Son yılların gözde diyetlerinden ketojenik beslenme programına başlayanların sayısı her geçen gün artıyor. Ancak uzmanlar epilepsi hastaları için geliştirilen bu programın sağlıklı kişilerde uzun süreli yapılmasını önermiyor. Alışık olduğumuz klasik Akdeniz diyetine karşın riskler barındıran ketojenik diyeti uzman eşliğinde yapmakta fayda var.
Yazı: Ruken Akbay Gürtaş
Temel amacı, epilepsi hastalarının nöbetlerini azaltmak olan ketojenik diyet zaman içerisinde, özellikle de son yıllarda kilo verme üzerine etkileri ile sıkça kullanılmaya başlandı. Ketojenik diyet; yüksek yağ, iyi miktarda protein fakat çok sınırlı karbonhidrat içeren bir diyet şekli. Peki, ketojenik beslenmede neler yenir? Ketojenik beslenmede nelere dikkat edilmeli? Ketojenik beslenmede yapılmaması gerekenler nelerdir? Bu diyet programının ayrıntılarını Beslenme ve Diyet Uzmanı Hülya Çağatay’dan öğrendik.
KETOJENİK DİYETTE VÜCUT NASIL ÇALIŞIYOR?
Kilo verme konusunda birçoğumuz hızlı kilo verme yöntemlerini tercih etme eğilimindeyiz. Beyin karbonhidratları öncelikli enerji kaynağı olarak kullanıyor. Ketojenik diyetlerde bulunan yüksek yağ yüzdesi ve düşük karbonhidrat içeriği, vücudu karbonhidrat yerine yağ kullanmaya teşvik ediyor. Böylece vücut ketozise giriyor ve depo yağ yakımı tetikleniyor.
KETOJENİK DİYETTE EN ÇOK NEYE DİKKAT EDİLMELİ?
Ketojenik diyetin çeşitleri ve aşamalarına göre, günlük alınması gereken karbonhidrat miktarı değişiyor. Bu sebepten karbonhidratı çok kısıtlı olan dönemlerde fazla karbonhidrat tüketmek ketozisten çıkmanıza sebep olabiliyor.
KETOJENİK DİYET FAYDA MI SAĞLIYOR, ZARAR MI?
Araştırmalara ve çalışmalara göre; kilo kaybı sağlamada, yağ yakımını arttırmada, özellikle epileptik nöbetlerin kontrolünde ve tokluk hissinin artmasında etkili olduğu bilinen ketojenik diyetin bu yararları göz ardı edilmemeli. Fakat uzun vadede sürdürülebilir bir diyet olmadığı da araştırmalarla desteklendi. Ketojenik diyeti kısa süreli yapmak zararlı olmayabilir fakat doğru besin seçimleri için mutlaka beslenme uzmanı desteği alınmalı. Aynı zamanda bu diyet türünün sürdürülebilir olmadığını unutmamalıyız. Hem olası yan etkileri, hem de vücuda olumsuz etkilerinden dolayı ketojenik diyetin tam anlamıyla sağlıklı bir diyet olduğu varsayımı doğru olmaz. Ketojenik diyetin kısa süreli uygulanması, istediğimiz kiloya ulaşmamızı sağlayabilir.
BESİNLERİN ORANI NASIL HESAPLANIYOR?
Beslenmesinde karbonhidratlara oldukça fazla yer veren insanların ketojenik diyeti uygulayabilmeleri daha zor olabilir. Normal beslenmemizde yüzde 50-60’lara kadar olan karbonhidrat miktarının yüzde 5-10 düzeyine kadar inmesi kişilerin zorlanmasına yol açabiliyor. Ketojenik diyette yağ oranı yüzde 70’lere kadar çıkıyor, protein yüzde 25 civarında ve karbonhidrat da yüzde 5-10 oranında ayarlanıyor. Yağ oranının fazla olması ilk günlerde garipsenebiliyor fakat sonrasında diyete tam uyum sağlanabiliyor. Bu nedenle söz konusu dengenin sağlanması için mutlaka uzman gözetiminde olmanız gerekiyor.
TOKLUK-AÇLIK DENGESİ NASIL SAĞLANIYOR?
Bu diyetin tok tutma sebebi henüz kanıtlanmamış fakat bazı bilinen sebepleri var. Yeterli protein tüketmek, ana-ara öğün düzeni sağlamak, bol lifli beslenmek yani diyette sebzelere daha çok yer vermek tok kalmamızın sebepleri arasında yer alabilir.
KİMLER KETOJENİK DİYET YAPAMAZ?
Özellikle böbrek hastaları, hipoglisemisi olanlar, Tip 1 diyabeti ve kolesterolü çok yüksek olanların bu diyeti uygulamaları riskli. Epilepsi hastaları ve kilo kaybı sağlamak isteyenler, diyetisyen ve doktor kontrolünde bu diyeti uygulayabiliyor. Fakat şunu söylemeliyiz ki ketojenik diyetlerin uzun dönemli yapılması sağlık açısından sakıncalı olabilir. Asit-baz dengesini bozabilir, ki bu da hızlı yaşlanmayı etkileyebilir. Aynı zamanda ketojenik diyetlerin çok uzun sürdürülmesi cilt ve böbrek sağlığını olumsuz etkileyebilir.
KETOJENİK DİYET UYGULAMAK İÇİN MUTFAĞIMIZDA OLMASI GEREKEN BESİNLER
- Kırmızı et, balık ve tavuk
- Peynir
- Yağlı tohumlar (badem, fındık, ceviz, kaju gibi)
- Avokado
- Sebzeler (izin verilen)
- Şeker oranı düşük meyveler
- Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı, avokado yağı gibi)
- Fıstık ezmesi (şekersiz)
KETOJENİK DİYETİ BOZAN BESİNLER
- Tahıl grubu (ekmek, pilav, makarna, bulgur, yulaf…)
- Kuru baklagiller
- Yüksek karbonhidratlı meyveler
- Bal, pekmez, reçel ve tüm şekerli yiyecekler
SIK UYGULANAN KETOJENİK DİYET PROGRAMLARI
- Klasik ketojenik diyette, yağın, karbonhidrat ve proteinin toplamına oranı 4 oluyor.
- Düşük glisemik indeksli ketojenik diyet; glisemik indeksi düşük besinler tercih edilerek, enerjinin yüzde 10’unun karbonhidratlardan sağlandığı ve ketozise girmeyi yavaşlatan bir diyet türü olarak biliniyor.
- Orta zincirli yağ asidi (MCT) içeren ketojenik diyet, klasik ketojenik diyetten daha fazla karbonhidrat (yüzde 15) içeriyor.
- Modifiye Atkins diyeti, klasik ketojenik diyete göre yağın, karbonhidrat ve proteinin toplamına oranının 1 olması ile programlanıyor.
DİPNOT!
UZMANLAR UYARIYOR!
Ketojenik diyet kulaktan dolma bilgilerle uygulanabilir bir diyet değil. Mutlaka diyetisyen ve gerekirse doktor kontrolünde uygulanmalı. Kısa süreli uygulanması ile hayal etiğiniz bedenlere kavuşabileceğiniz bir diyet olabilir. Uzun süreli uygulanması ise hem sürdürülebilir değil, hem de sağlık açısından risk yaratabilir.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Ketojenik diyet nedir? Nasıl yapılır? İşte ketojenik beslenme için örnek tarifler
- 4 popüler diyeti masaya yatırdık: Ketojenik, aralıklı oruç, fleksitaryen ve Akdeniz diyeti
- Hurma diyeti nedir, nasıl yapılır? İşte hurma diyeti listesi
- Roket diyet nedir? Nasıl yapılır? Ferin Batman’dan Roket Diyet tarifleri