Kan testi yaptırırken rutin parametrilerden birisi de Trigliserid… Peki Trigliserid nedir, kaç olmalı? Trigliserid yüksekliği ve düşüklüğü neden olur? Trigliserid yüksekliği nasıl tedavi edilir? Medipol Mega Üniversite Hastanesi Kardiyoloji bölümü Doç.Dr. İbrahim Oğuz Karaca Trigliserid hakkında merak edilenleri anlattı.
Trigliserid nedir?
Rutin tahlillerde sıklıkla bakılan kan yağlarından olan trigliseridler, vücudumuzda gıdalardan ihtiyaç fazlası alınan kalorinin yağ dokusundaki hücrelerde depolanmış halidir. Vücutta karbonhidrat (şeker) depoları kısıtlı olduğu için, aşırı enerji gerektiren sportif aktiviteler ve uzun süreli açlık gibi durumlarda ihtiyacımız olan enerjiyi yağ depolarındaki trigliseridlerden sağlarız.
Normal trigliserid değerleri nedir?
Kandaki trigliserid ölçümü yemeklerle alınan kalori miktarından etkilenmektedir. Ölçülen değerin doğru yorumlanması ve standardize edilmesi amacıyla trigliserid ölçümlerinin 12 saatlik açlık sonrası yapılması önerilmektedir. Bu şekilde alınan kanda yapılan ölçümde sağlıklı bir insan için ideal değerler 50-150 mg/dl arasıdır.
Trigliserid yüksekliği nedir?
Açlık kanında bakılan değerin 150 mg/dl üzerinde olmasına trigliserid yüksekliği (hipertrigliseridemi) denir. 150-199 mg/dl değer aralığında sınırda yükseklik, 200 ve 499 mg/dl arasındaki değerler yüksek kabul edilirken bu değerin 500’ün üzerine çıkması ise çok yüksek trigliserid değeri olarak tanımlanmaktadır.
Trigliserid yüksekliği neden önemlidir?
Karaciğere yağ dokusundan gelen trigliserid miktarı artar ve karaciğerin enerjiye dönüştürme kapasitesinin üzerine çıkarsa bu trigliseridler karaciğerde birikerek “karaciğer yağlanması” dediğimiz duruma yol açar. Karaciğer yağlanması ileri evrelerde karaciğer iltihabı (hepatit) ve sertleşmesi (fibrozis) sonucunda “karaciğer sirozu” riski taşımaktadır. Yüksek trigliserid değerleri uzun vadede atardamarların sertleşmesi (ateroskleroz) sonucu “kalp krizi” ve “felç” riskini arttırmaktadır. Ayrıca yüksek trigliserid değerleri “pankreas iltihabı” (pankreatit) ile de ilişkilidir.
Trigliserid yüksekliği belirtileri nelerdir?
Çok yüksek trigliserid değerleri olmadığı sürece, trigliserid yüksekliğinin hiçbir belirtisi olmayabilir ve gizli bir hastalık şeklinde ilerleyebilir. Trigliserid yüksekliğine bağlı en sık görülen belirtiler baş ağrısı, yorgunluk, diz ve dirsek eklemlerinde nodül oluşumu ve pankreatit oluştuysa buna bağlı karın ağrısı, bulantı-kusma ve ateş olarak sayılabilir.
Trigliserid yüksekliği nedenleri nelerdir?
- En sık görülen durum “beslenme” ve “yaşam tarzında” yapılan kişisel hatalardır. Diyetle glisemik indeksi yüksek karbonhidratların aşırı tüketimi ya da vücudun ihtiyacından fazla kalorili beslenme ve hareketsiz yaşam sonucu yeterince kalori harcanmaması sonucunda trigliserid yüksekliği oluşmaktadır.
Diğer görülen trigliserid yüksekliği nedenleri şunlardır: - Ailesel (genetik) durumlar
- Aşırı alkol tüketimi
- Hormonal bozukluklar (hipotiroidi, gebelik gibi)
- Obezite, insülin direnci, tip 2 diyabet metabolik hastalıklar
- Karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları
Trigliserid yüksekliği nasıl tedavi edilir?
Trigliserid düzeyini düşürmenin başlıca iki yolu “Yaşam tarzı değişiklikleri” ve “İlaç tedavisidir”. Sağlıklı bir yaşam tarzı ve beslenme değişikliği trigliserid yüksekliği olan her hastaya önerilmesi gerekirken bazı durumlarda da bunlara ilave olarak takviye gıdalar ve ilaç tedavisi gerekebilir.
- Yaşam tarzı değişiklikleri
– İhtiyaç fazlası kalori tüketiminin azaltılarak kilo kontrolünün sağlanması
– Glisemik indeksi yüksek rafine şekerlerden uzak durulması, lifli gıdaların arttırılması
– Kızartılmış gıdalar ve hazır hamur işi ürünlerde bulunan trans yağların tüketilmemesi
– Haftada en az 3 gün, en az 30 dk yağ yakımını arttıran aerobik egzersiz yapılması
– Alkol tükemitini sınırlandırmak ya da bırakmak
- İlaç tedavileri
– Fibratlar, Statinler, Niasin, Omega-3 yağ asitleri
Trigliserid düşüren gıdalar nelerdir?
- Tam tahıllı besinler: Yulaf, arpa, mısır, pirinç, buğday, mercimek, kepekli makarna
- Balık: Somon, ton balığı, sardalya, uskumru, ringa ve alabalığı gibi omega-3 yönünden oldukça zengin balıklar
- Doymamış bitkisel yağlar: Zeytinyağı, kanola yağı, fındık yağı ve avokado yağı
- Kuruyemişler: Ceviz, badem, fındık, kaju
- Lifli yeşil yapraklı sebzeler: Fasulye, keçiboynuzu, lahana, semizotu, brokoli, marul
- Çeşitli baharat ve çaylar: Adaçayı, ayçiçeği, kekik, nane
Trigliserid düşüklüğü nedir?
Vücudun temel enerji kaynağı olan trigliseridler yağ asitlerine dönüşerek dokuların ve hücrelerin uygun şekilde çalışmasını sağlarlar. Bu yüzden kandaki yüksekliği kadar düşüklüğü de önemlidir. Trigliserid düşüklüğü açlık kan trigliserid düzeyinin 50 mg/dl düzeyinin altında olması durumudur. Ciddi trigliserid düşüklüğünde ise kan düzeyi 35 mg/dl’nin altındadır.
Trigliserid düşüklüğü neye sebep olur?
Düşük yağlı beslenme, çeşitli ilaç yan etkileri, hormonal bozukluklar, sindirim sistemi rahatsızlıkları trigliserid düşüklüğüne neden olabilmektedir. Trigliserid düşüklüğü genelde bir soruna eşlik etmez. Cilt kuruluğu, üşüme, uyuşukluk, saçların kırılması, kas kütlesi kaybı, bağışıklık sistemi bozukluğu gibi belirtiler görülebilmektedir.
