Fibromiyalji en yaygın kronik ağrı bozukluklarından biridir. Fibromiyalji sendromu nedir, neden olur? Fibromiyalji sendromu kimlerde görülür? Fibromiyaljiyi etkileyen faktörler nelerdir? Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu, anlattı.
FİBROMİYALJİ SENDROMU NEDİR?
Fibromiyalji, vücutta kas-iskelet ağrısı ile karakterize ve sıklıkla yorgunluk, uyku, hafıza sorunları ve ruhsal bozuklukların eşlik ettiği sık görülen bir durumdur.
FİBROMİYALJİ SENDROMU NEDEN OLUR?
Hastalığın kesin nedeni bilinmiyor, merkezi sinir sisteminin ağrıyı düzgün bir şekilde değerlendiremediğinde fibromiyaljinin ortaya çıktığı sanılıyor. Fibromiyaljide görülen ağrılar, vücudunuzun belirli bir bölgelerinden kaynaklanıyor gibi görünse de, ağrı aslında beyinden ve merkezi sinir sisteminden kaynaklanıyor.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
ABD de bulunan Ulusal Fibromiyalji Derneği’ne (NFA) göre, ABD’de yaklaşık 10 milyon yetişkini ve dünya nüfusunun yüzde üç ila altısını etkiliyor. Ek olarak, kadınlarda erkeklerden çok daha fazla fibromiyalji görülür. Fibromiyalji teşhis edilen kişilerin yüzde 75 ila 90’ının kadınlar olduğu tahmin edilmektedir. Durum yaşla birlikte daha yaygın hale gelir, böylece 80 yaşına geldiğinde, insanların yaklaşık yüzde sekizi fibromiyalji tanısı kriterlerine sahiptir.
FİBROMİYALJİYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
YÜKSEK STRES SEVİYESİ FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Psikolojik stres ve eşlik eden hormonal rahatsızlıklar fibromiyalji semptomlarını daha da kötüleştirebilir. İnsanlar stresli durumlara maruz kalmaktan kaçınmak veya onları sınırlamak ve rahatlamak için etkili yollar bulmaktan faydalanabilirler. Stresi yönetmek için bilişsel davranışçı tedaviler (CBT), grup tetavileri ve kalifiye sağlık profesyonellerinden yardım gibi birçok farklı yol vardır.
ENFEKSİYON VE YARALANMALAR FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Psikolojik stres gibi, enfeksiyon ve yaralanmalar da vücudun üstlendiği fizyolojik yüklenme ve zorlanma nedeniyle fibromiyalji semptomlarını kötüleştirebilir. Hastalıklar veya rahatsızlıklar düzeldikten sonra sonra, fibromiyalji alevlenmesi kendi kendine düzelebilir.
SİGARA İÇMEK FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Sigara ile ilişkili olumsuz sağlık sonuçlarının listesi sonsuz gibi görünmektedir; ancak fibromiyalji hastaları için sigarayı bırakmak çok daha gereklidir. Illinois Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, sigara içen fibromiyalji hastaları “sigara içmeyenlere göre önemli ölçüde daha fazla ağrı, uyuşma, hastalığın şiddetinde artma ve fonksiyonel zorluklar” bildirmiştir.
EGZERSİZ EKSİKLİĞİ FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Düzenli fiziksel aktivite fibromiyalji semptomlarını iyileştirebilir. Her ne kadar egzersiz ilk başta ağrı belirtilerini artırabilse de, zaman içinde ağrıyı önlemeye yardımcı olabilir. Önerilen antrenmanlar; yürüyüş, bisiklet, yüzme ve su içi egzersizleridir. İyi duruş, germe ve gevşeme egzersizleri de yardımcı olabilir.
KÖTÜ UYKU KALİTESİ FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Az uyumak ya da kalitesiz uyumak vücutta büyük bir stres oluşturabilir. Bunun üzerine yapılan çalışmalar, uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu (RLS) gibi uykuyu etkileyen bozukluklara sahip kişilerin fibromiyaljiye sahip olma olasılığının çok daha yüksek olduğunu göstermiştir.
TRAVMA VE/VEYA TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Ağırlığı değişebilen travmatik yaşam olayları, fibromiyalji alevlenmelerinin çok bilinen bir nedenidir. Aşırı stresle mücadele edenler gibi, fiziksel veya duygusal travma yaşayan insanlarda da fibromiyalji gelişebilir veya varolan fibromiyalji semptomları dayanılmaz hale gelebilir.
SAĞLIKSIZ BESLENME FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Fibromiyaljisi olan insanlar için önerilen özel bir diyet olmamasına rağmen, semptomları daha da kötüleştiren bazı gıdalar vardır. Uzmanlar, semptomların tetikleyici maddeleri tanımlamak için iyileşip iyileşmediğini görmek için her hafta belirli yiyecek gruplarını hariç tuttuğunuz bir eleme diyetini denemenizi tavsiye ediyor.
HORMONAL DEĞİŞİKLİKLER FİBROMİYALJİYİ KÖTÜLEŞTİREBİLİR
Bazı kadınlarda fibromiyalji alevlenmeleri adet döngüsüyle yakından ilişkilidir. Durum genel ağrıyı taşımayı zorlaştırdığından, PMS (premenstrüal gerginlik sendromu) ile ilişkili normal rahatsızlığın ve sürenin fibromiyaljiden muzdarip biri için daha kötü olması muhtemeldir.
