Zihnimiz dolu, vitamin-mineral depolarımız boş, hareketimiz az. Sonuç: Unutkanlık!
Son zamanlarda “unutuyorum” kelimesi, en sık duyduklarımız arasına girmeyi başardı. Eskiden sadece ileri yaştakilerden duyduğumuz bu söz artık her yaştan insanın dilinde. Öncelikle her unutkanlığın Alzheimer hastalığı ile ilişkili olmadığını bilerek en kötüsünü düşünmekten kaçının. Unutkanlığınızın çok basit bir nedeni de olabilir, gerçekten önemli bir nedeni de… Nöroloji Uzmanı Yard. Doç. Dr. Sevda Sarıkaya unutkanlığın olası nedenlerini anlattı.
“Bir hasta size unutkanlık şikayeti ile başvurduğunda neler düşünürsünüz?” sorusunu Dr. Sevda Sarıkaya şöyle yanıtlıyor: “Daha genç yaşlarda beslenme düzensizliğine bağlı vitamin ve mineral eksiklikleri, depresyon, anksiyete, dikkat dağınıklığı, bellek alanlarını etkileyen tümörler gibi sebepler üzerinde yoğunlaşırken daha ileri yaşlarda Alzheimer ve diğer tür demansları ön planda düşünürüz.”
B12 deponuz dolu mu?
Beslenme tarzına bağlı unutkanlığın en sık nedenlerinden birisi, B12 vitamini ve demirin bolca bulunduğu kırmızı ve beyaz et, süt ürünlerinden eksik beslenmek. Bu durumda unutkanlık neredeyse kaçınılmaz oluyor. Özellikle vejetaryenlerin beslenme biçimlerini buna göre düzenlemeleri ve dönemsel olarak B12 desteği almaları gerekiyor. Dr. Sarıkaya, “B12 vitamini içeren besinlerin dışında hafızamız için önem taşıyan başka besin grupları da var. Yüksek miktarda folik asit içeren koyu yeşil yapraklı sebzeleri, Omega-3 yağ asiti içeren balık çeşitlerini (özellikle somon balığı), cevizi, önemli bir antioksidan olan selenyumu içeren tahılları beslenme planımıza dahil etmeliyiz. Yapılan çalışmalar Akdeniz diyeti ile beslenen kişilerde unutkanlığın ve Alzheimer hastalığının daha az olduğunu gösteriyor” diyor.
Doktora ne zaman gitmeliyim?
Unutkanlık eğer sizin günlük hayatınızı ve işlerinizi etkiler hale geldiyse doktora başvurmanızın zamanı gelmiş demektir. Yani telefonunuz, anahtarınız, cüzdanınız gibi özel eşyalarınızı sağda solda unutmaya, arabanızı park ettiğiniz yeri bulamamaya başladıysanız bu belirtileri önemseyin. Dr. Sevda Sarıkaya, “Hastalarımın birçoğu bu saydıklarımın yanında zihinlerinin yavaşladığını, eskiden birkaç şeyi aynı anda yaparken artık yapamadıklarını anlatıyorlar. Alzheimer açısından düşündüğümüzde öncelikli olarak yakın geçmiş unutulur ama psikiyatrik bazı rahatsızlıklara bağlı unutkanlıklarda uzak geçmiş, çocukluk anıları dahi silinebilir” diyor.
ZİHNİMİZ ÇOK YORGUN
Günlük hayatın koşturmacası içerisinde birçok işi aynı anda düşünmeye çalışmak da gençlerde görülen unutkanlığın önemli nedenleri arasında yer alıyor. Zihnimizi de düzenli tutmamız, havada uçuşan işlere değil, raflara dizilmiş gibi duran sıralı görevlere sahip olmamızı öneren Dr. Sarıkaya, “Bunu da ancak not ederek sağlayabiliriz. Beynimizi karalama defteri gibi değil, güzel bir hatıra defteri gibi kullanmalıyız” diyor.
Depresyon ve panik bozukluk gibi bazı psikiyatrik rahatsızlıklar tek başına unutkanlık nedeni olabiliyor. Bu durumda uzun süreli duygudurum değişikliği fark edildiğinde uzman desteği öneriliyor.
UNUTMAMAK İÇİN
Unutkanlığın sadece bir yaşlılık hastalığı olmadığının yanı sıra ileriki yaşlarda ortaya çıkabilecek unutkanlığı şimdiden önlemenin mümkün olduğunu da bilmek gerekiyor.
Sosyalleşin
Beyni sürekli işler tutmak, pozitif bir insan olmak, düzenli ve dengeli beslenmek, spor yapmak ve sosyal yaşantıya önem vermek unutkanlığı engelliyor. Dr. Sevda Sarıkaya, “Depresyon her atağında beyin hücre ölümüne neden oluyor. Yapılan çalışmaların sonuçlarına göre, gençliğinde sık depresyon atağı geçiren bireylerde Alzheimer hastalığı görülme olasılığı artıyor. Sosyalleşmek kişiyi depresyondan koruyor” diyor.
Zihni çalıştırın
Her bireyin kişisel özelliklerine ve eğitim durumuna göre zihnini çalıştıracak egzersiz biçimleri farklılık gösteriyor. Örneğin düşük eğitim düzeyli birisi için kitap ve gazete okumak iyi bir zihin egzersizi iken, eğitim düzeyi yüksek bireyler için bu yetersiz kalıyor. Bu nedenle herkesin kendine uygun egzersizleri seçmesi gerekiyor. Yeni bir dil öğrenmek, bilgisayarda strateji oyunları oynamak ve Sudoku tarzı bulmacalar çözmek yapılabilecek zihin egzersizleri arasında yer alıyor.
Hareket edin
Beden egzersizleri de unutkanlıktan koruyor. Açık havada yürüyüş yapmaktan düzenli yapılan her türlü spora kadar tüm aktivitelerin Alzheimer’dan koruyucu etkisi olduğu biliniyor.
Yaprak Çetinkaya
Formsanté – 2015 Haziran sayısı
