50-79 yaş arasındaki tüm kadınların yaklaşık yarısında bir dereceye kadar rahim veya pelvik organ sarkması vardır. Peki, rahim sarkması nasıl anlaşılır? Rahim sarkması belirtileri nelerdir? Rahmi almak gerekir mi? Acıbadem Ataşehir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Fırat Tülek, merak edilen soruların yanıtını veriyor ve rahim sarkması belirtileri ile maddeleri sıralıyor…
RAHİM SARKMASI NEDİR?
Rahim, en uç kısımda serviks adı verilen rahim ağzı ve her iki yanda yumurtalıklara uzanan fallop tüpleri bulunan kadın üreme organı olarak tanımlanabilir. Rahim, normalde pelvis (karın içinde) içinde çeşitli kaslar, dokular ve bağlarla yerinde tutulur. Hamilelik, doğum veya zorlu doğum ve doğum nedeniyle bazı kadınlarda bu kaslar zayıflar. Ayrıca, yaşlandıkça ve östrojen hormonunun doğal kaybıyla rahim vajinal kanala düşerek rahim sarkması olarak bilinen duruma neden olabilir. 50-79 yaş arasındaki tüm kadınların yaklaşık yarısında bir dereceye kadar rahim veya pelvik organ sarkması vardır. Kas zayıflığı veya gevşemesi, rahmin çeşitli aşamalarda sarkmasına veya vücuttan tamamen çıkmasına yol açabilir:
- Birinci derece: Serviks (rahim ağzı) vajinaya iner
- İkinci derece: Serviks, vajinagirişinin hemen içindeki seviyeye iner
- Üçüncü derece: Serviks vajinanın dışındadır.
- Dördüncü derece: Rahmin tamamı vajinanın dışındadır. Bu, tüm destekleyici kaslardaki zayıflıktan kaynaklanır.
Rahim sarkmasına eşlik eden durumlar, genellikle sarkmış uterus ile ilişkilidir. Rahmi yerinde tutan kasları zayıflatırlar ve aşağıdaki durumlara neden olabilirler:
Sistosel: Mesanenin bir kısmının vajinaya doğru çıkıntı yaptığı üst ön vajinal duvarın fıtıklaşması veya şişkinliğidir . Aynı zamanda sarkmış mesane olarak da adlandırılır. Ayrıca bu duruma idrar kaçırma da eşlik edebilir.
Enterosel: İnce bir bağırsağın vajinaya doğru çıkıntı yaptığı üst arka vajinal duvarının fıtıklaşmasıdır.
Rektosel: Rektumun vajinaya doğru çıkıntı yaptığı alt arka vajinal duvarın fıtıklaşmasıdır. Bu durum, bağırsakları boşaltmak için vajinanın içini itmeyi gerektirebilecek noktaya kadar bağırsak hareketlerini zorlaştırır.
RAHİM SARKMASINA YOL AÇAN FAKTÖRLER
- Bir veya daha fazla vajinal doğum yapmış olmak.
- Menopoza girmiş olmak.
- Ailede rahim sarkması öyküsü.
- Daha önce pelvik ameliyatları geçirmiş olmak.
KİMLER RİSK ALTINDA?
- Doğum yapmak (en yüksek risk)
- Zorlu vajinal doğum
- Menopoz
- Aşırı kilolu olmak
- Sigara
RAHİM SARKMASI BELİRTİLERİ
Bu duruma sahip birçok kadının semptomu yoktur. En sık görülen şikayetler şunlardır:
- İdrar kaçırma
- İdrar kesesini tamamen boşaltamama
- Pelvisde ağırlık veya dolgunluk hissi
- Vajinada şişkinlik
- Bel ağrısı
- Alt karında ağrı veya baskı hissi
- Kabızlık
RAHİM SARKMASI NELERE YOL AÇAR?
- Vajinadan doku şişkinliği görmek veya hissetmek
- Pelviste ağırlık, baskı hissetmek
- Tuvalet kullanıldığında mesanenin tamamen boşalmadığını hissetmek
- İdrar kaçırma sorunları yaşamak
- Bağırsak hareketinde sorun yaşamak ve bağırsak hareketine yardımcı olmak için vajinaya parmaklarla bastırma ihtiyacı hissetmek
- Pelvis veya belde basınç veya rahatsızlık hissetmek
- Vajinal doku gevşekmiş gibi hissetmek ve cinsel kaygılar yaşamak
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Doktor, rahmin normal konumundan aşağı inip inmediğini belirlemek için pelvik muayene yapar. Pelvik muayenesi sırasında spekulum (vajinanın içini görmelerini sağlayan bir alet) yerleştirerek, vajina ve rahmi inceler. Ayrıca hastadan öksürmesini, ıkınmasını veya idrarını tutuyormuş gibi davranmasını isteyebilirler. Bu, kasların ne kadar zayıf olduğunu görmesine yardımcı olabilir. Ayrıca özellikle idrar kaçırma sorunu olan kadınlarda ürodinami denilen testlere de başvurabilir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Rahim sarkmasının tedavisi; yaşam tarzı değişiklikleri, pesser veya rahmin çıkarılması ameliyatını içerir. Kilo vermek gibi yaşam tarzı değişiklikleri de yardımcı olabilir. Pesser, doktor tarafından pelvik organları desteklemek, böylece şikayetleri hafifletmek için vajinaya yerleştirilen bir araçtır. Rahim sarkmasının diğer tedavisi histerektomi denilen bir cerrahidir. Histerektomi, rahmi çıkarmak için yapılan bir ameliyattır. Bu ameliyat, rahim sarkması olan hastalara, karından kesi olmadan vajinal yolla rahmin çıkarılmasıdır. İyileşme süresi, karın kesisi gerektiren ameliyattan daha hızlıdır, ayrıca daha az komplikasyon vardır.
HER RAHİM SARKMASINDA RAHMİ ALMAK GEREKLİ MİDİR?
Her rahim sarkmasında rahmin mutlaka alınması gerekli değildir. Hastanın yaşı ve durumuna göre rahim bırakılabilir, pesser veya cerrahi olarak da tedavi edilebilir.
AMELİYAT NE ZAMAN GÜNDEME GELİR?
Hastayı rahatsız eden şikayetler varsa veya günlük aktiviteler sırasında kendisini rahat hissetmiyorsa, kegel egzersizleri ve pesser gibi yöntemlerle rahim sarkması engellenemiyorsa, ameliyat gündeme gelebilir.
Rahim sarkmasında cerrahi iki yolla yapılır:
Vajinal histerektomi: Rahmin alınması ile yapılan ameliyattır.
Sakrohisteropeksi: Rahmin alınmasını istemeyen kadınlarda rahim sarkmasını tedavi etmek için kullanılır. Laparoskopi ile yapılabilir. Rahim, mesh denilen ağlarla tekrar eski anatomik yerine asılarak yerleştirilir. Bu sayede rahim tekrar yerine kaldırılabilir.
KEGEL EGZERSİZLERİNİN ÖNEMİ NEDİR?
Kegel egzersizleri, pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur. Pelvik taban kasları, idrar akışını durdurmak için kullanılan kas grubudur. Rahim sarkmasının önlenmesinde faydalıdır. Pelvik taban kaslarınızı sıkarak, tutarak ve ardından gevşeterek kegel egzersizlerini gerçekleştirebilirsiniz. Bu egzersizi yapmak için, idrar akışını kontrol etmek amacıyla kullandığınız kaslarınızı sıkın ve 10 saniyeye kadar tutun, ardından bırakın. Tek seferde birkaç kegel yaparak başlayın, ardından her bir seansta, hem süreyi hem de yaptığınız kegel sayısını kademeli olarak artırın. Bu egzersizlerden günde en az iki -üç set yapmalısınız.
RAHİM SARKMASI RİSKİ NASIL AZALTILABİLİR?
Rahim sarkmasını en çok artıran faktörler olan, birden fazla vajinal doğum yapmak veya menopoz gibi bazı faktörler değiştirilemez, ancak rahim sarkması riskini azaltmanın çeşitli yolları vardır. Sarkma riskini azaltabilecek yaşam tarzı ipuçları şunlardır:
- Sağlıklı bir kiloda kalın ve düzenli olarak egzersiz yapın.
- Pelvik taban kaslarınızı güçlendirmek için Kegel egzersizleri uygulayın.
- Sigarayı bırakın. Sigarayı bırakmak, pelvik kaslarına ekstra baskı uygulayabilen kronik bir öksürük geliştirme riskini azaltır.
- Ağır eşyaları taşırken uygun kaldırma tekniklerini kullanın.
- Kabız olmaktan ve ıkınmaktan kaçının.
İLGİLİ İÇERİKLER
- Rahim alınması riskli mi? Rahim alınması cinselliği etkiler mi?
- Rahimde sıvı birikmesi neden olur? Kanser belirtisi mi demektir?
- Rahim duvarı kalınlaşması nedir? Sağlıklı rahim duvarı kaç mm olur?
