Diz kapağı kaymasının en büyük sebebi kas kuvvetindeki azalmadır. Peki, diz kapağı kayması belirtileri nelerdir? Diz kapağı kayması tedavisi nasıl olur? Cerrahi işlem ne zaman gereklidir? Uzman Fizyoterapist Gökhan Aygül anlattı.
DİZ KAPAĞI KAYMASI NEDEN OLUR?
Diz eklemi altta tibia üste femur kemiklerinden oluşan ve üzerlerinde üçgen şeklinde patella dediğimiz diz kapağından oluşmaktadır. Bu eklem bizim günlük hayatta rahat hareket edebilmemizi sağlamaktadır. Ayrıca çeşitli adaptasyonları sağlamak için de bize hareket kolaylığı sağlamaktadır. Bu eklemin rahat hareket edebilmesi için eklem çevresinde bağ ve kas yapıları mevcuttur. Bağ ve kas yapılar, diz ekleminin stabilizasyonunu sağlar. Özellikle diz kapağı yani patella çevresinden geçen ve yürümemizde ve hareket etmemizde etkisi büyük olan bazı kas grupları vardır. Bunlardan en önemlisi kuadriseps dediğimiz üst bacak kası olarak da bilinen büyük bir kas grubudur. Bu kas diz kapağı üzerinden devam ederek alttaki kemik olan tibiaya tutunur. Bu da hareket sırasında diz kapağının kemiğe sürtünmesini ve yerinden çıkmasını ve de istenmeyen hareketlerin ortaya çıkmasını engellemektedir. Özellikle çok hareketsiz kalan kişilerde uzun süre masa başında oturan kişilerde bu kas grubu zayıflamaya başlar. Zayıflamanın sonucunda bu kas grupları diz kapağının yani patellanın düzgün hareket etmesini kontrol edemez hale gelir. Bunun sonucunda kişi dizini katlarken ya da katlanmadan geri açarken diz kapağı olması gereken yerinde ve gereken şekilde hareket etmez ya da hareket sırasında hareket edeceği sınırların dışında bir yer değiştirme gösterir. Bu kontrolsüz ve düzensiz yer değiştirme ilerleyen zamanlarda daha fazla olarak diz kapağının olması gerekenden çok daha dışta bir yere kaymasına neden olur. İşte bu toplum arasında diz çıkması veya diz kayması tıp dilinde ”patellar dislokasyon” olarak da bilinen bir hastalığı bize göstermektedir.
DİZ KAPAĞI KAYMASI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bu rahatsızlığı yaşayan kişiler özellikle yürürken dizlerinin katlarken merdiven çıkarken veya oturma pozisyonundan ayağa kalkarken diz kapağının çok fazla hareket ettiğini ya da aynı şekilde çok fazla merdiven çıktıysa veya çok fazla yol yürüdüyse dizinin çok ağrıdığını hatta şiştiğini, hatta ısı artışının olduğunu söylerler. Kişilerin yaşam kalitesini çok fazla etkileyerek ciddi bir diz ağrısı neden olur. Önlemi alınmazsa diz kapağı çevresindeki bağları zorlayacak ve ilerleyen zamanlarda bağ yaralanmalarına da sebep verecektir.
Akıllara gelen bir diğer soru ise neden bu diz kapağı dışa çıkma eğilimindedir? Bunun sebebi de şudur ki, bacağımızın dış grubundaki kaslar iç grubundaki kaslardan daha kuvvetlidir ve zayıflama durumunda bacağın dış grubundaki kaslar, diz kapağını daha çok dışa çekerek olması gereken yerden daha fazla dışa gelmesine neden olurlar. İşte bu da diz kaymasının yani pateller dislokasyonun göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
DİZ KAPAĞI KAYMASI DAHA ÇOK KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Bu rahatsızlık her yaştan her kesimden kişilerde görülebilir. İlla belli bir yaş grubunda ve belli bir cinsiyette olması diye bir durum söz konusu değildir kas kuvveti zayıflayan uzun süre masa başında kalan hareketsiz kalan kişilerin diz kapaklarındaki bu kayma kaçınılmazdır. Bu kayma ilerleyen dönemlerde ciddi bir diz ağrısı ile sonuçlanmaktadır.
DİZ KAPAĞI KAYMASI TEDAVİSİ
Peki, bu rahatsızlığın tedavisinde ne yapmamız gerekiyor? Başta dediğimiz gibi bu hastalığın en büyük sebebi kas kuvvetindeki azalmadır. Bundan dolayı yapacağımız en önemli şey de, bu hastalarda kas kuvvetini arttırmamız olacaktır. Diz çevresindeki kas kuvvetini arttırdığımızda, diz kapağının etrafını saran kas kuvveti yeterli güçte olduğunda diz kapağı hareketler sırasında olması gereken yerde olacak, herhangi bir sapma herhangi bir yerinden çıkma gibi bir durum söz konusu olmayacak, problem toparlanmış olacaktır.
Tedavi süresince kasları kuvvetlendirirken illaki ağrı olacaktır. Bu süreçte mutlaka doğru bir egzersiz programı belirlenmelidir. Ayrıca buz uygulaması ve antienflamatuar ilaç uygulamaları da bize yardımcı olacaktır. Kas kuvvetinin Günden güne artması ile diz kapağının yeri stabil hale gelecektir. Tabii stabizasyon arttıkça da herhangi bir kayma ve herhangi bir çıkma olmayacaktır.
Ayrıca rahatsızlık tedavisinde fizik tedaviden de faydalanabilir. Fizik tedavide uygulanan bazı elektrik kuvvetlendirici akımlar, bantlama teknikleri, buz uygulamaları, tedavide bize faydalı olabilecek yöntemlerdir. Ayrıca hastadan günlük hayatında mutlaka egzersizi yapmasını gerektiğini ve kas kuvvetinin korunması gerektiğini mutlaka söylememiz gerekiyor. Çünkü kullanılmayan kaslar zayıflamaya mahkumdur. Uzun süre hareket etmeyen uzun süre çalışmayan kaslar zayıflamaya hatta kısalmaya mahkumdur. Bundan dolayıdır ki, kas kuvvetinin mutlaka ve mutlaka güçlü olması gerekiyor. Ayrıca kaslarımızın düzenli olarak germe yaparak kas kısalıklarını yani kontraktür dediğimiz kısalmalarını engellememiş oluruz. Çünkü bu kısalmalarda yürüme ve hareketler sırasında çekiş acısını etkileyeceği için sakatlıklara sebep vermektedir.
DİZ KAYMASINDA CERRAHİ TEDAVİ
Tabii yapılan bu tedaviler her zaman cevap vermeyebilir. İlerlemiş durumlarda dizin kayma miktarı çok fazla arttığı durumlarda yapılacak egzersizler ve kuvvetlendirmeler tek başına yeterli olmayabilir. İşte bu durumlarda cerrahiden yardım alınabilir. Cerrahi işlemle bağların ve tendonun boyu kısaltılarak tekrar diz kapağının olması gereken yerde sabitlenir ve cerrahiden sonra mutlaka yine kas kuvvetlendirme yapmak gerekir. Çünkü kuvvetlendirilmiş kas yine stabilizasyon sağlamaz yine aynı sıkıntılar başımıza gelebilir.
Sonuç olarak düzenli bir egzersiz programı oluşturarak günlük 20- 30 dakika arasında yapılacak germe ve kuvvetlendirme egzersizleri ile oluşabilecek bu tarz problemlerin önüne geçmiş olacağız. Unutmayalım ki, biz vücudumuza ne verirsek karşılığında onu alırız. Fiziksel hastalıkların tedavisi yine fiziksel egzersizlerle olmaktadır. Biz ne kadar aktif ve doğru hareket edersek o kadar rahatsızlık sakatlanma veya herhangi bir problem riskini de azaltmış olacağız.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Dizde sıvı birikmesi (Diz efüzyonu) neden olur? Nasıl tedavi edilir?
- Hamilelikte diz ağrısı neden olur? Nasıl geçer?
- Dizde kireçlenme neden olur? Kireçlenmeye karşı 6 egzersiz!
- Dizde yanma neden olur? Geceleri dizde yanma neden artar?
