuz üzerinde etkili olsa da ilk adımda midenizi ilgilendiriyor. Yanlış beslenme alışkanlıkları mideyi rahatsız ediyor hatta son yıllarda hızla artış gösteren reflüye neden olabiliyor. Eğer mideniz sinyal vermeye başladıysa doğru bir diyetle onu tekrar sağlığına kavuşturmanız mümkün…
Düzensiz bir yaşam… Neredeyse gün ağarana kadar ekran karşısında, bilgisayar başında ya da eğlencede geçirilen vakitler… Bu saatlerde bastıran açlığa dayanamayıp bol bol yemek yemek ve hemen arkasından uykuya geçmek… Ya da gün içinde tüketilen kızartmalar, kavurmalar, salamuralar, turşular, asitli içecekler… Ve son olarak tüm bu hatalara eklenen stres… Tüm bu faktörler bir araya geldi mi her cinsiyetten ve her yaştan insan reflü hastalığından şikayetçi olmaya başlıyor. Mide sıvısının yemek borusu ve ağıza geri gelmesi olarak tanımlaman bu hastalık başlangıç aşamasında sadece doğru bir diyetle tedavi edilebiliyor. Meslek hayatının büyük bölümünde klinik diyetisyen olarak çalışan, yoğun bakım ünitelerinde diyetisyenlik yapan ve bu deneyimi sayesinde hastalıkların metabolizmasını ve uzun vadede insanlar üzerindeki etkilerini deneyimleme şansı bulan Diyetisyen Aydan Atasoy Erin, “İlerlemiş reflü hastaları tıbbi ve cerrahi yöntemlerle tedavi olurken başlangıç aşamasındaki reflü hastaları sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı ile iyileşebilirler” diyor. Asidik bir içeriğe sahip olan mide, kendisini mukus tabakasıyla koruduğu için bu aside dayanabiliyor ancak böyle bir koruma tabakası olmayan yemek borusu dayanıksız oluyor. Bu nedenle mide, stres veya hastalık gibi bir sebeple içindeki sıvıyı geri gönderdiğinde yemek borusu tahriş oluyor. Diyetisyen Erin, reflünün göğüs kemiğinin arkasında sürekli bir yanma hissi ve ağıza gelen acı safra nedeniyle hayat kalitesini çok düşüren bir hastalık olduğunu söylüyor. Reflü, özellikle fazla kilolu kişilerde daha sık görülüyor.
Çölyak çok uzağınızda olmayabilir
Midedeki sorunlar her zaman reflü anlamına gelmiyor. Henüz yaygın olarak bilinmese de çölyak hastalığı birçok insanın mide şikayetleri yaşamasına neden oluyor. Çölyak deyince aklınıza belki de gazetelerde gördüğünüz; Türkiye’de yeterince çeşitte ve uygun fiyatta ürün bulamayan ve gelişme sorunu yaşayan çocukların hikayesi geliyor olabilir. Evet, onlar için ne yazık ki hayat şimdilik kolay değil. Ancak çölyak her zaman kendini bu kadar net belli etmiyor çünkü bu hastalığın da aşamaları var.
Belirtileri başka hastalıklarla karışıyor
Diyetisyen Erin, birçok insanın ileri yaşlara kadar çölyak hastası olduğunu fark etmeden yaşadığını belirterek, “Çölyak hastalığı, buğdayın içindeki gluten proteinine karşı vücudun tepkisidir. Bu tepkinin karşılığında ince bağırsağın yüzeyi düzleşiyor ve vitamin sentezi gibi bağırsakta meydana gelen tüm fonksiyonlar bozuluyor, buna bağlı olarak da tüm sistem aksıyor. Bazı kişilerde bu tablo bir ekmek yiyince büyük sıkıntılar çekmek gibi büyük etkiler yaratsa da bazıları ileri yaşlara kadar fark etmeyebiliyor. Bu kişiler kendilerine kötü geldiğini hissettikleri ekmek, makarna, kek, pasta, börek gibi gıdaları yememeyi tercih ediyor. Yediklerinde ise şişkinlik, bağırsakların çok ya da az çalışması, kansızlık, adet düzensizliği, tiroit yetersizliği, diş hastalıkları, ağız kuruluğu ve kokusu gibi sorunlar orta çıkıyor. Ancak bu belirtiler birçok başka hastalığın da belirtisi olabildiği için çölyakı teşhis etmek her zaman kolay olmuyor” diyor. Çölyaktan şüphelenildiğinde doğru teşhisi gastroenterelog kan tahlili ve bazen bağırsak biyopsisi alarak koyuyor.
REFLÜ BAŞLANGICININ BELİRTİLERİ
➤ Nedeni belli olmayan hafif bir öksürük
➤ Yemek borusunda hafif bir yanma hissi
➤ Yemekten sonra vücut öne eğildiğinde yemeğin ağza gelmesi
➤ Boğazda kuruluk
➤ Hafif bir şişkinlik
Devamı diğer sayfada
REFLÜ DİYETİNİN SATIRBAŞLARI
➤ Mideyi aç bırakmamak şart.
➤ Günlük öğün sayısı ona kadar çıkabiliyor.
➤ Başlangıçta çiğ sebze ve meyveler tüketilmiyor.
➤ Yatmadan önce su içilmiyor.
➤ Ara öğünlerde leblebi, olgunlaşmamış peynir, beyaz ekmek ve grisini tüketiliyor.
➤ Kilo alımını engellemek için ara öğünlerde miktar sınırlaması getiriliyor.
➤ Ana öğünlerde iyi pişmiş etli ya da zeytinyağlı sebze yemeği tüketiliyor.
➤ Meyvelerin fırında hafif pişirerek ya da az sulu komposto yaparak yenilmesi öneriliyor.
➤ Pirinç pilavı, beyaz makarna ve patates de reflü dostu beslenmenin başrol oyuncularından.
➤ Midede hacmi genişleyen posalı gıdalardan uzak durmak gerekiyor.
SU NE ZAMAN İÇİLMELİ?
Sağlıklı bir yaşamın, ardından başarılı bir diyetin de vazgeçilmezidir su… Yemek borusundaki yanma hissini gidermek isteyen birçok reflü hastası sudan yardım almaya çalışsa da aslında su, bu şikayetleri artırıyor. Diyetisyen Aydan Atasoy Erin, mide içeriğinin mide içinde hapsedilmesi gerekirken yanlış zamanda ve yanlış miktarda içilen suyun bu içeriğin geri gelmesine yardımcı olduğunu söylüyor. Bu nedenle reflüyü tedavi edici diyette suyu yemeklerden bir saat önce ya da bir saat sonra içmek gerekiyor. Hatta sağlıklı beslenme diyetlerinin baş tacı olan çorbalarda bile kısıtlamaya gidilebiliyor.
DİYET YALANLARI & YANLIŞLARI
Diyetisyen Aydan Atasoy Erin, kilo vermek için diyetisyene başvuranların belirgin davranışlarını bir liste haline getirmiş. Eğer bugüne kadar en az bir kez kilo verme girişiminde bulunduysanız bu maddelerden en az biri sizi de anlatıyor olabiliyor.
➤ İlk görüşmeye gelenler, en zayıf gösteren kıyafetler giyip, diyetisyene gelmeden birkaç gün önce diyete başlıyorlar. Bu dönemde vücutlarından yağ yerine su kaybettiklerini bilmiyorlar.
➤ İlk görüşmeye yanlarında refakatçiyle gelenler, ikinci görüşmeden itibaren yalnız gelmeyi tercih ediyorlar. Çünkü sakladıkları kaçamak yemeklerin ortaya çıkmasından rahatsız oluyorlar.
➤ Evde tartılan kişiler, diyetisyenin hassas tartısının ölçümüne göre, evlerindeki tartıyı kontrol ediyorlar.
➤ Gençler de dahil olmak üzere, hemen her hasta boylarının daha uzun olduğunu düşünüyorlar.
➤ Hemen hepsi, bir an önce zayıflamak istiyor. Hedeflerini haftada 5 kg vermek olarak belirliyor. Pazarlığa girip, ayda 10 kilo vermek üzerine anlaşmak istiyor.
➤ Diyetle lokal zayıflamak isteyenler de var. Örneğin sadece basenden verip, göğüs ölçüsü değişmesin isteyenler o kadar çok ki!
➤ Bazıları iddia üzerine zayıflamak istiyor. Hanımlar, eşlerinden araba, mücevher gibi eşyalar karşılığında iddiaya girerek zayıflamayı kabul ediyor.
➤ Büyük çoğunluk hedef kiloyu, sağlıklı kilonun çok altında belirliyor. Her ne kadar beden kitle endeksi kullanılsa da, vücudundaki bütün yağı atmak istiyorlar.
➤ Günlük yiyecek miktarlarını belirtirken, sorulmazsa öğün aralarındaki cips, çikolata gibi abur cuburlardan hiç bahsetmiyorlar.
➤ Öğleden sonra tükettikleri 1 dilim pasta veya 2 dilim börek gibi yiyeceklerin, yemedikleri öğle yemeğine eşit olduğunu düşünüyorlar.
➤ Zayıflamak için başvuranların büyük çoğunluğu, çocuklarının abur cuburlarından atıştırıyor ve bunları hiç belirtmiyor.
➤ 40 yaşın üzerindeki kadınlar, kilo verince vücutlarında hemen sarkmalar olacağından korkuyorlar.
➤ Verilen diyet listeleri her zaman evde, işyerinde başkaları tarafından okunup, inceleniyor ve yiyecekler fazla bulunup, mutlaka önerilerde bulunuluyor.
➤ Sıvı yağların enerjisiz olduğu düşünülüp, bol zeytinyağlı sebze yemeği tüketiliyor.
➤ Diyet ürünlerini sınırsız tüketerek, gereğinden fazla kalori alıyorlar.
➤ Haftada bir gün yapılan uzun yürüyüşlerin yeterli olduğunu düşünüyorlar.
➤ Kadınlar, menopoz veya sigara bırakma öncesinde diyet yapmak istiyorlar.
➤ Diyete genellikle bahar aylarında başlanıyor ve tatil döneminde sürdürmek istenmiyor.
➤ Psikolojik açıdan kendisini iyi hissedenler, diyette daha başarılı oluyorlar.
➤ Doktor tavsiyesi ile diyet tedavisine başlayanlar, kan bulguları düzelince tedaviyi yarım bırakmak istiyor.
➤ Sosyal yaşamı yoğun olanlar, diyet yapmakta zorlanabiliyor.
Devamı diğer sayfada
DİYET HİKAYELERİ
Diyetisyen Aydan Atasoy Erin’in ‘Diyet Hikayeleri’ kitabı haziran ayında okuyucu ile buluştu. Yaşanmış, kişiye özel beslenme deneyimlerinin yer aldığı kitapta Erin, anneannesi sayesinde çok küçük yaşlarda başlayan mutfak sevgisini, fazla kiloları nedeniyle kloş etek giyemeyen kız çocuğu olarak yaşadıklarını, anneannesini fazla kilolarına bağlı yüksek tansiyon nedeniyle kaybedişini anlatarak başlıyor hikayesine… Okuyuculara yalnız olmadıklarını hissettirmeyi amaçlayan kitap, Erin’in farklı hastalıkları ve kişilik özellikleri olan hastalarının bazen eğlenceli bazen de hüzünlü hikayelerini anlatırken, geri planda ise kendi deneyimlerini aktarıyor. Kitap, gerçek kahramanların hikayelerinden yola çıkarak kilo vermeyi güçleştiren hastalıklar hakkında da bilgiler veriyor.
TARİFLER KABAK ÇORBASI
Malzemeler
● 2 iri kabak (kabuklu)
● 3 kırmızı biber
● 1 iri soğan
● 2 veya 3 diş sarımsak
● 1 demet maydanoz
● 1 demet nane
● 1 demet dereotu
● 3 veya 4 yaprak pazı
● 1 çorba kaşığı pirinç
Tüm malzemeyi tencereye koyarak üstünü dört parmak geçene kadar su ilave edin. Kısık ateşte iyice pişirin. Arzu ederseniz piştikten sonra blender’dan geçirin. Tuz, biber ve limon ilave edebilirsiniz.
MISIR UNLU ŞİFA KEKİ
Malzemeler
● 150 g mısır unu (ince öğütülmüş)
● 1 kabartma tozu
● 1 yumurta
● 1 çay bardağı keçi sütü
● ½ demet maydanoz
● ½ demet dereotu
● 1 çay bardağı ev yapımı lor peyniri
Tüm malzemeyi karıştırıp kek kalıbına dökün ve 175 dereceye ısıtılmış fırında 40 dakika pişirin. Not: Evde lor peyniri yapmak için kaynamış süte henüz sıcakken birkaç damla limon sıkın ve topaklanmasını bekleyin. Daha sonra suyunu süzün ve kalan bölümü tuzsuz lor peyniri olarak kullanın. Tuz ilave ederek buzdolabında 1 hafta bekletebilirsiniz.
GLUTENSİZ PİDE
● 250 g pirinç unu
● 40 g soya unu
● 1 paket kabartma tozu
● 250 ml keçi sütü
● 1 yumurta
● 1 çay kaşığı yumuşak margarin
● 1 tutam tuz
● 1 tutam şeker
Bütün malzemeleri yumuşak bir hamur olana kadar karıştırın. İsterseniz içine patates, et, sebze koyarak çörek de yapabilirsiniz. 150 dereceye ısıtılmış fırında yaklaşık 40 dakika pişirin.
Devamı diğer sayfada
MİDE DOSTU DİYET
1.GÜN
Sabah kalkar kalkmaz: ● 1 bardak ılık su
Yaklaşık 45 dakika sonra Kahvaltı: ● Çok açık şekersiz çay veya ıhlamur ● Lor peyniri, taze kaşar, mozzarella, dil gibi hafif peynirler ● Beyaz veya glutensiz ekmek
Ara öğün: ● Bir bardak su ve birkaç tane leblebi
Öğle yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak ılık su ● Etli veya zeytinyağlı iyi pişmiş mevsim sebzesi yemeği (kızartılmadan, kavrulmadan) ● Beyaz veya glutensiz ekmek
Ara öğün: ● Fırınlanmış meyve veya şekersiz komposto
Akşam yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak su ● Haşlanmış veya fırınlanmış bir porsiyon et, tavuk veya balık ● İyi pişmiş sebze yemeği ● Beyaz ekmek veya glutensiz ekmek
Gece: ● Yatmadan en az 2 saat önce bir bardak su ● İki üç tane leblebi veya grisini
2.GÜN
Sabah kalkar kalkmaz: ● 1 bardak ılık su
Yaklaşık 45 dakika sonra Kahvaltı: ● Çok açık şekersiz çay veya ıhlamur ● Lorlu yumurtalı ekmek (fırında pişirilmiş)
Ara öğün: ● Bir bardak su ve birkaç tane leblebi
Öğle yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak ılık su ● Zeytinyağlı sebze yemeği (Kavrulmadan kızartılmadan pişmiş) ● Fırında pişmiş balık
Ara öğün: ● Fırınlanmış meyve ve grisini
Akşam yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak su ● Tavuklu patates yemeği
Gece: ● Yatmadan en az 2 saat önce bir bardak su ● Grisini ve fırınlanmış meyve
3.GÜN
Sabah kalkar kalkmaz: ● 1 bardak ılık su
Yaklaşık 45 dakika sonra Kahvaltı: ● Çok açık şekersiz çay veya ıhlamur ● Haşlanmış patatesli yumurta
Ara öğün: ● Bir bardak su ve birkaç tane leblebi
Öğle yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak ılık su ● Zeytinyağlı sebze yemeği (Kavrulmadan kızartılmadan pişmiş) ● Sulu köfte yemeği (Mısır unu katılmış)
Ara öğün: ● Fırınlanmış meyve ve grisini
Akşam yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak su ● Tavuklu pirinç pilavı
Gece: ● Yatmadan en az 2 saat önce bir bardak su ● Grisini ve fırınlanmış meyve
4.GÜN
Sabah kalkar kalkmaz: ● 1 bardak ılık su
Yaklaşık 45 dakika sonra Kahvaltı: ● Çok açık şekersiz çay veya ıhlamur ● Lor peyniri veya hafif peynirler ● Beyaz veya glutensiz ekmek
Ara öğün: ● Bir bardak su ve grisini
Öğle yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak ılık su ● Etli dolma kabak ve kırmızı biber (pirinçli) ● 1 küçük kase probiyotik yoğurt
Ara öğün: ● Mozzarella peyniri ve grisini
Akşam yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak su ● Haşlama et ● Garnitür sebze ● Beyaz veya glutensiz ekmek
Gece: ● Yatmadan en az 2 saat önce bir bardak su ● Leblebi
Devamı diğer sayfada
5.GÜN
Sabah kalkar kalkmaz: ● 1 bardak ılık su
Yaklaşık 45 dakika sonra Kahvaltı: ● Şekersiz komposto suyu ● Labne peyniri ● Grisini
Ara öğün: ● Bir bardak su ve leblebi
Öğle yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak ılık su ● Sebzeli makarna ● Izgara tavuk
Ara öğün: ● Fırınlanmış meyve
Akşam yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak su ● İyi pişmiş etli sebze yemeği ● Beyaz veya glutensiz ekmek
Gece: ● Yatmadan en az 2 saat önce bir bardak su ● Grisini ve fırınlanmış meyve
6.GÜN
Sabah kalkar kalkmaz: ● 1 bardak ılık su
Yaklaşık 45 dakika sonra Kahvaltı: ● Çok açık şekersiz çay veya ıhlamur ● Fırında lorlu yumurtalı ekmek
Ara öğün: ● Bir bardak su ve leblebi Öğle yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak ılık su ● İyi pişmiş sebze yemeği (zeytinyağlı kavrulmadan, kızartılmadan pişirilmiş) ● Fırınlanmış et
Ara öğün: ● Şekersiz komposto ve grisini sade
Akşam yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak su ● Köfte-patates yemeği (fırında pişirilmiş)
Gece: ● Yatmadan en az 2 saat önce bir bardak su ● Grisini
7.GÜN
Sabah kalkar kalkmaz: ● 1 bardak ılık su
Yaklaşık 45 dakika sonra Kahvaltı: ● Çok açık şekersiz çay veya ıhlamur ● Lor peyniri veya hafif peynirler ● Beyaz veya glutensiz ekmek
Ara öğün: ● Bir bardak su ve grisini
Öğle yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak ılık su ● Etli pirinç pilavı ● 1 küçük kase probiyotik yoğurt
Ara öğün: ● Mozzarella peyniri ve grisini
Akşam yemeği: ● Yemekten 45 dakika önce bir bardak su ● Haşlama et veya tavuk ● Garnitür sebze ● Beyaz veya glutensiz ekmek
Gece: ● Yatmadan en az 2 saat önce bir bardak su ● Leblebi
NOT:
● Bu listeyi uygulayacak kişilerin gluten enteropatisi (çölyak) veya besin alerjisi varsa, ekmek ve grisinilerin glutensiz olması son derece önem taşıyor.
● Diyeti uygulayacak kişilerin reflü sorunu yoksa yemeklerin yanında probiyotik yoğurt veya doğal yoğurt tüketilebiliyor. Reflüsü olmayan çölyak hastaları da diyetlerine mısırın yanı sıra nohut, mercimek gibi kuru baklagilleri ekleyebiliyor.
● 1 hafta sonra; reflü problemleri hafiflediyse yoğurt ve salata (kıvırcık, maydanoz, kabuksuz domates, olgun meyveler) tüketebiliyor.
● Tatlı olarak sütlaç, muhallebi (istenirse bir top glutensiz dondurma ile) tüketilebilir.
● Bu süreçte reflüyü bastırmak için hatalı olarak yapılan abur cubur tüketimi kesileceği için otomatik olarak kilo kaybı başlıyor.
● Sağlıklı kilo vermenin haftada 1-1,5 kilo arasında olması gerektiğini unutmamak gerekiyor.
✎ Yaprak ÇETİNKAYA
Formsanté Dergisi Eylül 2012 Sayısı