Çocuğunuza hayır demeyi öğretin
Hayır deme becerisi doğuştan gelmiyor, ailede öğreniliyor. Bu nedenle çocuğa öncelikle model olmak gerekiyor. Telefonda hayır demek istediği insanlara sürekli evet diyen, bu sırada yüzünü ekşiten, telefonu kapattıktan sonra mutsuz olan bir anne ya da eve sürekli iş getiren ve bunları oflaya puflaya yapan bir baba çocuğuna ‘Bazı yerlerde hayır demen gerekse bile evet demelisin’i fark etmeden öğretiyor. Bu nedenle çocuğa alanlar tanımak gerekiyor. Örneğin yemeğini yemeyi reddeden bir çocuğun hayır demesini asla kabul etmemek, ‘hepsi bitecek’ demek yerine onun yiyebileceği porsiyonlar hazırlamak ya da çocuğa iki çeşit yemek arasından seçim şansı tanımak onu rahatlatıyor. Bir konuda hayır diyen çocuğun gerçekten istemediğini ya da sadece inat ettiğini anlamak için onunla konuşmak gerekiyor.
TEST EDİN: HAYIR DİYEMEYENLERDEN MİSİNİZ?
➤ Yapmayı kabul ettiğiniz işleri şikayet ederek, oflaya puflaya yapıyorsanız burada bir soru işareti olduğunu düşünmelisiniz.
➤ Kime, hangi durumlarda ve zamanlarda hayır diyemediğinizi fark etmelisiniz.
➤ Parasal durumlarda mı yoksa manevi konularda mı hayır diyemediğinizi ayırt etmelisiniz.
➤ Önce kendinizi tanımalı, anlamalısınız. Nasıl ki sigara içmeyen bir insan sorulduğunda net bir şekilde ‘hayır’ diyor, siz de kendinizden o kadar emin olmalısınız. Eğer yorgunsanız ve bir arkadaşınız size gelmek istediğini söylüyorsa ona net bir şekilde ‘Bu akşam çok yorgunum. Seni yarın ağırlasam nasıl olur?” diyebilmelisiniz.
➤ Alıştırma yapmalısınız. Tıpkı direksiyonda pratik yapmak gibi, hayır demek konusunda da pratik yaptıkça gelişeceğinizi unutmayın. Bugüne kadar hayır diyemediğiniz için mutsuz oluyorsanız bundan sonra hayır demeniz gereken durumlarda ne diyeceğinizi düşünmeli, hatta daha akılda kalıcı olması için bu cümleleri yazmalısınız.
İlişkilerde ‘hayır’ın rolü
Bazı ilişkilerde eşler birbirlerini kırmamak için ‘hayır’ kelimesinden uzak duruyor. Psikolog Pınar Aydın Bıyıklı, bazen iki tarafın da hayır demek istedikleri halde evet dediğini söylüyor. Örneğin hafta sonu gidilecek bir arkadaş toplantısına ikisi de katılmak istemedikleri halde birbirlerini kırmamak için katılıyor, ardından ikisi de ‘Ben bu vakti senin için harcadım’ diye birbirlerini suçlamaya başlayabiliyor. Bazı ilişkilerde ise hayır demek bir güç savaşına dönüşebiliyor. Her iki taraf da inatlaşarak her şeye ‘hayır’ demeye başlıyor ve bu durum ilişkiyi ne yazık ki iyi yerlere götürmüyor.
Bir tarafın daha baskın olduğu ilişkilerde de eğer denge doğru kurulmazsa sorunlar yaşanabiliyor. Psikolog Bıyıklı, “Böyle ilişkilerde iki tarafın da birbirlerinin ihtiyaçlarını, sınırlarını bilip ona göre davranması gerekiyor. Baskın olan taraf diğerini sürekli yönettiğinde o kişide zamanla öfke oluşuyor. Baskın olan eş ise bir süre sonra ‘Benim her dediğimi yapıyor, yörüngemde dolaşıyor’ diye düşünerek eşine karşı değersizlik duygusu oluşturuyor” diyor.
HAYIR DEMENİN GÜZEL YOLLARI
Hemen yanıt vermeyin. Karşınızdaki kişiye birkaç soru sorun. ‘Ne kadar zamana ihtiyacın var? Farklı ne yapabiliriz?’ gibi sorularla önce ortamı yumuşatın. Doğrudan hayır demek yerine ‘Şu anda uygun değilim, farklı bir zamanda konuşalım mı?’ gibi ertelemeye yönelik cümleler kurun.
Kendi durumunuzdan bahsedin. ‘Bugün çok yorgunum’ ya da ‘Bugün tamamlamam gereken bir iş var’ gibi…
Mümkün olduğunca açık olun. Beyaz yalanlar söylemenin omzunuza yükler yükleyeceğini ve bir sonraki talepte ‘Geçen sefer yalan söylemiştim bu sefer kabul etmeliyim’ hissi yaratacağını unutmayın. Bazı insanlar hayır diyemediğiniz için hayatınızdaysa tıpkı belli dönemlerde dolaplarınızı, çekmecelerinizi temizlediğiniz gibi hayatınızdaki insanlar konusunda da temizlik yapın. Eğer beraber bir şeyler paylaşamıyor, birlikteliğinizden keyif alamıyorsanız, hep sizden gidiyorsa yani bu ilişkiden manevi bir kazancınız yoksa uygun şekilde hayır diyerek o kişileri hayatınızdan çıkarın.
✎ Yaprak ÇETİNKAYA
Formsanté Dergisi Eylül 2012 Sayısı
