Laktoz intoleransı sorunu birçok kişinin ortak problemi. Ancak çoğu zaman Laktoz intoleransı ve süt alerjisi terimleri birbirine karıştırılabiliyor. Peki, laktoz intoleransı belirtileri nelerdir? Neden olur? Laktoz içeren besinler nelerdir? Acıbadem Ataşehir Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Ayşe Sena Burcu anlatıyor…
LAKTOZ İNTOLERANSI NEDİR?
Laktoz intoleransı; laktoz içeren bir besinin tüketiminden sonra ortaya çıkan diyare, karın ağrısı, gaz birikmesi veya şişkinlik sendromudur. Laktoz intoleransı hem besinlerle alınan laktoz miktarına hem de ince bağırsakta laktozu parçalayan laktaz enzimi miktarına bağlı olarak gelişebilir.
Besin intoleransı (veya alerjik olmayan besin duyarlılığı); bağışlık sistemini kapsamayan besinlere karşı ters bir etki olarak tanımlanır. Laktozun sindirilememesi, emilememesi veya metabolize edilememesinden kaynaklanır. Laktoza duyarlı olan bireylerde reaksiyonlara neden olarak diyetten çıkarıldıklarında etki görülmez. Belirtiler besin tüketiminden birkaç saat içinde gelişmeyip ortaya çıkması günler sürebilir. Laktoz intoleransı ve süt alerjisi terimleri karıştırılabilir. Laktoz intoleransı bir sindirim problemi iken; süt alerjisi bağışıklık sistemiyle ilgilidir.
LAKTOZ İNTOLERANSI HANGİ SORUNLARA YOL AÇABİLİR?
Laktoz intoleransında önemli vitamin ve mineralleri doğru miktarlarda almak zor olabilir. Bu durum sağlıksız ağırlık kaybına neden olabilir ve ostepoeni (düşük kemik-mineral yoğunluğu), osteoporoz (kemik erimesi) ile malnütrisyona (beslenme bozukluğu) yakalanma riskini arttırabilir.
LAKTOZ İNTOLERANSI NEDEN OLUR?
Metabolik, toksik, farmakolojik veya tanımlanamayan mekanizmalardan dolayı olabilir.
LAKTOZ İNTOLERANSI BELİRTİLERİ
Abdominal şişkinlik ve kramp, gaz birikmesi ile ishal genellikle laktoz alımını takiben birkaç saat içinde ortaya çıkabilir.
LAKTOZ İÇEREN BESİNLER NELERDİR?
Süt, yoğurt, peynir, çökelek, süt tozu, dondurma, sahlep, muhallebi, sütlaç, sütlü puding gibi tatlılar, tarhana çorbası, yoğurt, yayla çorbası ve hazır çorbalar, bisküvi, kraker, çikolata vb, içine süt ve benzeri yiyecekler girmiş pasta, kek, çörek, kurabiye, süt, soslu püre ve diğer besinler, yağda kızartmalar, kavurmalar, margarin, tereyağ, kaymak, krema, içeriği bilinmeyen hazır tüm besinler laktoz içerirler.
BU BESİNLERİ HİÇ TÜKETMEYELİM, YOKSA KISITLAYALIM MI?
Laktaz enzimi eksikliği olan bireylerin tamamıyla laktozsuz bir diyet uygulamasına gerek yoktur. Gerekmedikçe tümüyle laktozsuz veya çok düşük laktoz içeren diyetler (<3 g/gün) önerilmemektedir. Bu kısıtlama bireylere göre değişkenlik gösterir. Laktoz sindirimi bozuk olan çoğu birey, ana belirtileri göstermeksizin, özellikle de yemeklerle birlikte veya peynir ya da fermente süt ürünleri (yoğurt, kefir…) şeklinde tüketildiğinde bir miktar laktozu alabilir ve tolere edebilir (en çok 12 g/gün)
ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bu hastalık bebeklik ve çocukluk döneminde sık rastlanan emilim bozukluklarındandır. Hastalıkta süt ve süt ürünlerine karşı duyarlılık oluşmaktadır. Çocukta ishal, mide bulantısı, karın ağrısı, iştahsızlık, bağırsakta gaz birikimi sonucu karın şişliği ve vitamin eksiklikleri görülmektedir. Bu nedenle diyete tam olarak uymak, erken düzelmek açısından önemlidir. Gaz, karın ağrısı ve ishal durumunda intolerans inek sütü protein alerjisiyle karıştırılabilir. İnek sütü protein alerjisinde bebeklerin dışkısında mukus ve kanlanma olabilirken; intoleransta bu durumlar gelişmeden ishal ve kabızlık durumları görülebilir.
SONRASINDA KENDİLİĞİNDEN GEÇEBİLİR Mİ?
Yapılan çalışmalarda, laktoz intoleransının 6 yaşından küçük çocuklarda sıklığının az olduğu, ancak çocukluk döneminde artış göstererek 10-16 yaş aralığında zirve yaptığı bildiriliyor. Yapılan çalışmalardaki az miktardaki kanıtlar ise laktoz intoleransının yetişkin yaş ile beraber arttığını gösteriyor.
LAKTOZ İNTOLERANSI NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?
Laktoz intoleransı yönetimi diyet değişikliğini gerektirir. Belirtiler laktoz içeren besinlerin az miktarlarda tüketilmesiyle hafifleme gösterir. Laktoz enzim tabletleri veya sıvı enzim formları ya da laktaz enzimine tabi tutulmuş laktaz içeren süt ürünleri ve süt tüketimi sonrasında rahatsızlık yaşayan laktoz sindirimi bozukluğu olan bireylerde kullanılabilir. Olgunlaştırılmış peynirler ve yoğurt gibi fermente süt ürünleri, içerdikleri laktoz miktarının düşük olması sebebiyle daha iyi tolere edilebilirler.
Besinlerdeki laktoz miktarları;
Süt (1 kupa-240 ml): 10-12 g
Tereyağı (1 çay kaşığı): eser miktar
Peynir (30 g): 0-2 g
Dondurma (1/2 kupa-120 ml): 6 g
Kültürlü az yağlı yoğurt (1 kupa-240 ml): 5-10 g
