Hastaların yarısı doktorunun reçete ettiği ilaçları doğru kullanamıyor, birçok kişi ise eşine dostuna iyi gelen ilacı bir uzmana danışmadan kullanıyor. Sonuç; iyileşmeyen hastalıklar hatta geri dönüşü olmayan yan etkiler oluyor.
Uygun ilaçların, uygun nedenlerle, uygun zamanda, uygun hastalara, uygun miktarlarda verilmesi “Doğru İlaç Kullanımı” olarak tanımlanıyor. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi doğru kullanımda doktor kadar hastaya da büyük sorumluluk düşüyor. Günümüzde ilaçların doğru kullanılmamaları gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorun oluşturuyor çünkü doktorun reçete ettiği ilaçları hastaların ancak yarısı doğru kullanabiliyor. İlaç kullanımı sırasında yapılan hatalar sadece hastalığın nüksetmesi veya vücutta belirgin değişiklikler olması sonucu fark ediliyor. Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden Doç. Dr. Turgay Çelik, “Organizma tarafından kompanse edildiği veya sorun oluşturmadığı için diğer birçok hatalı ilaç kullanımının farkına varılmıyor. Özellikle psikotrop (merkezi sinir sisteminde etki gösteren) ilaçlarda, ilaç kullanımının bırakılması sonucu hastalığın tekrar başlaması veya intihar gibi telafisi mümkün olmayan sonuçlar ortaya çıkması halinde durumun ciddiyetinin farkına varılıyor” diyor.
Tedavilerin yarıda bırakılması veya yetersiz gerekçeler ile antibiyotik kullanılması, görevi hastalık oluşturan bakteri gibi mikro-organizmaların üremesini durdurmak veya öldürmek olan antibiyotiklerin etkisini kaybetmesine neden oluyor. Doç. Dr. Turgay Çelik, aynı durumun antiviral, antifungal ve antihelmintik ilaçlar için de geçerli olduğunu belirtiyor.
Tedaviye güven azalıyor
Hatalı ilaç kullanımının en büyük göstergesi, “Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Ürünleri” olarak tanımlanan ve tedavi edici etkisi bilimsel olarak kanıtlanmamış ürünlerin kullanımındaki artış… Aslında, sağlık otoritelerinin ilaç olarak onay vermediği bu ürünlerin kullanımının artması, o toplumda ilaçların doğru kullanılmadığının bir başka göstergesi oluyor. Şekil olarak ilaçlara benzeyen bu ürünlerin pazar payının artmasına paralel olarak hatalı ilaç kullanımı da artıyor.
Doç. Dr. Çelik, “İlaçların yanlış kullanımı, bugün bazı tedavilerin etkinliğinin ve güvenirliğinin azalmasına, hastalıkların tam tedavi edilmeyerek kronik bir seyir almasına, hastaya sıkıntı ve zarar verir hale gelmesine, hatta gereksiz yere hastaneye yatmalara neden oluyor. Bunların bir sonucu olarak, sağlık hizmetlerinde iş gücü kaybı ortaya çıkıyor ve özellikle tedavide maliyetler artıyor” diyor.
