Dört yıl önce Japon hücre biyoloğu Yoshinori Ohsumi’ye Nobel Tıp Ödülü’nü kazandıran çalışmalar otofaji üzerineydi. Peki, Otofaji nedir, nasıl yapılır? Otofaji için kaç saat aç kalınmalı? Formsante arşivinden Otofaji kavramına yakından bakalım… Dr. Can Çiftçi ve Prof. Dr. Ahmet Karadağ anlatıyor…
OTOFAJİ NEDİR, NASIL YAPILIR?
Otofaji kelimesi Antik Yunan’da “kendini yemek” anlamına geliyor. Yani vücudumuzdaki hücreler enerji ihtiyacı için bozuk, hasar görmüş ve kullanışsız yapıları kullanıyor. Bu da Tip 2 diyabetten Alzheimer ve kansere kadar pek çok hastalığa iyi gelebilecek, vücudun kendini yenileme mekanizmasının aktive olması anlamına geliyor.
‘YAŞAM SÜRESİ UZUYOR’
Otofaji kavramından bahsedecek olursak, öncelikle ketonların vücudumuz için önemine değinmemiz gerekiyor. Dr. Can Çiftçi, ketonların glikoza alternatif bir kaynak olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Glikozun çoğu, insanda kötü enerji üretimine ve hücrelerde hasara sebep olabiliyor. Bu hasar kalp hastalıklarından Alzheimer’a, Tip 2 diyabetten kansere kadar birçok mekanizmada etkili. Çünkü glikoz; hücrelerin enerji mekanizmasını bozuyor, daha erken ölmesine sebep oluyor ve genetik koduna zarar veriyor. İşte vücuda enerji kaynağı olarak keton sunduğunuz zaman bu hastalıklara sebep olan inflamasyon azalıyor ve yaşam süresi uzuyor.
Dört sene önce Nobel’in konusu otofajiydi. Hücreleriniz enerji açlığı çektikçe, çevresinde bulunan kullanışsız ve hasar görmüş yapıları enerji için kullanmaya başlıyor; buna da otofaji deniyor. Otofajinin mekanizması, kronik inflamasyonu gidermek üzerine kurulu ve bunun sağlıklı yaşam için en önemli sistemlerden biri olduğu biliniyor.”
OTOFAJİ İÇİN KAÇ SAAT AÇ KALINMALI?
Japon bilim adamı Ohsumi’nin de önerdiği şekilde iki öğün beslenme ve 12 saatten fazla süren açlık ketonları harekete geçirebiliyor.
AÇLIK ORUCU KRONİK İNFLAMASYONU DA AZALTIYOR
Bu tip bir beslenme şeklinin kronik inflamasyonu azaltacağını belirten Dr. Çiftçi şu şekilde devam ediyor:
“Sağlıklı kalmak için bedendeki inflamasyonu kontrol altına almak gerekiyor. Bunun kontrolü de kan şekeri ve insülin düzeyleriyle ilgili. Yüksek seyreden kan şekeri ve insülin düzeyleri, dokular üzerindeki enerji metabolizmasını bozarak inflamasyon yaratıyor. Bunun en büyük sorumlusu ise mitokondrial stres. Yani hücrelerin enerji üretim merkezi olan mitokondrilerin kötü çalışması ve işlevini tam olarak yerine getirememesi durumu.”
OTOFAJİYİ KUVVETLENDİRMEK İÇİN 3 YOL VAR
Bozok Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Karadağ, otofajiyi yani vücudun kendi kendini yemesini kuvvetlendirmek için üç yolun belirtildiğini söyleyerek, şu bilgileri veriyor:
- Bunlardan ilki egzersiz yapmak,
- İkincisi belirli aralıklarla aç kalmak,
- Sonuncusu da karbonhidrat alımını azaltmak.2
Bazı araştırmalar, aralıklarla oruç tutmanın ya da aç kalmanın, diyabet ve kalp hastalığına yakalanma riskini azaltma yönünde muazzam faydaları olduğunu gösteriyor. Bu özellik aslında otofajiyle doğrudan ilgili. Bununla birlikte, oruç tutmanın/aralıklarla aç kalmanın beyinde otofajiyi desteklediğine odaklanan çok sayıda araştırma bulunuyor. Bu da bizi şu sonuca götürüyor: Oruç tutmak ya da aralıklarla aç kalmak Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklara yakalanma riskini büyük ölçüde azaltabilir. Yine bazı çalışmalar, belli aralıklarla oruç tutmanın/aç kalmanın bilişsel fonksiyonları, beyin yapılarını ve nöroplastisiteyi geliştirdiğini ortaya çıkarıyor. Bu da beynin daha kolay öğrenebileceği anlamına geliyor.”
