Türkiye’de ceviz, hem üretimi hem de tüketimi bakımından büyük öneme sahip. Piyasada ise yerli cevizin yanında ithal cevizi de görmekteyiz. Peki, yerli ceviz ve ithal ceviz arasındaki farklar nelerdir? Fernor ceviz nedir? Soğuğa karşı en dayanıklı ceviz türü nedir? Ceviz Üreticileri Derneği Eş Başkanı Ömer Ergüder ile ceviz hakkında detaylı bir röportaj gerçekleştirdik.
Röportaj: YAĞMUR TOPÇU
FERNOR CEVİZ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Fransız orjinli bir çeşit olan Fernor ceviz fidanı; geç çiçeklenir, sürgün dalları geç kapandığından bahar geç donları ile sonbahar erken donlarından etkilenmez. 1.800 metreye kadar yüksek rakımlı alanlara ekilebilen bir ceviz türü olan Fernor ayrıca kabuğundan kolay ayrılması ve lezzetli olması nedeniyle ülkemizde de son yıllarda yaygınlaşan türler arasında yer alıyor. 4×8 metre aralıklarla ekilen Fernor ceviz fidanının hasat işlemi, eylül ayının sonlarına doğru gerçekleşir. Meyvesinin ağırlığı ortalama 12 gram, iç randımanı yüzde 49, yağ oranı yüzde 51, protein oranı ise yüzde 20’dir.
KAÇ ÇEŞİT CİNS CEVİZ VARDIR?
İthal cinsler arasında:
- Chandler,
- Franquette,
- Cisco,
- Pedro,
- Payne/Ashley,
- Serr,
- Hartley,
- Eureka,
- Tulare gibi ceviz çeşitlerini sıralayabiliriz.
Yerli türler arasında ise,
- Bilecik,
- Kaman 1,
- Kaman 4,
- Kaman 5,
- Kaplan-86,
- KSÜ – 5,
- KSÜ – 15,
- Maraş – 11,
- Maraş – 12,
- Maraş – 14,
- Maraş – 18,
- Maraş – 19,
- Sütyemez – 1,
- Sütyemez – 2,
- Şebin,
- Şen 2,
- Tokat 1,
- Yalova 1,
- Yalova 3,
- Yalova 4,
- Yavuz 1 yer alıyor.
Ceviz türleri farklı özelliklere sahip olduğu için bu türlerin yanında rakamlar bulunuyor. Çok benzer yapılarda olan bu cevizlerin en büyük farkı ise oranı ve yetiştirdiği koşullar. Örneğin, Kaman-4 ile Kaman-5 arasında belirgin yapısal farklar bulunmuyor ancak ikisi de başka cins. Bunu bir ailenin kardeşleri gibi düşünebiliriz.
SOĞUĞA KARŞI EN DAYANIKLI CEVİZ HANGİSİDİR?
Yerli ceviz fidanları arasında soğuk ve don olaylarına en dayanıklı ceviz cinsi Kaman 4 ve Kaman 5’tir. İthal cinsler arasına bulunan Ashley, Eureka, Franquette, Hartley, Payne ve Serr gibi ceviz çeşitleri, dinlenme döneminde yaklaşık -11.5 dereceye kadar dayanabiliyor. Soğuk iklim orijinli ceviz çeşitleri ise tam dinlenme döneminde -42 dereceye kadar dayanıklılığını koruyabiliyor.
YERLİ CEVİZ NASIL ANLAŞILIR?
Yerli ceviz, Türkiye’de üretilen cevizdir. Pek çok başka üründe olduğu gibi tüketicinin yerli cevizi ayırt etme sansı yoktur. Bunu ancak üretimden rafa iyi bir takip sistemi kurarak ve üretim yerinin paketin üzerinde bulunmasını zorunlu kılıp kontrollerle sürekliliğini sağlayarak Tarım ve Orman Bakanlığı sağlayabilir.
YERLİ CEVİZ NEDİR?
Ağaç yaşı-cinsi fark etmeden, Türkiye’de üretilen, işlenen ve hasattan sofraya tazeliğini, lezzetini kaybetmeden ulaşan cevizdir.
TÜRKİYE’NİN EN KALİTELİ CEVİZİ HANGİSİDİR?
Türkiye’nin en kaliteli cevizi, Türkiye’de iyi tarım uygulamalarıyla üretilip gerekli şartlarda işlenip, kurutulup en kısa surede sofralara ulaştırılan cevizidir. Özetle yerli ceviz, Türkiye’nin en kaliteli cevizidir.
İTHAL CEVİZ VE YERLİ CEVİZ FARKI NEDİR?
İthal cevizler, okyanus aşırı gemilerle veya trenle binlerce kilometre taşınıyor. Bu nedenle de haftalarca hatta bazen aylarca süren nakliye sırasında, hava koşullarına bağlı olarak ciddi sıcak havaya maruz kalıyor. Ceviz yüksek yağ içeren bir kuruyemiş çeşidi olduğu için de lezzet ve kalite kaybına uğruyor. Cevizin yağlı olmasına bağlı olarak 40 derece üstündeki sıcaklıklar, yağ içeriğine zarar vererek acılaşmaya kadar varan sorunlara yol açabiliyor. Ayrıca ithal ceviz; hasattan nihai tüketiciye ulaşana kadar geçen sürenin çok uzun olmasına bağlı olarak cevizin bahçe ve/veya tesis ve depolama kaynaklı oluşabilecek ambar zararlılarına karşı korunması için kimyasal fumigasyon işlemine tabi tutuluyor. Bu da kullanılan kimyasalın üründe kalıntı riski oluşturmasını beraberinde getirerek insan sağlığına ciddi zararlar verebiliyor.
Ancak yerli ceviz, zamanında toplanıyor ve kurutuluyor ve hasat işlemi sonrasında tüketiciye son derece kısa zamanda ulaşıyor. Buna bağlı olarak da hiçbir kimyasal işleme maruz kalmıyor. Lezzet, tazelik ve de sağlık açısından ithal cevize göre bariz bir üstünlüğü ve kalitesi bulunuyor.
TÜRKİYE’DE HANGİ ÜLKELERDEN CEVİZ İTHAL EDİLİYOR?
2020 yılında, yaklaşık 90 bin ton ceviz ithal edildi. Buna karşılık tüketimimiz ise 150-160 bin ton civarındaydı. Türkiye’ye en çok ABD (Kaliforniya), Şili ve Çin’den ceviz ithal ediliyor. Dünya sıralamasına baktığımızda kişi başı ceviz tüketimi konusunda İran, Suriye ve Çin’le bilirlikte ilk sıralarda yer alıyoruz.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Bilişsel bozukluklarda (demans, alzheimer) cevizin inanılmaz etkisi
- Cevizin, Alzheimer hastalığı ve sağlıklı bir beyin arasındaki ilişkisi
- Cevizin faydaları nelerdir? Hangi hastalıklara iyi gelir?
- Pikan cevizinin faydaları ve vitamin, mineral değeri
