Evde daha uzun süreler geçiriyoruz, mutfakta daha uzun süre kalıyoruz. Ve belki daha fazla gıda alışverişi yapıyoruz. Ne yazık ki pandemiyle birlikte başlayan bu stokçuluk, gelecek nesiller için gıda kaynaklarının azalmasına sebep olabilir.
Hazırlayan: Deran Çetinsaraç
Geleceğimize sahip çıkmak adına hayata geçirilen “Gıda İsrafını Engelleme Projesi” ile sürdürülebilirlik için gıda israfı ile sağlıklı beslenmenin önemine dikkat çekiliyor. Yiyecekleri uygun şekilde değerlendirme, gıdayı doğru depolama, ihtiyaç kadar tüketme ve alışveriş yapma gibi beslenme ile tüketim tercihlerindeki küçük değişimlerin sürdürülebilir gıdanın geleceği için önemli bir adım olduğu vurgulanıyor. Uzman Diyetisyen İpek Ağaca Özger, gıda israfı ciddi bir sorun olsa da bireysel çabalarımızla bu soruna çözümler üretmenin mümkün olduğunu belirtiyor.
LİSTE HAZIRLAYARAK ALIŞVERİŞ YAPMAK GIDA İSRAFINI ÖNLEYEBİLİYOR MU?
Evet, alışveriş listesi yapmak gıda israfını önlemek için önemli bir nokta. Alışverişten önce buzdolabı ve erzak dolabını kontrol etmenizi öneririm. Eksikler için liste hazırlayabilirsiniz. Alışverişte listeye sadık kalmanız, liste dışında bir şey almamanız gıda israfını önlemek için çok önemli. Aynı zamanda alışveriş sepetinizi et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, tahıllar, sebze ve meyveler şeklinde gruplandırırsanız farklı grupta olan besinleri daha net ayırt ederek alışveriş yapmış olursunuz. Aynı gruptan benzer gıdaları satın alırsak bu besinleri zamanında tüketemeyeceğimiz için israf olabileceğinin farkında olur ve gıda israfını önlemek için güzel bir adım atmış oluruz.
Örneğin bir alışverişte hem kırmızı et, hem balık eti, hem de tavuk eti almaya hiç gerek yok; pişireceğimiz ve tüketeceğimiz zaman almak en doğrusu. Ve tabii ki alacağınız gıdanın ambalajlarının sağlam olmasına dikkat etmeli, ona göre satın almalısınız. Ambalajlı gıdaların üzerinde yer alan “Son kullanma tarihi” yiyeceği hangi tarihe kadar tüketebileceğimizi söyler. Bunu da kontrol ederek gıda israfını önleyebilirsiniz.
PANDEMİYLE BİRLİKTE GIDA İSRAFI NASIL ARTTI? DÜNYADA BU DURUM NASIL?
World Resources Institute (WRI) tarafından hazırlanan Dünya Kaynakları Raporu’na göre, 2050 yılında 10 milyara ulaşması beklenen dünya nüfusunu doyurmak için tarım ve gıda üretiminin iklim, ekosistem ve suya olan etkileri azaltılmak zorunda. Ne yazık ki, pandemiyle beraber gıda israfının artışını ‘stokçuluk’la görmeye başladık. Dünyada ve ülkemizde pandemi haberini almamızla beraber birçok aile kendini güvensiz hissedip alışveriş stoğu yaptı. Bu stokçuluk birçok zaman aslında psikolojik bir eğilim. Ne yazık ki çevremde hala pandeminin başında stokladığı kuru gıdaları tüketemeyen aileler duyuyorum. Bu kuru gıdaların bir süre sonra son kullanım tarihleri bitecek ve çöpe atılacak. Halbuki ihtiyacımız olduğu kadar alabilsek, stokçuluk yapmasak gıda israfını önlemede büyük bir adım atmış olacağız.
ARTAN YİYECEKLER NASIL DEĞERLENDİRİLEBİLİR?
Evde yemeğiniz tabağınızda veya tencerenizde kaldıysa hava almayacak şekilde paketleyip buzdolabında saklayabilir veya dondurarak muhafaza edebilirsiniz. Kalan yiyeceklerden bir sonraki gün farklı tariflerle yeni ürünler hazırlayabilirisiniz. Bir gün önceden kalan pirinçlerden veya sebze yemeğinden çorba yapmak gibi…
Milyonlarca insan açlıkla mücadele ederken gıda israfı hayatımızın her alanında gün geçtikçe artıyor.
BUZDOLABI YERLEŞİMİNDE NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Öncelikle buzdolabınızı kontrol edin. Gıdalarımızın israf olmasının bir sebebi de doğru muhafaza edilmediği için bozulması, çürümesi, besin değerlerini kaybetmesi. Gıdaların bu sebepten çöpe gitmesini önlemek ve daha uzun süre tazeliğini koruması için gıdaları buzdolabında doğru yerde ve doğru sıcaklıkta saklamak gerekir. Bunlarla ilgili birkaç bilgi vermek istiyorum. Mesela, gıdaların sağlıklı bir şekilde saklanması için buzdolabının olması gereken doğru sıcaklık 1-5 °C aralığıdır.
Buzdolabının temizliği de oldukça önemli. Ve tabii uzun ömürlü gıdalar için hayati olan buzdolabı yerleşimi üzerinde de durmak istiyorum. En soğuk raf olan ilk rafta et, tavuk, balık, yumurta gibi hayvansal kökenli gıdalar saklanmalı. Kapak sürekli açılıp kapandığı için sıcaklık dengesi yumurtaların muhafazası için uygun değil. Birinci rafın hemen alt rafında peynir, süt, yoğurt, tereyağı, ekmek gibi gıdalar; alt rafta doğal meyve suyu, hoşaf, meyveler; yeşillikler, sebzeler ise nemsiz olduğu için en alt rafta saklanmalı.
Buzdolabının kapağında ise soslar, kavanozlanmış baharatlar, konserveler saklanmalı. Aynı rafta et, tavuk, balık saklanmalı dedik ama bu noktada çapraz bulaşmadan bahsetmek gerekli. Bu gıdaların sularının damlayıp birbirine bulaşması da gıdaları bozar. Bu nedenle uygun şekillerde, iyice sarılarak, altına tabak konarak yerleştirilmeli. “İlk giren ilk çıkar” kuralı da gıda israfını önlemede çok etkili bir adım. Yani alışverişten geldiğinizde yeni satın aldığınız gıdaları buzdolabı rafının arka tarafına yerleştirirken arka tarafta duran; yani daha önceden satın alınan gıdaları ise ön tarafa yerleştirin. Böylece bozulmaya daha yakın olan gıdalar elinizin altında olacak, israf olmasını önelmiş olacaksınız.
EN ÇOK HANGİ GIDALARIN İSRAFI GERÇEKLEŞİYOR?
Araştırmalar gıda israfının en çok evlerimizde yapıldığını gösteriyor. En çok çöpe atılan gıdaların başında ekmek ve unlu mamuller, sebze ve meyveler geliyor. Eve alınan her dört ekmekten biri her gün çöpe atılıyor. Düşünebiliyor musunuz ekmek israfının boyutunu! Ekmekle birlikte paramızı da çöpe atıyoruz; geleceğimizi de…
DERİN DONDURUCUYU NASIL DAHA AKTİF KULLANABİLİRİZ?
Sağlıklı beslenmeyi daha pratik şekilde sağlamak için derin dondurucularımızdan faydalanabiliriz. Örneğin fırında mücver yapacaksanız tek seferde iki tepsi pişirin. Yemek soğuduğunda porsiyonlara ayırın ve dondurun. Böylece bir sonraki günler için yemekleriniz hazır olmuş olur. Besinleri derin dondurucuda saklamak besinlerin besin değerini koruyan en iyi yöntemlerden biri. Derin dondurucunuza koyduğunuz besinlerin tarihlerini takip edin, mutlaka üzerine not alın.
İLGİLİ İÇERİKLER
