Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu önemli psikiyatrik, akademik ve sosyal sorunlara neden olabilecek ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Teşhisi ve tedavisi giderek daha önemli hale gelmektedir. DEHB’nin Kuzey Amerika, Avrupa ve Türkiye’de tanı ve tedavisini standartlaştırmak için ‘DEHB Uygulama Kılavuzları’ oluşturulmuştur. Peki, DEHB Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nda (DEHB) tedavi yöntemleri nelerdir? DEHB’li çocuğu olan aileler duruma nasıl yaklaşmalı? Tedavinin önemi ve devam etmesi neden önemlidir? Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Gözde Luş, DEHB’li çocuğu olan aileler için önerilerini anlatıyor…
DEHB KONUSUNDA HANGİ TEDAVİ YÖNTEMLERİ UYGULANMAKTADIR?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nda hangi tedavi yöntemleri uygulanmaktadır?
DEHB tedavisinde ilk adım bu hastalık hakkında ailenin bilinçlendirilmesi, nasıl bir tedavi izleneceği ve tedavi olunmadığı durumlarda ne gibi sorunlarla karşılaşılacağı hakkında bilgi verilmesidir. DEHB tedavisinde hastanın yaşı önemlidir, eğer tedavi gören kişi çocuk ve ergen ise ailenin de tedaviye katılması tedaviye olumlu katkı sağlayacak ve iyileşmenin hızını artıracaktır.
Tüm kılavuzlar DEHB tedavisinde ilaç tedavisinin, önemli bir rolü olduğu konusunda açık bir fikir birliğindedirler. Özellikle stimulanların tedavideki yerinin önemi vurgulanmaktadır.
Aileler bazen yanlış edindikleri bilgilerle çocuklarda psikiyatrik ilaç kullanımının yanlış olduğu düşüncesine kapılabilirler. Eğer doğru bilgiler aileye verilirse ve ilaç kullanılmamasının olası kötü etkilerinden etraflıca bahsedilirse bu direnç kolaylıkla aşılabilir.
BU TEDAVİLERİN ARALIKSIZ DEVAM ETMESİ NEDEN GEREKİR?
Eğer DEHB tedavi edilmezse yüzde 80 civarında ergenlikte, yüzde 60 dolaylarında erişkinlikte devam eder. Ayrıca DEHB olan çocuğun dikkati ya da hiperaktivitesi aniden düzelmez. Kendi kapasitesinin altında başarı gösterme, arkadaş ilişkilerinde sorun, kaza ve yaralanmalara daha çok açık olmak, sigara- alkol gibi maddelerin kullanımının daha sık görülmesi gibi problemler bu çocuklarda daha çok görülür.
DEHB TEDAVİSİNİN AKSAMASI
DEHB tedavilerinin aksaması çocuğun gelişimini, akademik ve hayat başarısını nasıl etkiler?
Özellikle okul çağında farkedilen dikkat eksikliği kişinin istemsizce anlatılan konudan kopması ve gerekli bilgileri takip edememesine yol açar ve bu çocuğun elinde olmadan gerçekleşir. Çoğu zaman da DEHB’nin okul çağında fark edilmesi bu yüzdendir.
Özellikle tedavide geç kalınmış, ergenlik dönemindeki ve davranış bozukluklarının da eşlik ettiği DEHB’de terapide tedaviye eklenmelidir. Boşanmış aile gibi problemli aile ortamındaki çocuklar için aile terapisi önemli olabilir.
AİLELERE TEDAVİ KONUSUNDA NELER TAVSİYE EDERSİNİZ?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gelişiminde anne babanın yetiştirme tarzı, çocuğa karşı tutumları ve disiplin verme yöntemlerinin bir etkisi yoktur. Ancak ailenin ilgi ve desteği tedavinin başarısı için şarttır.
Zekâyı etkilemese de çocuk hastalığın özelliğinden dolayı okulda başarısız olabilir. Davranış sorunları bunda etkendir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuğunuzdan mükemmellik beklemeyin, ufak hatalarını büyütmeyin, bazı hatalarını görmezden gelin.
Dikkat eksikliği bulunan çocuğunuza sürekli nasihatte bulunmaktan, söylenip durmaktan, bağırıp çağırmaktan vazgeçin. Değersizlik hissi yarattığınız her eyleminiz davranış sorunlarını ağırlaştıracaktır.
Çocuğunuza hiçbir zaman tembel, aptal, yaramaz, inatçı, beceriksiz, huysuz, aksi gibi hitaplarda bulunmayın.
Özel diyet, vitamin gibi ek gıdaların dikkat eksikliği tedavisinde katkısı yoktur. Ancak çocuğun dengeli beslenmesi, spor gibi aktivitelere yönlendirilmesi, uyku düzenine dikkat edilmesi DEHB belirtileriyle başa çıkmanızda yardımcı olacaktır.
İlaçlar DEHB’de çok faydalıdır. Ancak sınıf öğretmeni, rehber öğretmen, okul idaresi ve ailenin bilinçli ve sorumlu yaklaşımları tedavide olmazsa olmazdır.
