İshal başlı başına günlük hayatımızda rutin akışı oldukça zorlayan bir hastalıktır. Karın ağrısı, uzun süre tuvalette kalma ve mide bulantısı gibi problemlere de neden olan ishal, 4 haftadan uzun sürüyorsa bir geçmeyen ishal olarak adlandırılıyor. Peki, geçmeyen ishal neden olur? Hangi sağlık sorunlarına yol açabilir? Ne zaman bir hekime başvurmalıyız? Evde neler yapılabilir? Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Hakan Yıldız anlatıyor…
GEÇMEYEN İSHAL NEDİR?
4 haftadan uzun ve günde 3 den fazla dışkılama alışkanlığı olmasına geçmeyen ishal denir.
GEÇMEYEN İSHAL NEDEN OLUR?
- Enfeksiyonlar
- İnflamatuar bağırsak hastalığı (İBH)
- İrritabl bağırsak sendromu (İBS)
- Laktoz intoleransı
- Besin alerjileri
- Kronik pankreatit
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Kanserler
Enfeksiyonlar: Bakteriyel, viral veya parazitik enfeksiyonlar gibi enfeksiyonlar, geçici veya uzun süreli ishal semptomlarına neden olabilir.
İnflamatuar bağırsak hastalığı (İBH): Kronik ishal semptomlarının yanı sıra karın ağrısı, şişkinlik ve kanlı dışkı gibi semptomlar da içeren bir dizi bağırsak iltihabı durumudur.
İrritabl bağırsak sendromu (İBS): Bağırsak hareketlerinin düzensizliği, karın ağrısı, şişkinlik ve gaz dahil olmak üzere bir dizi semptomu olan bir bağırsak bozukluğudur.
Laktoz intoleransı: Süt ve süt ürünleri gibi laktoz içeren yiyeceklerin sindirilememesi sonucu ishal semptomları oluşabilir.
Besin alerjileri: Bazı yiyeceklere karşı alerjik reaksiyonlar, bağırsaklarda iltihaplanma ve ishal semptomlarına neden olabilir.
Kronik pankreatit: Pankreas iltihabı, sindirim enzimlerinin üretimini etkileyebilir ve ishal semptomlarına neden olabilir.
Bazı ilaçların yan etkileri: Antibiyotikler, antasitler, kemoterapi ilaçları ve bazı laksatifler gibi bazı ilaçlar ishal semptomlarına neden olabilir.
Kanserler: Bağırsak kanseri, ishal gibi semptomlarla kendini gösterebilir.
GEÇMEYEN İSHAL HANGİ SAĞLIK SORUNLARINA YOL AÇABİLİR?
Uzun süreli ishal semptomları, vücutta önemli maddelerin kaybına yol açabilir ve bu durum da çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabilir.
Susuzluk ve elektrolit dengesizliği: İshal, vücuttaki sıvı miktarının azalmasına ve bunun sonucunda susuzluk ile elektrolit dengesizliğine yol açabilir. Yeterli sıvı alımı olmadığında, vücuttaki minerallerin (potasyum, kalsiyum, magnezyum) seviyeleri düşebilir ve bu tablo; kas spazmları, kalp ritmi bozuklukları, hatta felç gibi ciddi sorunlarla sonuçlanabilir.
Malnütrisyon: Geçmeyen ishal, vücuttaki besinlerin emilimini azaltabilir ve bu da malnütrisyon riskini artırabilir. Vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri alamaması, bağışıklık sistemi zayıflamasına ve enfeksiyonlara karşı direncin azalmasına neden olabilir.
Yorgunluk: Geçmeyen ishal, vücuttaki sıvı ve besin kaybı nedeniyle yorgunluk hissine yol açabilir. Uzun süreli yorgunluk, çalışma performansını ve günlük işlerdeki verimliliği olumsuz etkileyebilir.
Bağırsak Hasarı: Uzun süreli ishal, bağırsak dokusunda hasara neden olabilir. Bu hasar, bağırsakların normal fonksiyonlarını yerine getirmesini engelleyebilir ve diğer sindirim sorunlarına yol açabilir.
Psikolojik Etkiler: Geçmeyen ishal, stres, kaygı ve depresyon gibi psikolojik sorunlara yol açabilir. Ayrıca, yaşam kalitesi ve genel refah üzerinde de olumsuz etkileri olabilir.
NE ZAMAN HEKİME BAŞVURULMALI?
4 haftayı geçen her türlü ishal durumunda doktora başvurulması gerekir. Bunun yanında, şiddetli karın ağrısı, ateş, kanlı ishal ve kusma gibi ek semptomlar eşlik ediyorsa da doktora başvurmak çok önemlidir.
GEÇMEYEN İSHAL NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Uzun süren ishalin tedavisi alta yatan nedene ve semptomlara bağlı olarak değişir.
Rehidrasyon: Vücuttaki sıvı kaybının yerine konulması için sıvı alımı artırılmalı ve elektrolt dengesi sağlanmalıdır. Sıvı kaybını yerine koymak için, özellikle şeker ve tuz içeren oral rehidrasyon solüsyonları (ORS) tercih edilmelidir.
Diyet Değişiklikleri: İshal sırasında, bağırsakları rahatsız eden gıdalardan kaçınılmalıdır. Ayrıca, düşük lifli gıdalar, küçük porsiyonlar halinde, sık sık tüketilmelidir. Süt ürünleri, baharatlı yiyecekler, kafein, alkol ve gazlı içecekler gibi bazı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Antibiyotik tedavisi: İshal, bazen bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Bu durumda, antibiyotik tedavisi gerekebilir. Ancak, antibiyotiklerin, bağırsak florasını bozarak ishali daha da kötüleştirdiği durumlar da olabilir.
Antidiyare ilaçlar: Bazı antidiyare ilaçlar, ishal semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir. Ancak, bu ilaçların kullanımı, semptomların nedenine bağlı olarak doktor tavsiyesiyle yapılmalıdır.
Bağırsak hareketlerini azaltan ilaçlar: Bazı durumlarda bağırsak hareketlerini azaltan ilaçlar da kullanılabilir. Ancak bu ilaçların kullanımı, semptomların nedenine bağlı olarak doktor tavsiyesiyle yapılmalıdır.
GEÇMEYEN İSHAL İÇİN EVDE NE YAPILABİLİR?
Bol su tüketmek: İshal, vücutta sıvı kaybına yol açar. Bu nedenle bol su tüketmek önemlidir. Ayrıca, elektrolit dengesi için özellikle şeker ve tuz içeren oral rehidrasyon solüsyonları (ORS) tercih edilebilir.
Beslenme alışkanlıklarını değiştirmek: Bağırsakları rahatsız eden gıdalardan kaçınmak için yavaşça ve küçük porsiyonlar halinde sık sık yemek yemek gerekebilir. Ayrıca, süt ürünleri, baharatlı yiyecekler, kafein, alkol ve gazlı içecekler gibi bazı yiyeceklerden kaçınmakta fayda var.
El hijyeni sağlamak: Elleri sık sık yıkamak ve hijyen kurallarına dikkat etmek önem taşır. Bu, ishalin neden olduğu enfeksiyonların yayılmasını engelleyebilir.
Dinlenmek: İshal semptomları vücudu zayıflatabilir. Bu nedenle, mümkün olduğunca dinlenmek ve vücudu yormamak önemlidir.
